* Gluais • Glossary sprioctarget ní túisce anseo thúno sooner are you here iontach slachtmharvery tidy beathalife mórphearsa ficsingreat fictional character dílleachtaorphan sa tsraithin the series uaighgrave an oiread is siolla amháin dá shaotharnot even a syllable of his work oilithreachtpilgrimage clúiteachrenowned a mhaíomhto boast Iarsmalannmuseum tairgtear camchuairteannatours are offered bantreoraífemale guide díomhaoinidle ag blaiseadh den saolgetting a taste of the life troscánfurniture sprúillí mionsonraíochaminor fragments col ceathrachacousins ní chónaíodh Montgomery féin ann riamhMontgomery himself never used to live in it adhlacthaburied i do chomhchuairteoiríin your fellow-visitors iad a rangúto categorise them SeapánaighJapanese díograiseachenthusiastic searmanasceremony a fhiafraí deto ask dúilliking luachannavalues chomh patuar intias apathetic towards her smidword, syllable carrchlóscarpark mionsamhailminiature éalúescape proinntitherestaurants camchuairt oidhreachtaheritage tour baiste asnamed after a cuid pearsanher characters bunchlochfoundation-stone straitéis mhargaíochtamarketing strategy uimhirphlátaínumber plates gléastadressed príomhsheómain show Oileánaighisland-people mórtasach asproud of dúchasachnative mangairísellers ollúna mórluachachaself-important professors tionscalindustry débhríochambiguous bréan den ealaín ar fadsick of the whole carry-on tuairiscítearit is reported frith-Anneanti-Anne Is stáitsíodh an t-ilsiamsa AnnekensteinAnd the variety show Annekenstein was staged fonóidmockery d'íomhá fholláin Anneof Anne's clean image casadhtwist is barrúlafunniest cúiseamhaccusation leispiachaslesbianism (chuir sí(she nuair a d'áitighwhen she argued comhdháilconference leispiachas folaithehidden lesbianism cairdeasfriendship cumann leispiach nár cuireadh i gcríchunfulfilled lesbian love oirirceminent flúirse tagairtílots of references homa-anghráchhomo-erotic traidisiúnaithetraditionalists ábhar a stoitheadhto take material comhthéacscontext náireachshameful scannalachscandalous nach bhfuil bun nó barr leiswhich has no basis i dtólamhalways treoraí ar leitha separate guide na sluaite leispiachathe crowds of lesbians díoltas DéGod's revenge mallaithedamned go mear ocrachquickly and hungrily páirc mhór siamsaíochtaa big amusement park tithe itheacháineating houses tuirlingtto alight ar an drochuairunfortunately níl tásc nó tuairisc arthere is no sign of ag foghlúplundering ag creachlooting fáilteachwelcoming go gealgháireachcheerfully le teann diabhlaíochtaout of devilment sé glúinesix generations dubh le turasóirípacked with tourists cárgrimace níos féile ó thaobh síntiúis láimhe demore generous when it comes to tips oineachhonour freastalaíwaitress babhla seabhdairbowl of chowder ciseán bonnóg is craicéira basket of scones and crackers féachaint an bhfuil aiste ar an iasc sa linn bhainneto see if the fish are taking the bait in the pool of milk diúilicínímussels breallachclam portáncrab gliomachlobster trosccod róshrónachtoo nosey meascthamixed glasraívegetables diúgann tú an t-anraithyou drain the soup an braonán blasta deiridhthe last tasty droplet

Thug sé maoinis mhóra d'ollscoileanna agus d'iarsmalanna le gradam agus meas a tharraingt air féin.

In Aibreán na bliana seo eagraíodh "Lá an Chatalpa" in iarsmalann Phríosún Fremantle den chéad uair agus tá sé beartaithe é a chur ar siúl gach bliain feasta.

" Difriúil ======= Bíonn iarsmalanna faoin spéir difriúil ar fad ó iarsmalanna coinbhinsiúnacha.

" Post le Gaeltarra Éireann ======= Cé hé Tutenstein? Buachaill beag de sheargán nó *mummy *is ea Tutenstein, a bhíonn ar taispeáint in iarsmalann chathrach nuair a bhuaileann splanc thintrí é.

