a cheileann a ndúchas
which hides their origin
Is mór an dealú béascna, dar leat, idir an dá shraith ainmneacha thíos, nuair a dhearcfas tú orthu de chéaduair:
Peig Sayers Robert Tenpenny
Nioclás Tóibín James Hawkins
Seán hInnéirghe/John Henry Eugene Archibald
Cóilín Fiodhnaise Mac Donncha Lawrence Biggar
Aodh Ó Duibheannaigh Mary Barnacle
Samhlaítear taobh amháin, an dream ar dheis thuas, leis an mBéarla, tharla gur faoi athchruth sloinne anois iad, cruth
a cheileann a ndúchas orainn.
i bhfolach
hidden
Is
i bhfolach i gceangaltán le teachtaireachtaí ríomhphoist a bhíonn a lán víreas, agus is fearr gan aon cheangaltáin as an ngnáth a oscailt.
a cheilt
to hide
Chomh maith leis sin, tá eagla ar roinnt rialtas go n-úsáidfeadh daoine incriptiúcháin chun eolas
a cheilt ó na póilíní agus tá tíortha ann a áiríonn scéimeanna incriptiúcháin mar armlón dá bharr.
i bhfolach
hidden
"Le mo linnse,' arsa mo Neain, "d'fhanadh cailín óg mar ise
i bhfolach le náire, agus ní bheadh sí á taispeáint féin don saol mór.
faoi cheilt
hidden
Cuireadh go leor córas i bhfeidhm in eagraíochtaí móra, ar nós ollscoileanna agus comhlachtaí idirnáisiúnta, chun stop a chur le teachtaireachtaí ríomhphoist ina raibh víreas
faoi cheilt mar cheangaltán iontu - rud a chiallaíonn nach gá do ghnáthúsáideoirí ríomhaire na scileanna chun troid i gcoinne víreas a fhoghlaim.
i bhfolach ar na Naitsithe
hiding from the Nazis
Chónaigh an cailín sin, a teaghlach agus roinnt daoine eile i seomraí rúnda sa teach agus iad
i bhfolach ar na Naitsithe.
a cuid mothúchán a cheilt
to hide her feelings
Is duine í Nuala a deir rudaí amach go lom díreach i gcónaí, nach ndéanann aon iarracht
a cuid mothúchán a cheilt.
fianaise a cheilt
to hide evidence
Is cosúil gur tosaíodh ar an scrios i 1985 agus dúirt an breitheamh gur cuireadh an chuma ar an bpolasaí gur gnáthstráitéis riaracháin a bhí ann ach gurbh é an aidhm a bhí leis
fianaise a cheilt.
taifeadáin a cheilt
to hide tape-recorders
I gcás amhrastaigh amháin le déanaí, Dutch Holland, rinne sé iarracht
taifeadáin a cheilt ina bhróg agus ina chrios ach d'aimsigh na Gardaí iad agus baineadh de iad.
ag ceilt
to hide
'Sssssh,' adeir Connie, ag iarraidh a bheith
ag ceilt an easaontais orainn ach bhí sé chomh maith di bheith ag iarraidh suaimhneas a chur sa ngaoth.
curtha i bhfolach
hidden
Tugann Fenster glór do mhná a bhí
curtha i bhfolach ar feadh na mblianta fada agus a coinníodh faoi smacht.
faoi cheilt
hidden
D'fhéadfadh costais eile a bheith
faoi cheilt a bhuailfidh níos mó ná ár bpócaí amach anseo.
na mbuanna iontacha a bhí acu a chur faoi cheilt
to hide their great talents
Chonaic mé roinnt acu ag iarraidh
na mbuanna iontacha a bhí acu a chur faoi cheilt mar nach raibh siad ag iarraidh seasamh amach," a deir Denise.
ag iarraidh an tocht a cheilt
trying to hide the emotion
Praghas: €25 (clúdach crua)*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
bailithe le chéilegathered together
bhriseadh lárthéarmamid-term break
ghuigh Patrick oíche mhaith ar gach duinePatrick bade everyone goodnight
as go brách leisoff he went
ina sámhchodladhsound asleep
clagarnachclatter
liúigh Patrick féinPatrick himself yelled
den chosán bristeof the broken pavement
foscadhshelter
tolgcouch
phléasc gloine fhuinneoga an doraisthe glass of the windows in the door exploded
rinne lámhachánshe crawled
dallógablinds
leathorlachhalf an inch
grúpa confachan angry group
idirboth
ag béiceachshouting
casúrhammer
tairnínails
cláir adhmaidwooden boards
gráscardisorderly mob
bosca na bhfiúsannathe fuse box
lúth na ngéagthe power in her limbs
marbhintinneach le heaglamentally paralysed with fear
crógachtbravery
cinnireachtleadership
fuaraigeantacool-headed
ag síneadh na sreinge thart an coirnéalextending the chord around the corner
ag stiúradh cúrsaí cosantadirecting defence matters
as a támhnéal faitísfrom her trance of fear
ag breith ar dhá chamángetting hold of two hurleys
shín amach a cosshe extended her leg
Baineadh tuisle as an bheirt acuBoth of them tripped
a fhad a mhair an t-ionsaías long as the attack lasted
i mbaol a mbáisin danger of being killed
scanraithe as a mbeathascared to death
trost na mbrógthe tramp of the shoes
carr coimhthíoch bána strange white car
go tráthrialtaregularly
nach ndéanfadh Paddy iarracht teacht abhailethat Paddy wouldn't try to come home
róchontúirteachtoo dangerous
í ar a díchealldoing her best
ag iarraidh an tocht a cheilttrying to hide the emotion
leis an mhinicíocht raidió sinwith that radio frequency
barúilidea
