ní shílim go bhfuil caitheamh mo chodach ionam
I don't think I could face my food/eat a bite, I'm past hunger
"
"An bhfuil a fhios agat seo, ní shílim go bhfuil caitheamh mo chodach ionam, tá mé chomh tuirseach sin," arsa Bríd.
An t-aonú stailceoir déag
the eleventh hunger striker
An t-aonú stailceoir déag a tugadh air mar gur ghlac sé páirt i stailc ocrais 1981, nuair a fuair deichniúr poblachtánach bás.
stailc ocrais
hunger strike
An t-aonú stailceoir déag a tugadh air mar gur ghlac sé páirt i stailc ocrais 1981, nuair a fuair deichniúr poblachtánach bás.
stailc ocrais
hunger strike
Mhair sé 70 lá ar stailc ocrais i 1981 le linn na tréimhse ina bhfuair Bobby Sands agus naonúr eile bás.
craos
hunger, voracity
Chruthaigh siad craos ionam agus b'éigean dom dul a chuartú gach *contralto *agus gach seinnteoir clárchruite agus gach píobaire, le go dtiocfadh liom éisteacht leo.
íobairt na stailceoirí ocrais
the sacrifice of the hunger strikers
Ach chuir íobairt na stailceoirí ocrais beatha sa phobal náisiúnach ar an dá thaobh den teorainn.
an t-iarstailceoir ocrais
the former hunger striker
Rinne an t-iarstailceoir ocrais Laurence McKeown agus an t-iarchime Danny Morrison géarcháineadh ar an údar ina gcolúin i *Daily Ireland*.
Cailleadh leis an ocras í.
She died of hunger.
faoi bhláth tar éis na báistíblossoming after the rain
méaracán an phúcapurple foxglove
mar a bheadh braillín ag triomúlike a sheet drying out
má bhain mé geit asatif I startled you
tuairim is míleabout a mile
Cailleadh leis an ocras í.
Cailleadh leis an ocras í.
She died of hunger.
faoi bhláth tar éis na báistíblossoming after the rain
méaracán an phúcapurple foxglove
mar a bheadh braillín ag triomúlike a sheet drying out
má bhain mé geit asatif I startled you
tuairim is míleabout a mile
Cailleadh leis an ocras í.
ocras domhanda
world hunger
Tá comhlachtaí a bhfuil an teicneolaíocht seo á díol acu ag rá go gcuireann sí le táirgiúlacht agus le brabach na bhfeilméaraí, go laghdaíonn sí an gá le lotnaid, go bhfuil sí sábháilte agus go bhféadfadh sí deireadh a chur le hocras domhanda nó é a laghdú ar aon nós.
stailceoirí ocrais
hunger strikers
Baisteadh sráideanna ar fud na cruinne as cuid de na stailceoirí ocrais.
ocras de thoradh na bochtaineachta
hunger as a result of poverty
Chomh maith leis sin, gach seans go bhfuil ocras de thoradh na bochtaineachta ina spreagadh mór.
ar stailc ocrais.
on hunger strike.
”
Ach ní raibh a fhios agam féin, ag a bhean, nó ag duine ar bith eile go raibh sé ar stailc ocrais.
aimsir na stailceanna ocrais.
at the time of the hunger strikes.
Músclaíodh an chumhacht sin aimsir na stailceanna ocrais.
an stailc ocrais
the hunger strike
”
Ní hamháin sin ach tá stair ag an dá chultúr ar fiú iad a chur i gcomparáid lena chéile toisc go ndeachaigh an Bhreatain go mór i bhfeidhm ar an dá thír; go ndeachaigh an Béarla i bhfeidhm go mór orainn beirt; gur tharla críochdheighilt sa dá thír agus go bhfuil tábhacht leis an stailc ocrais sa dá thraidisiún.