Bhí saol na healaíne, agus go háirithe lucht leanúna Edvard Munch, trína chéile ag an nuacht gur goideadh saothar dá chuid ó Iarsmalann Munch in Oslo ar an 22 Lúnasa.

Ar an Chéadaoin, 23 Meán Fómhair, go díreach tar éis don taispeántas oscailt in iarsmalann an Hamburger Bahnhof, rinne an bhean 35 bliain d'aois ionsaí ar *"Office Baroque", *saothar de chuid an ealaíontóra Mheiriceánaigh Gordon Matta-Clark; thosaigh sí ag béicíl go hard, thug sí cúpla smeach siar, thuirling sí ar an saothar, áit ar sheas sí ar a lámha, ansin chuir sí a dhá lámh tríd.

Is le linn na tréimhse míshocra seo dá shaol a rinne Caravaggio an chuid is tromchiallaí agus is géarchúisí dá shaothar, agus, murab ionann agus an chuid is cáiliúla dá shaothar, atá le feiceáil gan stró in eaglaisí agus iarsmalanna sa Róimh, tá an saothar deireanach seo scaipthe in áiteanna éagsúla.

*Sneachta scuabtha ó na bóithre agus measctha le clocha dorcha* Áit iontach suimiúil é iarsmalann an bhalla, an *Mauermuseum*, ag *Checkpoint Charlie*.

Turas eile ======= Turas iontach eile a rinne muid ná cuairt ar “*frantoio*”, a chiallaíonn fáisceán olóige, agus ansin ar sheanmhuileann ar iarsmalann bheag é anois.

*Sneachta scuabtha ó na bóithre agus measctha le clocha dorcha* Áit iontach suimiúil é iarsmalann an bhalla, an *Mauermuseum*, ag *Checkpoint Charlie*.

*Sneachta scuabtha ó na bóithre agus measctha le clocha dorcha* Áit iontach suimiúil é iarsmalann an bhalla, an *Mauermuseum*, ag *Checkpoint Charlie*.

Go minic tagann a sliocht go hIarsmalann Ulapul lena bhfréamhacha a aimsiú.

Bhí bád i bhfad níos lú acusan, curach as Dún na nGall a bhí ann, atá le feiceáil san iarsmalann i nDoire anois.

Thug an rang cuairt ar iarsmalann áitiúil tráthnóna amháin, Iarsmalann na nOileán, nó *Taigh-tasgaidh nan Eilean *mar a bheirtear uirthi thall.

Bhí leathanaigh den Leabhar Mòr ar taispeáint ar feadh dhá mhí in Iarsmalann Uladh, i ndánlann gheal mhór.

Thug an rang cuairt ar iarsmalann áitiúil tráthnóna amháin, Iarsmalann na nOileán, nó *Taigh-tasgaidh nan Eilean *mar a bheirtear uirthi thall.

Ar imeall an láithreáin, tá gleann beag álainn coillteach le fáil, agus iarsmalann agus caife ann.

Thug an rang cuairt ar iarsmalann áitiúil tráthnóna amháin, Iarsmalann na nOileán, nó *Taigh-tasgaidh nan Eilean *mar a bheirtear uirthi thall.

Tá na háiteanna mór le rá ar fad feicthe agam faoin am seo: saothar Gaudi, an Sagrada Familia agus Parc Guell, iarsmalann Picasso, agus Montjuïc.

Ar imeall an láithreáin, tá gleann beag álainn coillteach le fáil, agus iarsmalann agus caife ann.

Tá na háiteanna mór le rá ar fad feicthe agam faoin am seo: saothar Gaudi, an Sagrada Familia agus Parc Guell, iarsmalann Picasso, agus Montjuïc.

Taispeántais ======= Is iarsmalann bheag bhríomhar é an t-ionad oidhreachta, atá suite san áit a raibh stáblaí an tseantí.

Taispeántais ======= Is iarsmalann bheag bhríomhar é an t-ionad oidhreachta, atá suite san áit a raibh stáblaí an tseantí.

Soláthraíonn siad pictiúir do na meáin chumarsáide chomh maith le dánlanna, fógróirí, agus iarsmalanna ar fud an domhain.