gluaiseachtaímovements
i bhfianaisein light of
nach bhfuil an dara rogha aici ach a admháilthat she has no choice but to admit
drogallreluctance
an t-aon chosaintthe only protection
leispiachas folaithe
hidden lesbianism
*
Gluais • Glossary
sprioctarget
ní túisce anseo thúno sooner are you here
iontach slachtmharvery tidy
beathalife
mórphearsa ficsingreat fictional character
dílleachtaorphan
sa tsraithin the series
uaighgrave
an oiread is siolla amháin dá shaotharnot even a syllable of his work
oilithreachtpilgrimage
clúiteachrenowned
a mhaíomhto boast
iarsmalannmuseum
tairgtear camchuairteannatours are offered
bantreoraífemale guide
díomhaoinidle
ag blaiseadh den saolgetting a taste of the life
troscánfurniture
sprúillí mionsonraíochaminor fragments
col ceathrachacousins
ní chónaíodh Montgomery féin ann riamhMontgomery himself never used to live in it
adhlacthaburied
i do chomhchuairteoiríin your fellow-visitors
iad a rangúto categorise them
SeapánaighJapanese
díograiseachenthusiastic
searmanasceremony
a fhiafraí deto ask
dúilliking
luachannavalues
chomh patuar intias apathetic towards her
smidword, syllable
carrchlóscarpark
mionsamhailminiature
éalúescape
proinntitherestaurants
camchuairt oidhreachtaheritage tour
baiste asnamed after
a cuid pearsanher characters
bunchlochfoundation-stone
straitéis mhargaíochtamarketing strategy
uimhirphlátaínumber plates
gléastadressed
príomhsheómain show
Oileánaighisland-people
mórtasach asproud of
dúchasachnative
mangairísellers
ollúna mórluachachaself-important professors
tionscalindustry
débhríochambiguous
bréan den ealaín ar fadsick of the whole carry-on
tuairiscítearit is reported
frith-Anneanti-Anne
Is stáitsíodh an t-ilsiamsa AnnekensteinAnd the variety show Annekenstein was staged
fonóidmockery
d'íomhá fholláin Anneof Anne's clean image
casadhtwist
is barrúlafunniest
cúiseamhaccusation
leispiachaslesbianism
(chuir sí(she
nuair a d'áitighwhen she argued
comhdháilconference
leispiachas folaithehidden lesbianism
cairdeasfriendship
cumann leispiach nár cuireadh i gcríchunfulfilled lesbian love
oirirceminent
flúirse tagairtílots of references
homa-anghráchhomo-erotic
traidisiúnaithetraditionalists
ábhar a stoitheadhto take material
comhthéacscontext
náireachshameful
scannalachscandalous
nach bhfuil bun nó barr leiswhich has no basis
i dtólamhalways
treoraí ar leitha separate guide
na sluaite leispiachathe crowds of lesbians
díoltas DéGod's revenge
mallaithedamned
go mear ocrachquickly and hungrily
páirc mhór siamsaíochtaa big amusement park
tithe itheacháineating houses
tuirlingtto alight
ar an drochuairunfortunately
níl tásc nó tuairisc arthere is no sign of
ag foghlúplundering
ag creachlooting
fáilteachwelcoming
go gealgháireachcheerfully
le teann diabhlaíochtaout of devilment
sé glúinesix generations
dubh le turasóirípacked with tourists
cárgrimace
níos féile ó thaobh síntiúis láimhe demore generous when it comes to tips
oineachhonour
freastalaíwaitress
babhla seabhdairbowl of chowder
ciseán bonnóg is craicéira basket of scones and crackers
féachaint an bhfuil aiste ar an iasc sa linn bhainneto see if the fish are taking the bait in the pool of milk
diúilicínímussels
breallachclam
portáncrab
gliomachlobster
trosccod
róshrónachtoo nosey
meascthamixed
glasraívegetables
diúgann tú an t-anraithyou drain the soup
an braonán blasta deiridhthe last tasty droplet
atá ag iarraidh a láthair a cheilt
which is trying to hide its location
Ach cruthóidh sé seo fadhbanna freisin - ní arm Mheiriceá amháin
atá ag iarraidh a láthair a cheilt.
sul má cheilfeadh an radharc céanna
before they would hide that same view
Bhí páistí is tuismitheoirí ann, tuismitheoirí a shíl amharc maith a fháil dóibh féin ar an bhfear gonta
sul má cheilfeadh an radharc céanna ar a gcuid páistí.
folach bíog
hide-and-seek
folach bíog, cos istigh, caitheamh le marc .
i bhfolach ón phobal
hidden away from the public
Ach an ndéanfaidh athruithe sna dlíthe ceadúnúcháin aon difríocht don chultúr ólacháin atá againn in Éirinn?
Is cinnte go leanfaidh an t-aos óg orthu ag ceannach dí sna hollmhargaí móra agus á hól sa bhaile nó in áit shábháilte eile,
i bhfolach ón phobal.
i bhfolach inti
hiding in it
Soit! Bíonn cuma ghlaech uirthi, agus ní bheadh a fhios agat cad é an saghas mionchréatúir a bheadh
i bhfolach inti.
ceilte
hidden
Chuaigh na mná agus na páistí i bhfolach in uaimh mhór (Uaimh an Áir) ar an taobh thoir theas den oileán atá
ceilte go maith.
i dtaiscidh
hidden away safely
"Nach bhfuil buidéal fíona
i dtaiscidh áit inteacht againn?"