ag fulaingt faoi fhoréigean agus ocras
suffering due to violence and hunger
Cuireann siad i gcuimhne dúinn, ar laethanta seo an rachmais, nach bhfuil gach duine chomh maith as agus atá muid féin, go mbíonn daoine ag fulaingt faoi fhoréigean agus ocras agus go bhfuil dualgas orainn – ní rogha – cuidiú leo oiread agus is féidir linn.
stailc ocrais
hunger strike
Níos deireanaí ina shaol, bhí fadhbanna sláinte aige – a chroí, radharc na súl agus airtríteas – ó chuaigh sé féin agus seisear eile ar stailc ocrais ar feadh 53 lá i 1980 sa Cheis Fhada.
stailc ocrais
hunger strike
Níos deireanaí ina shaol, bhí fadhbanna sláinte aige – a chroí, radharc na súl agus airtríteas – ó chuaigh sé féin agus seisear eile ar stailc ocrais ar feadh 53 lá i 1980 sa Cheis Fhada.
na stailceanna ocrais
the hunger strikes
Ó bhí na stailceanna ocrais ann i 1981, chonaic muid an páirtí ag fás as cuimse, a bhuíochas d’íobairt na ndaoine a fuair bás go doilíosach 27 bliain ó shin agus straitéis chliste a oibríodh amach taobh amuigh agus taobh istigh de charcair an tuaiscirt.
ar stailc ocrais
on hunger strike
Baineann an clár a chraolfar ar an 16 Aibreán le Máire Nic Suibhne Brugha, iníon le Traolach Mac Suibhne, a cailleadh i ndiaidh dó a bheith ar stailc ocrais sa bhliain 1920.
chraos
hunger
Chuidigh sé le daoine a bhí ag iarraidh póstaer mar sin ach níor tháinig deireadh leis an chraos a bhí air don léann.
stailc ocras
hunger strike
Dhiúltaigh sé teacht, mar fuair Mac Suibhne bás ar stailc ocras agus d'fhoilsigh Breandán sliocht as an litir a chuir Laffan chuig an GLC:
"Many people would assume that there was an association between a series with such a title and more recent Provo/ INLA hunger strikers.
fonn díoltais an phobail
the public's hunger for revenge
Ní fearg agus fonn díoltais an phobail i leith na mbanc, na n-amhantraithe réadmhaoine, na forbarthóirí tógála, príomhstiúrthóirí na mbancanna, ciorcal órga na droinge damanta sin uilig a theilg sinn isteach i lár na bualtraí agus a tharraing an buiséad is déanaí seo ina sciúirse dubh aniar aduaidh orainn - ní sin an t-aon comhthéacs amháin do bhuiséad peannaideach Uí Lionnacháin.
stailc ocrais
hunger strike
Tosaíodh stailc ocrais i bpríosún na Ceise Fada le stádas polaitiúil a bhaint amach i 1980 agus creideann cimí go réiteofaí an chéad stailc ocrais sin go macánta ach gur bualadh bob orthu agus gur Thatcher a bhí taobh thiar de sin.
Iarmhairt na Bánmhartra
the result of the hunger strike death(s)
Iarmhairt na Bánmhartra
Nuair a tháinig an tsraith de stailceanna ocrais i 1981, ní raibh ceachtar taobh sásta géilleadh.
Stailce Ocrais
hunger-strike
Tá seisean le feiceáil ar You Tube ag scairtigh 'IRA Scum!' ar pharáid phoblachtánach i Learpholl i gcuimhne na Stailce Ocrais mí Bealtaine 2001.
ocras
hunger
Bhuail an Drochshaol, tógadh an barr agus ligeadh milliún Gael chun bás den ocras tríd an tír.
stailc ocrais
hunger strike
Tá chor a bheith achan leabhar ar an stailc ocrais léite agam.
nGorta Mór
'great hunger'
‘Bunaíodh formhór na gcuntas ar an nGorta Mór dar foilsíodh go fóill ar dhoiciméid Bhéarla, ainneoin gur chainteoirí Gaeilge go leor acu sin ar bhuail an t-imeacht úd a bhuille marfach féin orthu.