Taispeántais ======= Is iarsmalann bheag bhríomhar é an t-ionad oidhreachta, atá suite san áit a raibh stáblaí an tseantí.

Níl mé ag dul go dtí iarsmalann ag lorg an tseanacheoil – ní mar sin atá sé.

Cathair fhorchéimnitheach mhuiníneach atá i mBarcelona ina bhfuil port gnóthach agus lárionad trádála rathúil atá ina ábhar mórtais ag bunadh na háite, é sin agus an saibhreas agus éagsúlacht atá le feiceáil sna dánlanna, sna hiarsmalanna agus sna heaglaisí atá le fáil go flúirseach ar fud na cathrach.

Anois is iarsmalann iontach é an séipéal, a dtugtar Tarbat Discovery Centre air.

Is macasamhail cuid acu de rudaí atá san Iarsmalann Náisiúnta i nDún Éideann anois.

Anois tá an leac croise seo ar taispeáint in iarsmalann bheag darb ainm Groam House Museum, atá in aice le hEaglais Ros Maircnidh.

Sa bhliain 1995, fuarthas píosa tábhachtach amháin i ngairdín choimeádaí na hiarsmalainne, Susan Seright.

Ashikawa Ar maidin, taistealaíonn muid níos faide ó thuaidh le seinnt in iarsmalann Ainu agus chun lá a chaitheamh i measc mhuintir Oki.

Tá saothar stairiúil ann ach ní iarsmalann é.

Tá iarsmalann ghailf san áit freisin, agus siopa ag díol éadaí dearthóra gailf.

Tá iarsmalann ghailf san áit freisin, agus siopa ag díol éadaí dearthóra gailf.

Seal i gcathair Wellington I gcathair Wellington, tá iarsmalann nua-aoiseach Te Papa Tongarewa, a bheadh suimiúil d’éinne a bhfuil dúil aige sa stair nó sa tíreolaíocht.

Bhí Drewe chomh maith sin ag cur dallamullóg ar dhaoine gur éirigh leis fáil isteach chuig cartlann na hiarsmalainne Victoria agus Albert, agus cartlann na hiarsmalainne Tate, le tuairiscí bréagacha ar a gcuid pictiúr a chur isteach i measc na gceann dlisteanach.

Tá cúpla siopa deas ceirde ann agus tá iarsmalann bheag an-mhaith sa chearnóg, in aice leis an oifig turasóireachta.

Tá fear gealgháireach darb ainm Murray Cameron i mbun na hiarsmalainne, agus d'aithris sé scéalta agus dánta beaga dom.

An Ind agus ÉireAgus mé ag caint leis an Dr Welch sa tSean-Iarsmalann i mBéal Feirste, phléigh muid siompóisiam, “Sacred Places in Early Ireland and Early India”, a reáchtáil sé in Ollscoil Uladh i gCúil Raithin san earrach, agus dúirt sé go bhfuil go leor nasc ag Éirinn leis an Ind.

Is iarsmalann é an teach anois.

Tá na cnaipí ar cheamaraí digiteacha á mbrú gan tairiseamh agus roinnt de na déagóirí ag spraoi agus ag suairceas mar a bheidís i bpáirc aonaigh nó in iarsmalann ina bhfuil stair ársa á léiriú nach bhfuil aon bhaint acu in aon chor léi.

Ní iarsmalann amháin é Auschwitz; is ionad cuimhneacháin é atá ann in ómós do na mílte duine a d’fhulaing agus a cuireadh chun báis ansin.

Tá iarsmalann bheag ann, agus eolas (suarach go maith, mar a tharlaíonn) ar an Manainnis ach bímis ag súil go gcuirfear leis in imeacht ama.

Cé go bhfuil iarsmalann bheag a dhéanann cur síos air, tugtar "Músaem an Séú Urlár" air, agus sin an méid (is cosúil gur ón séú urlár sa Texas School Book Depository a scaoil Lee Harvey Oswald an t-urchar).

Ó Chaisleán go hIarsmalann Ba charchair é an caisleán le linn na Réabhlóide agus baineadh feidhm as mar otharlann ar feadh roinnt blianta ina dhiaidh sin.

