Bhí ceantar amháin ar Bhóthar na Seanchille sa dara háit i liosta na 890 SOA (*super output areas*, aonaid úra gheografacha a cumadh le staitisticí níos beaichte a bhailiú).

D’fhág an suíomh tíre seo iad, mar aon leis an síocháineachas a chleachtann siad, gur sprioc éasca iad ag na Sunnaígh is Siaigh a thosaigh ar fhoréigean a dhéanamh ar mhionlaigh na hIaráice nuair a treascraíodh Saddam Hussein.

Aithníonn an stát an ghéarchéim teanga atá sa Ghaeltacht agus – bunaithe ar an Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch – moltar sainmhíniú i bhfad níos dinimiciúla den Ghaeltacht a bheidh bunaithe feasta ar úsáid rialta na Gaeilge seachas ar an tíreolaíocht stairiúil.

Cuireann sé an-bhéim ar na tosca aiceanta, tíreolaíochta a raibh tionchar acu ar na céimeanna nó ar na hathruithe ar nós tosca aeráide, ithreach agus fásra agus tosca cultúir ar nós na scríbhneoireachta agus an chreidimh.

**SÓC: Le hAcht na Gaeltachta ar na bacáin, an bhfeiceann tú aon dóchas sa bhreac-Ghaeltacht, nuair nach bhfuil an Ghaeilge mar theanga an phobail ann?** MMGE: Bheadh súil agam nach ceantar tíreolaíochta a bheadh sa Ghaeltacht, ach gur do theaghlaigh go mbeadh Gaeilge ar a gcumas acu go mbeadh siad sa Ghaeltacht; cuma cá háit a raibh cónaí orthu.

An smaoineamh is mó atá sa ‘pacáiste’ a cuireadh ina áit is ea bileog dheas faoi na buntáistí a bhaineann le tógáil clainne le Gaeilge! An Tionscnamh Suntasach Eile: Próiséas Pleanála Teanga: ========================= Sa bpreasráiteas dúradh go dtabharfar sainmhíniú nua don Ghaeltacht, sa mBille Gaeltachta atá á dhréachtadh faoi láthair, a bheas ‘bunaithe ar chritéir teangeolaíochta seachas ar limistéir thíreolaíocha’.

Ní chreidim nach bhfuil aon trácht, cuirim i gcás, ar an chaoi a gceaptar daoine ina n-airí – ní de réir cumais ach, minic go leor, de réir na léarscála.

Roimhe seo is tré thimpist tíreolaíochta a bhí aitheantas Gaeltachta ag na eastáit tithíochta i dTír Oileáin, i mBaile an Bhriotaigh agus i gCnoc na Cathrach agus vótaí i dtoghchán an Údaráis dá réir.

Alt cothrom go maith a bhí ann, measaimse: an locht is mó a fuaireas air ná gur shlog an t-údar an bhréag mhór siar go raibh Acht na Gaeltachta 2012 tar éis sainmhíniú úr a dhéanamh ar an nGaeltachta, bunaithe ar critéir teangeolaíochta seachas critéir tíreolaíochta.

” An chiall atá leis seo, dar liom, ná go gcaithfidh teorainneacha tíreolaíochta a bheith ann más mian leat smacht a bheith agat ar spás/cheantar/thír/phobal.

Ina áit sin, beidh orthu glacadh le scoláirí ar bhonn tíreolaíochta.

Feitheamh Sé Mhí in Inis Eoghain ============== Braitheann tapúlacht an chógais ar chúiseanna tíreolaíocha.

Imríonn an fheiceálacht teanga tionchar ar an mbaint a bhíos ag beartas teanga ar an bpobal, agus ar an gcaoi a gcuirtear an beartas sin in iúl i measc na sluaite daoine taobh istigh de cheantar geografach sainiúil.

Tá bunús stairiúil agus tíreolaíoch leis ceart go leor: tógadh na heastáit sin ar thalamh le aitheantas Ghaeltachta ó 1956, nuair nach raibh ach 500 duine ina gcónaí sa gceantar agus Gaeilge ar a dtoil ag a mórfhormhór.