"Tá," arsa Máire, "agus tá a fhios agamsa go díreach cá bhfuil sé.
is minic a chuir muintir Chinnéide iad féin a bhfréamhacha i bhfolach
the Kennedys themselves often hid their roots
Ar ndóigh,
is minic a chuir muintir Chinnéide iad féin a bhfréamhacha i bhfolach.
faoi cheilt go hiomlán
totally hidden
Tá sé chóir a bheith
faoi cheilt go hiomlán ag an duilliúr agus tá féar ag fás ar an díon freisin.
bhfolach
hiding
Bhí sí ag éalú ó Sergio ach cad a dhéanfadh sí anois? Nuair a rith sí uaidh, cheap sí nach raibh ach aon áit le dul i
bhfolach uaidh, ach bhí dul amú uirthi.
a cheileann
which hide
) a chuidíonn le duine níos mó traenála a dhéanamh agus é a dhéanamh níos minicí, ach is é an chaoi é ná go bhfuil drugaí eile ann
a cheileann úsáid na ndrugaí sin.
ar nós gasúirín a mbeadh folach bhíog ar siúl aige
like a little child playing hide and go-seek
Ansin chuaigh sé ar chúl géige, agus sheas sé comhthreomhar leis an ngéag, ag breathnú i leith faoi rún, mar a mheas sé, má mheas,
ar nós gasúirín a mbeadh folach bhíog ar siúl aige.
atá folaithe ina gcroíthe leis na cianta
which has been hidden in their hearts for a long time
Agus má dhéanann an DUP cleas Tony Blair, nuair a ghoid sé polasaithe Tóraíocha agus chuir pacáiste New Labour thart orthu, má thagann an DUP ar sprid an iolrachais
atá folaithe ina gcroíthe leis na cianta, b'fhéidir gur seo an dé deiridh do pháirtí James Craig agus Basil "I wouldn't have one about the place" Brookborough.
á cheilt
being hidden
Cultúr
á cheilt
=======
Is scannalach agus is náireach an chaoi a bhfuil cultúr dúchasach ná tíre
á cheilt ar an bpobal.
leis na seoda ceilte a aimsiú
to find the hidden jewels
Is mór an trua go gcaithfidh an té a dteastaíonn an "chluas eile" uaidh dul ar a lorg - ach níl an t-am ag an gcuid is mó de na daoine siopaí ceirníní a chíoradh
leis na seoda ceilte a aimsiú.
tá na fíricí á gceilt ar mhuintir na hÉireann
the facts are being hid from the people of Ireland
Ní hamháin sin ach
tá na fíricí á gceilt ar mhuintir na hÉireann agus níl an phoiblíocht chaoi á fáil ag lucht agóide.
agus chun an fhírinne a cheilt
and to hide the truth
Rinne rialtas an Partido Popular gach iarracht chun dallamullóg a chur ar phobal na Spáinne
agus chun an fhírinne a cheilt ar eagla go dtapódh an pobal an deis a míshásamh le tacaíocht láidir Aznar don chogadh san Iaráic a chur in iúl san olltoghchán.
chúinní ceilte na cathrach
the hidden corners of the city
Toisc na cairde atá agam, tá eolas curtha agam ar chuid de
chúinní ceilte na cathrach agus na tíre nach bhfeicfeadh an gnáthchuairteoir.
cuid de na bolaithe a cheileann sé
some of the smells it hides
"Nach fearrde muid go mór dá uireasa?" Aniar de phreab le Balor an tEachtraí: "Nach fearr é ná
cuid de na bolaithe a cheileann sé san am i láthair? Bheadh na boic mhóra i mBaile Átha Cliath i bhfad níos fearr as dá rachaidís sa tóir ar dhaoine a bhíonn ag caitheamh rudaí eile seachas tobac sna dtithe tábhairne.
á gceilt
being hidden
"
Costas ard
=======
Chosain sé €680 an RTC a fháil agus níl sé d'acmhainn ag gnáthdhaoine a leithéid a íoc; b'fhéidir go bhfuil an ceart ag an Dochtúir Newman nuair a deir sé go bhfuil na tuairiscí seo
á gceilt ar an bpobal.
chuireadh sí i bhfolach é
she would hide it
*
Gluais • Glossary
mo dhícheallmy best
a gheallaim dom féinI promise myself
san fhásachin the desert
d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate
don Charghasfor Lent
cleastrick
chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself
blastatasty
íobairtsacrifice
maitheasgood
bródúilproud
casacht mhór ghroía great big cough
tairseachthreshold
tanaíthin
fiáinwild
de shíoralways
seanfhaiseantaold-fashioned
láchfriendly, pleasant
mearbhallconfusion
cheapasI thought
a bhlas tuaisceartachhis northern accent
chloisimis a chasachtwe used to hear his cough
bhímis ar bíswe used to be excited/impatient
cúbógacollections of Easter eggs
scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside
go scafántaspeedily
ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him
chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it
ag iomrascáil lena chéilewrestling one another
suachmáneasy-going person
gan puth análawithout a puff of breath
parlúsparlour, sitting-room
deireadh sí linnshe would say to us
cur i gcéill iomlántotal pretence
thuigeadh siseshe'd understand
bheannaímis dówe would greet him
d'fhiafraímis dewe'd ask him
d'fhreagraímiswe would answer
go fuarbhruiteindifferently
ag tóraíocht an mhálasearching for the bag
nodclue
go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them
beadaílover of sweet things
dá bharras a result
d'éalaigh méI escaped
cófrapress
ag póirseáil thartrummaging about
málaí plaisteachaplastic bags
doirtealsink
de phreabsuddenly
go raibh mo chosa nitethat it was all up with me
polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north
daoine muinteartharelations
díospóireachtaí bríomharalively debates
a chuairteannahis visits
b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men
ag útamáilfumbling
ba ghiorra in aois diclosest to her in age
mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona
fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me
barrúilfunny
de shíor dár gcáineadhalways criticizing us
ag spochadh as m'uncailteasing my uncle
agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her
tá sé chomh maith agamI may as well
á leanúintfollowing him
garda gradaimguard of honour
cársánwheeze
inchreidtecredible
plúchadhasthma
ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle
dá mbéarfaí ormif I was caught
isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places
macalla na nglórthathe echo of the voices
tuaromen, sign
an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best
mealltachenticing
bonnánhorn
fardoraslintel of door
vardúswardrobe
bheir mé barróg airI hugged him
ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions
glicsly
caoi a chur ar an áitto tidy up the place
margadhdeal
a roinntto share
stróic méI tore
daitecoloured
dúil chráitetorturous desire