gannchothú ainsealach
chronic hunger
Toradh amháin atá ar an anró seo go léir ná bochtaineacht agus gannchothú ainsealach i measc na Rohingya atá ag dul i méid an t-am ar fad.
chíocras
appetite, hunger
Bhí an t-anam súite as ardimreoirí cruthaitheacha fearacht Messi agus Tévez agus ba bheag den chíocras – rud a samhlaíodh riamh le sárfhoirne na hAirgintíne san am a caitheadh – a bhí le sonrú sna luathchluichí cáiliúcháin a d’imir siad d’fhonn áit i gCorn an Domhain a bhaint amach.
a gcraos
their hunger
Cruthaigh fionnán praiseach mná ar imeall an trí scór, tabhair miongháire seasta bréige di, cuir tuin chainte isealaicme Astrálach ina béal, agus, mar nod do chur síos Mitterand ar Thatcher, tabhair ‘beola Monroe agus súile Caligula’ di, agus ansin tá mearphictiúr breactha agat, sceitse beag tapaidh den tseanmháthair bhlúsach Janine ‘Smurf’ Cody, matrarc thréad fuilteach mac a dhúnmharaíonn gan taise ná cúis chuile dhuine a thagann idir iad agus a gcraos don maoin éasca, is dá sábháltacht féin, is chun ‘onóir’ tóin-in-airde an teaghlaigh a shásamh.
Drochshaol
hunger, hard life
‘Deireadh leis an Drochshaol’
=================
Ach sula dtaga sé chuige sin, tá tréimhse ceithre bliana roimh Rousseff.
stailc ocrais
hunger strike
Bliain chinniúnach ab ea 1980 inar dúnmharaíodh John Lennon agus an tArd-Easpag Oscar Romero; inar inis an Taoiseach, Cathal Ó hEochaidh, do phobal na tíre go raibh siad ag maireachtáil thar a n-achmhainn; inar toghadh Ronald Reagan agus Robert Mugabe mar Uachtarán ar Mheiriceá agus mar Phríomh-Aire ar an tSiombáib fá seach; inar bhain Johnny Logan Comórtas na hEorafíse le *‘What’s Another Year’;* inar cuireadh tús leis an chéad stailc ocrais sa Cheis Fhada; ina ndearna SAM baghcat ar na Cluichí Oilimpeacha a bhí ar siúl i Moscó; inar bhuaigh Solidarność a stailc i longchlós Gdańska na Polainne.
Drochshaoil
Great Hunger
Tá cosúlacht idir úsáid na fola sin agus putóg dhubh na hÉireann, sílim, agus más buan mo chuimhne, d’óltaí fuil na bó anseo in Éirinn le linn an Drochshaoil chomh maith.
le linn an Drochshaoil
during the Great Hunger
Cruthaíodh an chuid is mó den slad a ‘tharla’ le linn an Drochshaoil, mar a cruthaíodh oiread sin tubaistí eile in Éirinn agus thar lear.
ocras
hunger
Bhí daoine ag fáil bháis den ocras a dúirt siad leis, sa tír seo a bhí mar eiseamláir den tsaoirse ag Robeson.
Drochshaoil
the Great Hunger
Is ábhar suntais iad na ginealaigh a ndearna sí taighde cúramach orthu agus an tslí inar phós daoine ón bpobal buanlonnaithe baill den Lucht Siúil, go mór mór i ndiaidh an Drochshaoil.
Drochshaoil
the Great Hunger
Ainmneacha Éireannacha atá scríofa ar na leaca uaighe, daoine a chuaigh ar imirce i rith agus i ndiaidh an Drochshaoil.
lagar ag sníomh orainn le hocras
hunger wearing us down
Lean muid orainn cúpla coiscéim eile, agus lagar ag sníomh orainn le hocras agus le heaspa compóird.