Osclaíodh An Clachán, iarsmalann dúiche a léiríonn trí chéad bliain de shaol teaghlaigh in iardheisceart Thír Chonaill sa bhliain 1987.

Is ann atá an caisleán a bhíodh ag an rí, ar iarsmalann anois é, agus is timpeall ar an gcaisleán seo a d’fhás an baile a bhfuil leagan amach na Meánaoise air, idir shráideanna cúnga agus thithe arda caola.

Ach mar chuid den athchóiriú ar an Fhaiche a tugadh Sean-Phádraig go Halla na Cathrach go dtí 2006, nuair a bogadh go dtí Iarsmalann Chathair na Gaillimhe é.

Nuair a chuir Murray ceist uirthi faoin fhiric go measann a lán turasóirí go bhfuil Éire ródhaor mar áit saoire, luaigh sí an méid áiteanna atá saor in aisce, iarsmalann san áireamh.

Tá Sionagóg *Battery Park* ann, in aice Iarsmalann na nGiúdach, Sionagóg Beth Din Zedek ar *Broadway*, agus Sionagóg Wall Street.

Sula raibh an carr le feiceáil san iarsmalann, bhí sé ar chamchuairt i Meiriceá aige agus é ina ábhar mór fiosrachta agus díospóireachta ag daoine ansin.

Baineann an saothar seo leis an iarsmalann dealbhóireachta mara is mó ar domhan atá cruthaithe ag de Caires Taylor ar chósta Cancún i Meicsiceo agus is é an sprioc atá aige ná 400 figiúr ar fíormhéid a shuíomh ar ghrinneall na farraige roimh an 24u lá de Mhí na Samhna.

(Más spéis leat tuilleadh, féach *A Silver Saga* le Fiona Philpott agus leis an Ollamh James Graham-Campbell, 1990) Taisce Cuerdale ======== Chonaic mé taispeántas spéisiúil in Iarsmalann Learphoill i 1990 faoi Thaisce Cuerdale, cnuasach mór airgead Lochlannach a fuarthas i 1840, agus bhí mé ag iarraidh an áit ar fritheadh é a fheiceáil dom féin anois.

Bhí m'athair ann leis, bhíodh seisean ag tabhairt rudaí ar ais ón iarsmalann istoíche, bileoga Christies agus eile, agus bhímisne ag breathnú tríothú sin, ar na pictiúirí a bhí ar díol.

Tá saothar dá chuid le feiceáil i mbailiúcháin ar fud an domhain, ina measc, i nDánlann Hugh Lane agus in Iarsmalann na hEalaíne Nua-aimseartha i mBaile átha Cliath.

Rinneadh sáriarracht ceantar turasóireachta a dhéanamh den cheantar ó na seascaidí i leith, agus bíonn tramanna agus busanna saor in aisce ag rith anois thar dhuganna nuachóirithe a bhfuil iarsmalanna de gach saghas ina seasamh in áit na seanmhonarchana agus trádstóras.

Cohen ó Ollscoil Nua-Eabhrac go bhfuil géibheann Ai Weiwei mídhleathach fiú de réir dhlí na Síne féin, agus más féidir duine chomh cáiliúil leisean a ghabháil agus a chur faoi ghlas, cén chosaint atá ag an ghnáthshaoránach Síneach? Is díol suntais é gur osclaíodh an iarsmalann is mó ar an domhan i gCearnóg Tiananmen díreach sular gabhadh Ai Weiwei.

Ach cheana féin, tá pleananna móra á mbeartú don tseanbheairic le hiarsmalann mhara, ionaid taispeántais, dánlann agus le mórionad siamsaíochta.

Tugann an taispeántas Ciste na bhFlaitheas, atá ar siúl in Iarsmalann na Breataine i Londain faoi láthair, léargas uathúil dúinn ar aigne na Meánaoise chomh maith leis an ghaol ar leith a bhíodh ag daoine san am sin le taisí naomh agus mairtíreach.

Tá bialann sa stáisiún i mBúdaipeist a bheadh ina iarsmalann i dtír eile, nó ina château nó b’fhéidir ina halla ceoil.