candaí móra seacláidebig chunks of chocolate
blúire ar bhlúirebit by bit
giodalachperky
bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting
tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down
smeartha le seacláidcovered in chocolate
teipfailure
isteach sna gnáthchróite folaigh
into the usual hiding-places
*
Gluais • Glossary
mo dhícheallmy best
a gheallaim dom féinI promise myself
san fhásachin the desert
d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate
don Charghasfor Lent
cleastrick
chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself
blastatasty
íobairtsacrifice
maitheasgood
bródúilproud
casacht mhór ghroía great big cough
tairseachthreshold
tanaíthin
fiáinwild
de shíoralways
seanfhaiseantaold-fashioned
láchfriendly, pleasant
mearbhallconfusion
cheapasI thought
a bhlas tuaisceartachhis northern accent
chloisimis a chasachtwe used to hear his cough
bhímis ar bíswe used to be excited/impatient
cúbógacollections of Easter eggs
scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside
go scafántaspeedily
ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him
chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it
ag iomrascáil lena chéilewrestling one another
suachmáneasy-going person
gan puth análawithout a puff of breath
parlúsparlour, sitting-room
deireadh sí linnshe would say to us
cur i gcéill iomlántotal pretence
thuigeadh siseshe'd understand
bheannaímis dówe would greet him
d'fhiafraímis dewe'd ask him
d'fhreagraímiswe would answer
go fuarbhruiteindifferently
ag tóraíocht an mhálasearching for the bag
nodclue
go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them
beadaílover of sweet things
dá bharras a result
d'éalaigh méI escaped
cófrapress
ag póirseáil thartrummaging about
málaí plaisteachaplastic bags
doirtealsink
de phreabsuddenly
go raibh mo chosa nitethat it was all up with me
polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north
daoine muinteartharelations
díospóireachtaí bríomharalively debates
a chuairteannahis visits
b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men
ag útamáilfumbling
ba ghiorra in aois diclosest to her in age
mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona
fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me
barrúilfunny
de shíor dár gcáineadhalways criticizing us
ag spochadh as m'uncailteasing my uncle
agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her
tá sé chomh maith agamI may as well
á leanúintfollowing him
garda gradaimguard of honour
cársánwheeze
inchreidtecredible
plúchadhasthma
ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle
dá mbéarfaí ormif I was caught
isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places
macalla na nglórthathe echo of the voices
tuaromen, sign
an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best
mealltachenticing
bonnánhorn
fardoraslintel of door
vardúswardrobe
bheir mé barróg airI hugged him
ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions
glicsly
caoi a chur ar an áitto tidy up the place
margadhdeal
a roinntto share
stróic méI tore
daitecoloured
dúil chráitetorturous desire
candaí móra seacláidebig chunks of chocolate
blúire ar bhlúirebit by bit
giodalachperky
bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting
tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down
smeartha le seacláidcovered in chocolate
teipfailure
ag ceilt
hiding
Agus níl mise
ag ceilt nach féidir linn.
a cheilt
to hide
Cultúr neamhfhreagrachta a leagann níos mó béime ar rúndacht; cultúr atá níos tógtha le haon drochscéal maidir leis féin
a cheilt ar an phobal ná mar atá sé le haimsiú na fírinne.
ag fanacht faoi cheilt
staying hidden
Ach, faraor, níl sé praiticiúil iad ar fad a chur isteach i leabhar grianghraf - rud a d'fhág go mbíodh a bhformhór
ag fanacht faoi cheilt.
ag ceilt na seanscéine uirthi
hiding the old terror from her
Gluais • Glossary
carógblack-haired woman
airdheed
míchinniúintill fate
caidéisinquisitiveness
frigháireslight smile
ní shamhlófáyou wouldn't imagine
cár go cluaisgrin to the ears
go réchúiseachin a laidback way
geolánfan
glinnclear, distinct
a dhallfadh thúwhich would blind you
ceirdtrade
an rud ar dheacra greim a fháil airthe thing that was difficult to get hold of
súimínsip
fiosrúinvestigating
ar a thóirlooking for him
geoindrone, hum
boladh a allais féin chuigethe smell of his own sweat coming to him
cuideachtacompany
leigheassolution
díbholaíochdeodarant
ceist oidhreachtaquestion of inheritance
os cionn cláirlaid out (dead)
uisce reoiteiced water
a thuairimseanhis opinion
prochógahovels
drochfháistinebad prophecy
buagift
tairbhebenefit
ar nós cuma liomindifferently
a shúile sáite i ngile na cathrach amuighhis eyes staring at the whiteness of the city outside
marfachdeadly
ag dul don éag mar cháchgoing the way of all flesh
beathalivelihood
bean feasafortune-teller
go frimhagúilmockingly
ag ceilt na seanscéine uirthihiding the old terror from her
beag beann ar bhrothallindifferent to heat
anamsoul
an dea-scéalthe good news
an drochscéalthe bad news
á pholladhstabbing him
a ghéaga leata faoi chosa an domhainhis legs open under the feet of the world
folaithe
hidden
Ceist agam ort: céard é an t-athrú ba shuntasaí agus ba thábhachtaí i gcúrsaí iompair na tíre le trí bliana anuas? Luas an dá bhealaigh? An síneadh nua ar an M1, an mótarbhealach idir Bhaile Átha Cliath agus Dún Dealgan? Éide nua na n-aeróstach in Aer Lingus?
Déarfainn féin nach bhfuil ceann ar bith díobh sin inchurtha le hathrú radacach ach
folaithe a thosaigh go ciúin agus a scaip thar chúig chontae is fiche i bhfaiteadh na súl.
faoi cheilt
hidden
Bhí na gunnaí
faoi cheilt in inneall díosail.
i bhfolach
hidden
Tá daoine eile i bhfad Éirinn níos inchreidthe ná sin má tá *fram*áil le déanamh - Balor mar shampla! Maíonn sé anseo é, os comhair an tsaoil, go bhfuil sé sásta a bheith *fram*áilte am ar bith! Aon robálaí a bhíonn riamh ag iarraidh creach a chur
i bhfolach ní gá ach fios a chur ar (www.
tíogar ceilte
hidden tiger
Is cosúil go mbeidh an
tíogar ceilte go ceann píosa eile.