a gcuid súile lasta le faobhar an dóchais agus an ocrais
their eyes alight with a glaze of hope and hunger
Agus rith sé liom go tobann nach raibh faitíos dá laghad ar mo chroí, faitíos dá laghad ní raibh orm ainneoin mé a bheith i bhfad ó bhaile in áit a raibh na céadta gan dídean agus a gcuid súile lasta le faobhar an dóchais agus an ocrais…
Drochshaol
Great Hunger
A bhFuil Romhainn
=========
Scéalta tharainn na teipeanna go léir, Cionn tSáile, an Drochshaol, díothadh na teanga, drochíospairt ar leanaí lenár linn féin, agus díol na tíre anuraidh san áireamh, ach sinn an leon a leigheas:
Ní hí an ainnis is measa linn a bheith thíos go deo,
ach an tarcaisne a leanann é nach leigheastar an leon.
Is Maith an tAnlann an tOcras
hunger is a good sauce
Is Maith an tAnlann an tOcras
===============
Bhí an béilí ag tosnú faoi dheireadh.
an craos chun cumhachta
hunger for power
Chuir sé síos ar an chaimiléireacht, an tsaint, an craos chun cumhachta, na gealltanais nár comhlíonadh agus doirteadh ollmhór na fola nuair a bhí an ceathrú cuid de dhaonra an domhain faoi smacht ag Impireacht na Breatáine.
am an Drochshaoil
the Great Hunger
Glactar leis go bhfuil saol na heisimirce athraithe go mór don imirceoir féin ó d’imigh na milliúin Gael ar an bhád bhán go Meiriceá agus go Ceanada in am an Drochshaoil.
atá an láimh in uachtar ag an tart agus ag an ocras
thirst and hunger are to the fore
Is fánach an rud a chuirfeadh an lasair sa bharrach nuair atá an láimh in uachtar ag an tart agus ag an ocras.
oidhreacht an Drochshaoil
the resonance/inheritance of the Great Hunger
Higgins, mar gheall ar oidhreacht an Drochshaoil i Meiriceá le déanaí, agus rinne sé tagairtí freisin d’fheiniúlacht stairiúil na hÉireann agus don tsaorántacht.
Stailc Ocrais
a hunger strike
Stailc Ocrais agus Agóid in Aghaidh Yanukovich
===============
Chuaigh Tymoshenko ar Stailc Ocrais ar 20 Aibreán mar gheall ar dhrochíde a thug na heochróirí di.
ar stailc ocrais
on hunger strike
Traolach Mac Suibhne, Ard-Mhéara Chorcaí
====================
Fuair a hathair Terence McSwiney, Ard-Mheara Chorcaí, bás ar stailc ocrais a lean 74 lá i gcarcair Brixton Shasana.
in uachtar roimh an Drochshaol
supreme before the Great Hunger
Is cosúil gurb é an intinn a bhí ag an Donnabhánach go gcaithfeadh daoine an Ghaeilge a scaoileadh uathu le háit a dhéanamh don Bhéarla, an teanga a theastaigh le dul chun cinn a dhéanamh sa Ríocht Aontaithe! Trí dhiúltú do na logainmneacha a bhí ar bhéal na ndaoine, rinne an Donnabhánach a chuid féin, chun caidhp an bháis a bhualadh ar an nGaeilge sa gcuid mhór den tír ina raibh an Ghaeilge in uachtar roimh an Drochshaol.
stailceanna ocrais
the hunger strikes
"
Stailc Ocrais ’81
========
D'athraigh sin ar ndóigh le stailceanna ocrais 1981.
na stailceoirí ocrais
the hunger strikers
Ansin, thosaigh sé ag déanamh beag is fiú de na stailceoirí ocrais.
i rith an Drochshaoil
during the Great Hunger
3 milliún Éireannach a tháinig go Learpholl i rith an Drochshaoil, agus ár ndóigh ‘feidhmniú fórsaí an mhargaidh’ an leithscéal a bhí ag Rialtas Shasana ag an t-am sin chomh maith.