Tá pictiúr conspóideach, a bhí faoi chosc ag Iarsmalann Uladh nuair a rinneadh é breis is 30 bliain ó shin, ar ais i mBéal Feirste arís agus tá sé le feiceáil i nDánlann Golden Thread.

Níor chuir sé iontas ar bith air, agus é ag féachaint siar go 1978, gur dhiúltaigh giollaí na hIarsmalainne i mBéal Feirste an pictiúr a chrochadh agus gur thacaigh iontaobhaithe na hIarsmalainne leis an chinneadh seo agus deir sé gur ‘paramíleataigh chultúir’ a bhí sna hiontaobhaithe sin ag an am.

Chuir an mac léinn óg seo é féin trí thine ar son 'mhúscailt a thíre ón támhnéal ina raibh sí' os comhair Iarsmalann Náisiúnta na Seice 16 Eanáir na bliana 1969.

Ach thosaigh Iarsmalann agus Dánlann Salford ag ceannach a shaothair ó 1936 ar aghaidh agus sin é croí an bhailiúcháin iontaigh atá sa (Lowry)(http://www.

Osclaíodh doirse na hiarsmalainne Titanic *‘The Maritime Museum of The Atlantic’* i Halifax, iarsmalann a mhaíonn an taispeántas is mó d’iarsmaí adhmaid ón soitheach cáiliúil.

* D’fhiosraigh mé scéal an veidhlín le stiúrthóir na hiarsmalainne.

Reáchtáladh an taispeántas seo san Iarsmalann Náisiúnta abhus in Canberra anuraidh (Eagrán 121, Bealtaine 2011) agus bhí tuairim is 500 réad uathúla ann le léargas a thabhairt ar scéal na nÉireannach abhus.

Ní hamháin gur scriosadh an séipéal ach rinneadh dochar d’fhoirgnimh eile, ina measc iarsmalann Bhiosántach Chríostaí agus na hárais a bhain leis na Críostaithe Marainíteacha.

Is é Oifig an Choimisinéara, Iarsmalann na Gaillimhe agus Conradh na Gaeilge atá á eagrú.

Leis an bheagán airgid a bhí sa chiste againn, cheannaigh muid an mhionsamhail a rinne Oisín Kelly le hagaidh na deilbhe ar Shráid Uí Chonaill ón teilgceárta agus tá sé le feiceáil mar chuid den taispeántas buan san iarsmalann anseo.

An leo an éadáil ar fad atá i seomraí stórais agus in iarsmalanna na Vatacáine, a Phápa? Agus más leo, caide mar a thig leo teacht i dtír ar an rachmas sin?** Benedictus: Do chum glóire Dé agus onóra na hEaglaise an mhaoin shaolta sin, mar a dúirt Éireannach iomráiteach fadó, a Bhaloir.

Is comhramh álainn é an corn, an dearadh bunaithe ar na cuacha a bhain le luathstair na Críostaíochta in Éirinn, cuir i gcás Cuach Ardach atá ar taispeáint in Ard-Iarsmalann na hÉireann.

Anois, de bharr an chúrsa sheandálaíochta, bainim níos mó sásamh as cuairt a thabhairt ar sheanfhothracha mainistreach, ar iarsmalanna, nó ar shuíomhanna ar a bhfuil iarsmaí dár sinsir le feiceáil.

Osclaíodh iarsmalann ag Galong ar na mallaibh a thugann léargas cuimsitheach ann ar scéal an tsuímh agus tugtar ‘An Abiding Presence: Galong’s Land and People’ ar an taispeántas.

I dtús na bliana más ea (2013), cuireadh taispeántas ollmhór ar bun in iarsmalann Stuttgart dar theideal Die Welt der Kelten.

Leabhar a scríobh mé féin, mura miste leat, an dara ceann: *Hidden History: Irish in Liverpool* / An Ghaeilge i Learpholl (ISBN 9780956452719; ar £5) agus tá sé le seoladh Dé Sathairn 12 Deireadh Fómhair san iarsmalann ag an *Pier Head*, Learpholl ag 3 i.

Tá an Iarsmalann agus Oifig na Gaeilge le moladh go mór as an gcomhdháil a eagrú.