Cumadh scéalta agus ceileadh an fhírinne
stories were made up and the truth was hidden
Cumadh scéalta agus ceileadh an fhírinne agus níorbh fhada go raibh an phraiseach ar fud na mias.
seithe
hide
?
seanchaitewell-worn
leidprompt
inphógthakissable
seithehide
ceimiceáinchemicals
g-spota mo choinsiasathe g-spot of my conscience
chuimlínn mo shúileI used to rub my eyes
loinnirbrightness
líonadh a meallaher charms used to fill
mo dhá bhasmy two palms
cuaracurves
sleasasides
go cleitiúillike a feather
néaróga a pléisiúirthe nerves of her pleasure
a bharrchigiltto tickle
a chaiteáthat you would wear
na bróga cnocadóireachtathe hill-climbing shoes
choisbheartfootwear
briathra binnesweet words
i ndiaidh na coisíochtaafter walking
mo dhara ríomhaire glúinemy second laptop computer
craiceann crogaillcrocodile skin
méarchlárkeyboard
lannablades
d'íslíodh siadthey used to lower
sclábhaí deonachvoluntary slave
mo mhianmo desire
spíontaexhausted
in ísle brídepressed
d'fháirbrí a héadainfrom the wrinkles in her forehead
smálmark
máchailíblemishes
scórthaí na snáthaideneedle scratches
fíneáltachtdelicacy
nochtnocht
brocachfilthy
tolgcouch
mo rogha de thogha na n-amhrán grámy choice of the best love songs
fá dtaobh den chruthabout the appearance
easnacharibs
ciúnasquietness
glór scairdinnilljet-engine voice
cúil na dramhaíolathe rubbish heap
fonóid faoiscoff at
ar an choinníoll go n-athchúrsálfar iadon the condition that they will be re-cycled
Cumadh scéalta agus ceileadh an fhírinne
stories were made up and the truth was hidden
Cumadh scéalta agus ceileadh an fhírinne agus níorbh fhada go raibh an phraiseach ar fud na mias.
faoi cheilt
hidden, secret
D’inis Mark Felt do thuairisceoirí go raibh a fhios aige faoi na hiarrachtaí a bhí á ndéanamh eolas mar gheall ar an bhriseadh isteach in Óstán an Watergate a choinneáil
faoi cheilt.
seithí fia
deer hides
Chuaigh mé féin thart le Mark Keighley, agus thosaigh muid i bpuball Méisiliteach, atá déanta as adhmad clúdaithe le
seithí fia.
i bhfolach sna sceacha
hidden in the bushes
Gabh i leith!Come here!
i bhfolach sna sceachahidden in the bushes
ag insint na fírinnetelling the truth
nach gcorróidh duitwhich won't move for you
préacháincrows
ag géarúintensifying
tochtemoti
i bhfolach sna sceacha
hidden in the bushes
Gabh i leith!Come here!
i bhfolach sna sceachahidden in the bushes
ag insint na fírinnetelling the truth
nach gcorróidh duitwhich won't move for you
préacháincrows
ag géarúintensifying
tochtemoti
a chuireann an chuid is mó den teicneolaíocht draíochta seo faoi cheilt
which hides most of this magical technology
Tá bogearraí simplí saor in aisce ar fáil
a chuireann an chuid is mó den teicneolaíocht draíochta seo faoi cheilt agus a chinntíonn gur féidir le daoine díriú ar an gcomhrá agus ní ar an teicneolaíocht féin.
a cheilt
to hide
Is cuma liom má tá an cine daonna bréan nó má dhéanann siad iarracht an bréantas
a cheilt le cumhráin bhréige.
an bréantas a cheilt
to hide the foulness
*
Gluais • Glossary
fríd ghloine dhorchathrough a dark glass
smúidmist, murkiness
bréagachfalse
is annamhit is seldom
mionrudaíminor things
doiléirvague
i sruth na éiginnteachtain the stream of uncertainty
glas ceart na gcuibhreannthe correct green of the fields
sin an tuigethat's why
ag stánadh amachstaring out
léanalawn
ag croitheadh a gcinnshaking their heads
íomhánnaimages
iontassurprise
machnamh ceartproper thinking
scáileánscreen
ag preabadhjumping
bladhaire coinnlea candle flame
eachtraíevents
chan éthat's not it
dá thairbhe sinbecause of that
rudaí neamhiontachaunexciting, ordinary things
ar bharr na mbeannon the cliff tops
an lá fá dheireadhthe other day
ag coimhéad ar thonnta ag briseadh go díbhirceachwatching waves breaking with ardour
substaintsubstance
dá dtitfeadh mo chorp de bharr na mbeannif my body fell from the top of the cliffs
taoidetide
fiúntasworth
gníomhact
nó a mhalairtor the opposite
blaiseadhtaste
gan rud ar bith bheith gnóthaithe agam as m’aistearwithout having gained anything from the journey
fuaimeanna fánachaoccasional noises
díoscadhcreaking
coiscéimeanna folmhaempty footsteps
stánadh fadaa long stare
craos na tineadhthe roaring fire
dromchlasurface
cha dtig liomI can't
cha dtig liom í á threorúI can't guide it
déanaim iarracht a gciall a scaoileadhI try to release their meaning
le rachtanna fiáinein wild fits
seileogaspits
sáthadh scinethe stabbing of a knife
aonarachsolitary
staidéarthalevel-headed