Choiste Cuimhneacháin an Drochshaoil
the Great Hunger Commemoration Committee
Bhí siad gníomhach ar Choiste Cuimhneacháin an Drochshaoil anseo ó bunaíodh é i 1994 agus ní raibh ionadh ar dhuine ar bith anseo Proinsias Mac Íomhair a fheiceáil ar chéad leathanach an Irish Times (22/11/2012) ina sheasamh taobh thiar d’Uachtarán na hÉireann, Mícheál D.
leacht cuimhneacháin an Drochshaoil
the Great Hunger memorial stone
Ó hUiginn, nuair a leag se fleasc ag leacht cuimhneacháin an Drochshaoil.
gan tionchar ó ocras, caitheamh an lae
unaffected by hunger or by the passage of time
Ligeann an chéad cheann don imreoir leanúint leis an tógáil gan tionchar ó ocras, caitheamh an lae nó ó ionsaitheoirí cosúil le ainmhithe, damháin alla nó *zombies*.
stailc ocrais
a hunger strike
Stailc Theresa Spence
=========
Tháinig Theresa Spence, ceannaire tréibhe Attawapiskat chun tosaigh go gairid tar éis bhunú an ghrúpa nuair a chuaigh sí ar stailc ocrais ar son a muintire ag tús Mhí na Nollag.
i dtaca le hocras agus gorta ar domhan
in regard to world hunger and famine
Is fada an t-úll ón úllort más ag leagan béime ar athruithe aeráide atáimid i dtaca le hocras agus gorta ar domhan.
cothaíonn an bochtanas sin an t-ocras
poverty produces hunger
Cothaíonn córas tráchtála an domhain an bochtanas sa taobh den domhan as a sciobtar an t-amhábhar, cothaíonn an bochtanas sin an t-ocras agus cothaíonn an t-ocras sin an bás is truacánta i measc na n-óg is na n-anfann.
cothaíonn an t-ocras sin
that hunger creates
Cothaíonn córas tráchtála an domhain an bochtanas sa taobh den domhan as a sciobtar an t-amhábhar, cothaíonn an bochtanas sin an t-ocras agus cothaíonn an t-ocras sin an bás is truacánta i measc na n-óg is na n-anfann.
mar gheall ar an easpa ocrais a léirigh
because of the lack of hunger shown
Rinne Daniel Corkery gearán i leabhar amháin mar gheall ar an easpa ocrais a léirigh Cathair Chorcaí do smaointí teibí.
aimsir an Drochshaoil
during the Great Hunger
Iasachtaí Fáin agus Gaeilge na hÁite
===========
Sa dara haois déag, le linn do Gruffydd ap Cynan a bhí ina thaoiseach i Gwynedd, bhí trácht lucht éigse agus lucht ceoil anall ó chúige Laighean, agus níos faide anall, aimsir an Drochshaoil casadh Gaeilgeoirí ar an bhfear siúil George Borrow sna sléibhte.
an tréimhse roimh an Drochshaol
the period prior to the Great Hunger
Tabhair faoi deara gurbh é seo an tréimhse roimh an Drochshaol.
ag teitheadh ón Drochshaol
fleeing the Great Hunger
”
De réir leacht cuimhneacháin ag Clarence Dock, Learpholl, tháinig 1,300,000 Éireannach i dtír ansin 1845-52, ag teitheadh ón Drochshaol in Éirinn, go mór mór ón iarthar - áiteanna mar An Clár, Corcaigh, Gaillimh, Ciarraí, Maigh Eo agus Sligeach.
in am an Drochshaoil
at the time of the Great Hunger
Ar an dea-uair, tá leabhair scríofa ag beirt de na dídeanaithe a tháinig trí Learpholl in am an Drochshaoil agus a chuir fúthu i Lancashire: Mícheál Dáibhéid (1846-1906) agus Marcas Ó Roighin (1844-1940) , beirt a bhí bródúil i gcónaí as a dteanga dhúchais agus a thug tacaíocht do Chonradh na Gaeilge nuair a bunaíodh é 1893.