Tá cnámha eile leis in iarsmalann in Antalya agus, níos suimiúla fós, deirtear gur ghoid mairnéalaigh Ceilteacha iad as Bari agus go bhfuil siad curtha i Mainistir Sheireapúin, nó Jerpoint, i gCo.

Cá bhfuil príomhchathair an tsacair i Sasana? Learpholl, Manchain, Londain ? Ceist chonspóideach atá ann, gan amhras, agus is dócha go raibh Preston, Lancashire, ina ‘suíomh neodrach’ nuair a roghnaíodh é mar láthair do Iarsmalann Náisiúnta an tSacair i 2001.

Saothraíonn pingin pingin eile, deirtear, agus bhog an iarsmalann ó dheas chuig an fhoirgneamh nua-aimseartha Urbis i lár na cathrach sin.

Saothar Dina Gottliebova ========= Tharraing cás ealaíontóra Mheiriceánaigh amháin Dina Gottliebova (Babbitt) – (bhí Gottliebova pósta ar chartúnaí mór le rá darbh ainm Art Babbit sula scaradar), tharraing an cás sin aird ar na ceisteanna casta seo ní fada ó shin nuair a d’iarr sí ar Iarsmalann Auschswitz cúpla pictiúr a tharraing sí nuair a bhí sí faoi ghlas ansin a thabhairt ar ais di.

Ó Ré Nua na Cloiche atá na hulacha moghlaeracha seo, agus mar sin, ó thaobh na staire de, níl siad róshean ar chor ar bith ! Tá uirlis, lámhdéanta as breochloich idir 300,000 agus 400,000 bliain roimh Chríost, b’fhéidir, in Ard-Iarsmalann na hÉireann, ach de réir lucht saineolais ansin snoíodh í in áit éigin eile agus ba é an oighearchlúid a leag síos ina dhiaidh sin í gar do chósta na hÉireann.

Bhí an triúr ag déanamh bolscaireachta do scannán nua, *The Monuments Men*, atá dírithe ar bhuíon ón Dara Cogaidh Domhanda a bhí freagrach as saothar ealaíne, a ghoid na Naitsithe, a aimsiú agus a shaoradh, nuair a dúirt Clooney, go mbeadh sé cui agus cóir (agus iad ag caint faoi ealaín chreachta) dá dtabharfadh Iarsmalann na Breataine an saothar sin ar ais do phobal na Gréige.

Chuala mé féin na cantairí blianta ó shin in Iarsmalann Uladh (an chéad chuairt acu ar an tuaisceart, in 2005 más buan mo chuimhne).

In ainneoin sin, is follas go bhfuil an tslachtaíocht agus dearthóirí slachtaíochta ag déanamh ionraidh ar fhorais naofa na n-ealaíon – na hiarsmalanna - le blianta beaga anuas.

Mar léiriú air seo, dúirt sé nuair a chonaic sé dealbhóireacht Ghréagach, agus é ar cuairt ar Iarsmalann na Breataine, nach bhfaca sé ach clocha móra marbhánta, rud a bhí i gcodarsna, dar leis féin, le heisint an fhíordhuine.

Tá cuairt tugtha ag Liz Curtis ar roinnt iarsmalann suimiúil in Albain le tamall de bhlianta anuas.

Chaith Tony Birtill roinnt ama ag póirseáil trí thaispeántais in Iarsmalann Mara Merseyside, rud a tharraing a aird ar an Mol Theas.

Tá scagadh as úr ar scéal Ghaeil na hAstráile dúisithe ag taispeántas atá ar siúl san Iarsmalann Náisiúnta i gCanberra.

A Rí na bhfeart, tá Diarmuid Johnson tar éis litir a scríobh chuig rí saolta na Rómáine faoina fhidil, fidil an rí, atá ar buanchoimeád in Iarsmalann sa bPolainn.

Thug ‘gallthochas’ Diarmuid Johnson isteach chuig lámhscríbhinn Ghaeilge in Iarsmalann na Breataine agus an bóithrín iarainn soir go Poznan na Polainne áit ar bhuail sé leis an gCaisideach Bainc.