teas an phaisinthe heat of passion
breithbirth
a cheiltto hide
anáilbreath
is annamhit is seldom
fiúntachworthwhile
dathanna seachantachaelusive colours
goitsecome on, come here
neadrachanests
seanbhallógaíold ruins
deifrehurry
cha raibh faill aigehe hadn't the time
contráiltewrong
go brách síoraíever
ag déanamh iontaiswondering
i bpeannaireacht chruinn shlachtmharin accurate neat writing
stócach ógyouth
bodhardeaf
pian a fhuilstinto suffer pain
mo bheomy life
lena dhornwith his fist
le mé féin a chosaintto protect myself
ní léimfinn amach as a bhealachI wouldn't jump out of the way
cinneadhdecision
cinntídecisions
go fadálachslowly
chan fhuil an cinneadh déantathe decision has not been made
déanaim mo chac agus mo mhúnI defecate and urinate
cuideachtúilhelpful
athrú séasúrthe change of seasons
de ghlanmheabhairoff by heart
gialljaw
gobachprotruding
gruaig fhionnblond hair
dóighiúlachtbeauty
tarraingteachattractive
rud inteachtsomething
buaireamhsorrow
ag bruidearnaighthrobbing
coimhthíochstrange
idir barra na gcrannbetween the tops of the trees
ag iarraidh mairstin airtrying to live on it
nimhneachsore
bhlais mé an phianI tasted the pain
tchíthear domhit seems to me
go dianstrictly
samhailimage
mar nach bhfuil sé de dhánacht ionam a bheith éagsúilbecause I haven't got the guts to be different
daonnachtaíhumanist
an cine daonnathe human race
bréanfoul
an bréantas a cheiltto hide the foulness
cumhráin bhréigefalse perfumes
lofarotten
gnásanna sóisialtasocial customs
béasamanners
seanseiteannaold sets
ag foscladhopening
ag scamhadhpealing
creatlachframe-work
creidbheáilto believe
scigdhráma an tsaoilthe farce of life
de réir mar atáthar ag dréimas is expected
táirgíproducts
caiteoir eiseamláireachexemplary spender
lúcháireachjoyous
teorainneacha luaisspeed limits
ag cailleadh foighdelosing patience
sceadamánthroat
mo bhrú folamy blood pressure
sciathánarm
go hionraice is a thiocfadh liomas honestly as I could
comhairleadvice
díomádisappointment
sólassolace
lagmheasarthachtrather small amount
ag tochailtdigging
lena aithne a cheilt
to hide his identity
Níorbh fhiú do Bhalor Bocht aon bhréagriocht a chaitheamh
lena aithne a cheilt nó cé eile a bheadh ag caitheamh aghaidh fidil le poll súile amháin istigh i lár chlár a éadain? Ach bhí go leor daoine aitheanta nach raibh chomh so-aitheanta le Balor ar shráideanna na hÉireann an oíche sin.
do chuid rún folaitheach cáidheach féin
your own hidden dirty secrets
Ach ná scaoil mo rún le duine ar bith nó scaoilfidh mise
do chuid rún folaitheach cáidheach féin leis an domhan mór ar an *Sindo*, fiú mura bhfuil rún ar bith agat! Anois fág an bealach agus lig dom sult a bhaint as an oíche!”
Bhuel Balor Bocht! Caidé a bhí sé ag gabháil a dhéanamh? Níor thóg sé air ach an dá mheandar le cuimhneamh nach raibh rún ar bith fágtha aige, ná dea-chlú, ná cáil ar bith le cur ó chion, a bhuíochas sin don liarlóg *Beo Ar Éigean *agus don eagarthóir mí-thrócaireach Éamonn Ó Doornail.
faoi cheilt
hidden
Chuir an tírín seo,
faoi cheilt taobh thiar de theorainn na hIodáile, iontas orainn ar fad.
ag ceilt fírice i bhfad níos mó
hiding a bigger fact
”
B’fhéidir go bhfuil roinnt den fhírinne sna scéalta seo, ach tá an bhéim iomlán ar chúrsaí gnó
ag ceilt fírice i bhfad níos mó, is é sin go bhfuil cur chuige Google ag athrú na slí a oibríonn muid agus an tslí a n-imríonn muid.
bhí sé i bhfolach orthu
he was hiding from them
D'fhill siad ar ais leis na póilíní, ach
bhí sé i bhfolach orthu.
i bhfolach
hidden
Faoin scamall seo, tugadh rogha an dá dhíogha don rialtas Poblachtánach – an tUachtarán a chur ar ais os comhair na gceamaraí, nó é a choimeád
i bhfolach agus a rátálacha sásaimh a fheiceáil ag titim níos ísle.
ag ceilt fírice i bhfad níos mó
hiding a bigger fact
”
B’fhéidir go bhfuil roinnt den fhírinne sna scéalta seo, ach tá an bhéim iomlán ar chúrsaí gnó
ag ceilt fírice i bhfad níos mó, is é sin go bhfuil cur chuige Google ag athrú na slí a oibríonn muid agus an tslí a n-imríonn muid.
chuir an príomhoide an tuarascáil i bhfolach orthu
the principal hid the report from them
5 milliún ón rialtas leis na fiacha a ghlanadh ach in ionad tuarascáil Vantagepoint a thabhairt do na Gobharnóirí, mar a bhí socraithe,
chuir an príomhoide an tuarascáil i bhfolach orthu.
á ceilt ar
being hidden from
Bheadh an baol ann fosta go mbeadh an Ghaeilge
á ceilt ar scoláirí áirithe dá mba rud é nach mbeadh mórán ráchairte uirthi i scoileanna áirithe.