as an Drochshaol
from the Great Hunger
Eascraíonn an t-imeartas focal, *Poorhouse*, as an Drochshaol agus buailtear é le cás comhaimseartha na hÉireann agus síorchúlaithe geilleagair.
de bharr fuachta agus ocrais
from cold or hunger
“Cén fáth nach mbíonn oiread is focal faoi sna nuachtáin nuair a fhaigheann seandaoine bás inár gcuid cathracha de bharr fuachta agus ocrais: agus go mbíonn na nuachtáin lán den scéal má thiteann an stocmhargadh cúpla pointe?” a d’fhiafraigh sé ar na mallaibh.
stailceanna ocrais sa Cheis Fhada
hunger strikes in Long Kesh
Deir Balor gurbh fhiú an bás a fhulaingt, beagnach, le bheith in ann éisteacht le Páidí Ó Sé ag bualadh le Maggie Thatcher: “Anois, a Mhaighréad, tá a fhios agat nach n-oireann an comhluadar seo de dhaoine córa leithéidí iar-phríomhairí na Breataine a bhí i gcumhacht le linn na stailceanna ocrais sa Cheis Fhada.
An té a chuir stailc ocrais
the person who put the hunger strike
An té a chuir stailc ocrais Bobby Sands - ‘*Hunger*’ (2008), agus an andúil ghnéis - ‘*Shame*’ (2011) faoi chaibilil.
cíocras phobal na Gaeilge
the Irish speakers’ hunger
*"
Cad tuige gur tugadh oiread sin suntais don eagarfhocal seo? ’Sí freagra na ceiste ná go raibh ríméad orainn deimhniú oifigiúil a fháil ónar gcomharsain béal dorais ar an rud atá soiléir do chách - gur cluiche maith í an iománaíocht! Mar a dúirt an té a dúirt:
"*Arise Knocknagoshel, and take your place among the nations of the earth!*"
Más Dona Galltacht is Measa Gaeltacht is Lucht Gaeilge
=====================
Dá olcas an tír frí chéile, is measa i bhfad cíocras phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta stampa aitheantais a fháil ón taobh amuigh go bhfuil tábhacht ag baint lena n-oidhreacht.
bhíonn snaidhm an ocrais orthu
pangs of hunger are at them
Beidh a fhios acu gur féidir brath ort nuair a bhíonn snaidhm an ocrais orthu.
Níor teifigh ón Ghorta iad
they weren’t Great Hunger refugees
Níor teifigh ón Ghorta iad ach daoine a chuaigh ann le saol níos fearr a dhéanamh - daoine gairmiúla, saighdiúirí, feirmeoirí.
le linn stailc ocrais na ndeirfiúracha
during the (Price) sisters’ hunger strike
Tugann Campbell léargas ar leith dúinn ar chur chuige Jenkins le linn stailc ocrais na ndeirfiúracha Price, Marion agus Dolours, i mBrixton, beirt dar ciontaíodh as buamáil an Old Bailey agus a bhí i gcarcair le fiche bliain.
le linn an Drochshaoil
during the Great Hunger
Seo an téacs:
> “Tógadh an leacht seo i gcuimhne na 241 deoraí Éireannach a cailleadh ar an toabh (sic) thiar thuaidh d’Ile agus í ar an bhealach ó Dhoire Cholmcille go Québec Ceanada, le linn an Drochshaoil, fuarthas 108 corpán mná agus páiste a mbunús (63 acu faoi bhun 14 bliana d’aois agus 9 naíonán) agus cuireadh iad faoi mhacaire glas na trá báine, mar a luíonn siad inniu faoi shuaimhneas agus faoi shíocháin bhuan Chríost.
stailceanna ocrais
hunger strikes
Féachann Robert McMillen ar an éifeacht a bhí ag na stailceanna ocrais 1981 ar shaol polaitíochta na Sé Chontae.
Ní bhfaighidh tú bás den ocras
you won’t die of hunger
Ní bhfaighidh tú bás den ocras agus b’fhéidir go sloigfidh tú teanga sa bhreis thar lear freisin.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