á gclutharú féin
hiding themselves
Anois siúlaim leat i gcaorán na bhfuiseog is éistim le monabhar abhna do bhriathra ó Bhéal an Áthaagus cuirim mo bheola le do chneas atá cumhra, a ghrá, le sméara dubha Ghleann an Átha …i dtobainne, tá mé lán díot, a mhian, is níl a dhath le déanamh agam ach luí síos leat go dianar leaba seo an dáin agus tú a bhriatharú chun beatha …
Gluais • Glossary
glao coiligh a póigethe rooster call of her kiss
mullaightop of house
buí-ómrayellow-amber
bruth análahot breathing
múr teasabank of heat
cága callánachanoisy jackdaws
á ngríosúinciting them
a ngiúmaráilhumouring them
go breabhsántasprightly
meall gréineorb
cabhail chathrachcity body
spréite go hanástaspread awkwardly
tnáitejaded
basár a brollaighthe bazaar of her bosom
ag borradhswelling
dlaoithe casacurly tresses
cabhsaí dúshlánachachallenging lanes
á gclutharú féinhiding themselves
méalasorrow
buairtvexation
cruachásdistress
ag déanamh tochtagrieving silently
an tréanthe strong
ag tromaíocht ar an truadenigrating the wretch
meannánkid
méileachbleating
scrínteshrines
bean feasa na gclós ársawise woman of the ancient yards
dhorchaigh spéir a súlthe sky of her eyes darkened
ceannaircrevolt
a d’fheall orthuwhich failed them
boige paidrethe softness of prayer
le báinífurious
bhruth bréan bildeálathe foul heat of the building site
ag déanamh angaidhfestering
i bhforógraí bagracha lucht léirsithein the threatening proclamations of the demonstrators
bhachlógachindistinct
siogairlínípendants
glémhaiseachexquisitely beautiful
go ríogúilregally
teanga túisetongue of incense
ag clingireachtringing
bantracht bheoshúileachthe quickeyed women
le coim na hoícheat nightfall
ag spréamh
cheannbhrat glé an dorchadaisspreading the bright canopy of darkness
bioráinpins
ag lonrúshining
clóca sróilcloak of satin
aigeantaspirited
buimefoster-mother
deoch shuainsleeping-draft
spréachspark
súgachmerry
ag glinniúintsparkling
tú a mhuirniúto caress you
linntepools
cumhaloneliness
le tú a aoibhnniúto make you blissful
ionúinbeloved
másaíthighs
a niamhraigh mo dhánwho made resplendent my poem
i gcaorán na bhfuiseogin the bog of the larks
monabharmurmur
chneasskin
cumhrafragrant
miandesire
á ceilt
being hidden
Amaidí agus ábhar maslach, a deir urlabhraithe na hEaglaise Chaitlicí é an scannán *The Da Vinci Code* agus go háirithe an tuairim a chuireann sé chun cinn go bhfuil cumhacht na hEaglaise Caitlicí bunaithe ar bhréag, bréag atá
á ceilt leis na mílte bliain.
pár as seithí
parchment from hides
Rinne siad clocha snoite áille – crosa móra agus leaca cuimhneacháin – agus bhí ceardlanna acu ina ndearna siad
pár as seithí do lámhscríbhinní, agus ina d’oibrigh siad le hór, airgead, cré-umha agus gloine.
radharcanna breátha a cheilt
to hide fine views
Ní dóigh liom gur dul chun cinn atá ann ár dtír ghalánta a loit leis an rófhorbairt agus
radharcanna breátha a cheilt ar mhuintir na hÉireann.
a cheilt
to hide
– Smideadh leis na línte timpeall ar mo shúile
a cheilt.
faoi cheilt
hidden
Laistiar den veilbhit phearsanta bhí faobhar na cruachta
faoi cheilt.
an fhírinne a cheilt
to hide the truth
Mar a dhein aon uair ba ghá
an fhírinne a cheilt, “in the national interest”.
na seanfhoirgnimh faoi cheilt
the old buildings hidden
Bhí sí i bhfolach ar leataobh i bhfad ó dheas,
na seanfhoirgnimh faoi cheilt ag droim sléibhe.
a cheilt go cúramach
to hide carefully
Tá dúshláin phearsanta á gcruthú ag HD do dhaoine freisin: toisc go mbíonn cuma níos soiléire ar gach rud, bíonn ar aisteoirí agus léitheoirí nuachta a bheith níos cúramaí lena smideadh agus gach goirín
a cheilt go cúramach!
Is léiritheoir/stiúrthóir sa réimse eolaíochta agus oideachais é Diarmaid Mac Mathúna leis an gcomhlacht teilifíse Agtel ((www.
fúinn, faoi cheilt,
under us, hidden,
Ní fios an bhfuilid ann go fóill,
fúinn, faoi cheilt, ag fanacht go dtugtar seans dóibh teacht chun solais arís.
Domhan faoi cheilt.
A hidden world.
Domhan faoi cheilt.
faoi cheilt
hidden
Mar shampla, níl aon roghchlár "File" ann a thuilleadh agus tá na roghanna is coitianta ar nós "Oscail" agus "Sábháil"
faoi cheilt taobh thiar de chomhartha ildaite sa chúinne is airde ar chlé.
é sin a cheilt
to hide it
Bhí orm am agus áit an agallaimh a athrú níos mó ná uair amháin, agus má chuir a leithéid de mhí-eagar isteach ar Justine, d’éirigh léi
é sin a cheilt go maith.
á gceilt
being hidden
Tá go leor rún eolaíochta
á gceilt ag bosca gleoite bán an iPod!
Is léiritheoir/stiúrthóir sa réimse eolaíochta agus oideachais é Diarmaid Mac Mathúna leis an gcomhlacht teilifíse Agtel ((www.
i bhfolach
hidden
Bhuail siad suas le sabaitéirí áitiúla a bhí
i bhfolach ansin cheana féin agus chuaigh siad síos go Vermork, áit a chuir siad buamaí.
lorg doiléir an airgid fholachasaigh
the vague trail of the hidden money
Ó, a Bhaloir, cad é a dhéanfaidh mé?”
D’fhág Balor Séimí an Siúinéir ina leathluí thar an chuntar, na deora móra goirte ag sileadh go fras isteach ina phionta leathólta, agus lean sé
lorg doiléir an airgid fholachasaigh gur casadh dó, faoi dheireadh, Diarmuid an Dearthóir Gairdíní.
i bhfolach i bhforaoisí an ama.
hiding in the forests of time.
Sa leabhar seo, áfach, is éard atá againn ná léargas ar fhear óg muiníneach, lán le sprid, lán le ceol, le grá don saol, é i mbun fionachtana in iarthar na tíre ag cuartú saoil a bhí ag sleamhnú uainn, ag iascaireacht fonn a bhí beagnach ar ghrinneall na farraige agus ag fiach amhrán a bhí
i bhfolach i bhforaoisí an ama.
faoi cheilt
hidden
Nó tá saghas dóchais ionat gur féidir rudaí a rá atá
faoi cheilt de ghnáth ionat féin agus go minic, i measc daoine eile, rudaí ar deacair iad a scaoileadh seachas tríd an bhfilíocht.
ní cheileann sé
he doesn't hide
Tá Mac Grianna féin ris os comhair an tsaoil;
ní cheileann sé chomh gonta agus a bhí sé.
conas a chuid mothúchán a cheilt.
how to hide his emotions.
Páiste a d’fhoghlaim
conas a chuid mothúchán a cheilt.
dul i bhfolach sna cúltrinsí
to hide in the back-trenches
Conas
dul i bhfolach sna cúltrinsí agus a thuistí in adharca a chéile go leanúnach.
olann agus seithí ainmhithe
wool and animal hides.
Onnmhairíodh bunábhair mar
olann agus seithí ainmhithe agus allmhairíodh éadach agus só-earraí.
feiniméan folaithe
hidden phenomenon
“Ina dhiaidh sin, bhuail mé le hÉireannaigh - Gaeilgeoirí i Londain a bhí gan dídean - agus shíl mé gur
feiniméan folaithe a bhí ann, go raibh glúin daoine nach labhraíonn muid orthu caillte againn.
ceilte
hidden
Ach bhí maoiniú
ceilte SAM taobh thiar de, dar le *Inside the League*, leabhar a scríobh Scott agus Jon Lee Anderson faoin gConradh.
faoi cheilt
hidden
Conradh Liospóin) ach go mbeadh siad
faoi cheilt ar bhealach éigin.
an rud atá faoi cheilt
what is hidden
Bua mór na healaíne is ea é gur féidir léi aird a tharraingt ar
an rud atá faoi cheilt i dtuairiscí eile – an tsraith pictiúr Los Desastres de la Guerra
(Uafáis na Cogaíochta) le Francisco Goya agus “Guernica” le Picasso, cuir i gcás.
aidhmeanna folaigh
hidden aims
Ach an bhfuil aon chontúirt ann go bhfuiltear ag teacht i dtír ar ár n-imní? An féidir muinín iomlán a bheith againn as ceannairí ghluaiseacht na gcomhshaolaithe? Nó an bhféadfadh
aidhmeanna folaigh a bheith ag cuid acu?
Ina óráid ag tús Chomhdháil na Náisiún Aontaithe ar Chomhshaol agus Forbairt (UNCED) sa bhliain 1992, dúirt an fear a bhí ag feidhmiú mar ard-rúnaí ar an gcomhdháil, Maurice Strong: “*.
i bhfolach
hidden
Ba de barr an ghearáin sin a tháinig an Tóirse Clúiteach Cáiliúil sin chuig Tír na Naomh agus na nOllamh le camchuairt na hÉireann a dhéanamh – ach go ciúin!
Tháinig an Tóirse i dtír i mbréagriocht in Iarthar Chorcaí, é
i bhfolach i mburla i measc burlaí cócaoin ar snámh san fharraige amach ó Charn Uí Néid – an Tóirse i mburla amháin agus an deichniúr Síneach a bhí le hé a thionlacan i mburlaí eile.
go raibh sí ceilte orm
that she was hidden from me
Níl mórán cuimhne agam ar an áit, ach deirim le Lizbeth go rabhas á cuartú ach
go raibh sí ceilte orm.
ní thig leo an fhírinne a cheilt:
they cannot hide the truth
Is cuma cé mhéid achainí a shínítear nó cé mhéid cuimilte a dhéanann na nuachtáin Ghaeilge ar a gcuid figiúirí díolacháin,
ní thig leo an fhírinne a cheilt: níl mórán ráchairte ar fhoilseacháin i dteanga neamhfhorleathan.
ceilte
hidden
I dtrátha an ama chéanna, na 1970i, fuair Liam léargas ar rud a bhí
ceilte ar chuid mhór daoine ag an am - an Ghaeilge.
ceilte go deo na ndeor
hidden for eternity
Fanfaidh an fhírinne fá na dúnmharuithe is conspóidí
ceilte go deo na ndeor agus ní bhfaighidh na teaghlaigh an faoiseamh a shantaíonn siad.
cheilt ar
to hide from
Ar an gcaoi chéanna is ar éirigh le Stalin a áit sa Réabhlóid Boilséiveach a
cheilt ar Trotsky, fágadh Palladius bocht amach as an gcuntas a scríobhadh in Ard Mhacha sa naoú haois, faoi thíocht an chreidimh Rómhánaigh go hÉirinn
Tráchtas De Divitiis
Ach cén fáth go mbeadh léacht ar Phalladius ag comhdháil staire faoi ‘Irish Socialist Lives’? Tá Dáibhí Ó Cróinín den barúil go mba é a scríobh an leabhrán ‘De Divitiis’ (Faoi Rachmas), blianta sarar cuireadh go hÉirinn é.
dtéadh sé i bhfolach
he used to hide
Ba i mbothóig i gcúl an tí a bhí láthair an uafáis, an áit a
dtéadh sé i bhfolach ón tsaol mhór chun a dhrochbheart a chur i gcrích.
rúnda
secret, hidden
Íoslach Josef Fritzl
Chuir Fritzl géibheann ar a iníon féin, Elizabeth, in íoslach
rúnda a thóg sé d'aon ghnó ar chúl an tí.
cheilt
hidden
Bhí baint mhór ag athair an tseanadóra i bhfor
cheilt ar cheann de na heachtraí ba scanrúla i stair mhíleata SAM.