Arís, i gcás Barings, ba chearrbhachas sa mhargadh airgeadais ba chúis leis an tubaiste.

(Ní gá dóibh a bheith buartha: dianchosc ar chearrbhachas sa tír seo… ainneoin gur i nDúbai a ritear an rás capall is luachmhaire ar domhan).

Dúirt sí go raibh lear mór imeachtaí mídhleathacha ar siúl i dteach buí seo an droch-chlú - cearrbhachas, drugaí á dtógáil, uisce beatha *moonshine* á ól, agus striapachas.

Ach tar éis do líomhaintí a bheith ann go raibh lámh ag bean chéile Gretzky i gciorcal cearrbhachais a chuireadh geallta mídhleathacha ar imeachtaí spóirt phroifisiúnta agus tar éis do Gretzky féin páirt stiúrtha a bheith aige san fhoireann mhírathúil Cheanadach nár thug an bonn cré-umha féin abhaile leo ó Chluichí Oilimpeacha an Gheimhridh in Torino na hIodáile, tá gaoth an fhocail eiriciúil le mothú den chéad uair: an féidir nach bhfuil i Gretzky ach dia bréige? Pele an tsacair agus Mohammed Ali na dornála.

In Eanáir 2006, mharaigh buíon SWAT in Virginia optaiméadraí darbh ainm Salvatore Culosi ar cuireadh ina leith go raibh sé i mbun cearrbhachais mhídhleathaigh ar an idirlíon! Tá díospóireacht ar siúl in Éirinn faoi láthair maidir le cé acu ar cheart do na Gardaí airm a bheith acu nó nár cheart.

Murach ár n-olléalú, b'fhéidir go mbeadh an margadh ag drantán leis go fóill, ach ar an dara breathnú, bhí daoine ag teacht, diaidh ar ndiaidh, ar an tuiscint nárbh ann don airgead craiceáilte seo i ndeireadh báire, agus go rabhamar ag cur airgid i ngeall nach raibh ann.

Ba cheart duillín cearrbhachais a thabhairt d’Údarás na Gaeltachta le go bhféadfaidís a gcuid ciorruithe a chúiteamh trína mbuiséad bliantúil a chur ar chapall Sheán Creavan sa 3.

Agus is é an ghealltóireacht seo ba chúis le teip institiúdí móra airgeadais ar nós Fannie Mae, Freddie Mac agus Lehman Brothers, chomh maith le AIG, a chuir an cearrbhachas seo ar Wall Street faoi árachas.

Bhí sé tugtha don ól, don chearrbhachas, agus don ragairne.

Reáchtáiltear athaontú na seansaighdiúirí tar éis gach imeachta agus is gné lárnach gach athaontaithe an cluiche cearrbhachais ar a dtugtar ‘two-up’.

Níl sa turgnamh ach imirt bheag cearrbhachais ag fir uaisle, Higgins agus Pickering, ach ag Eliza is é a deis sa saol chun éalú as timthriall na bochtaineachta.

Mar is léir, tagann drochthréithe an duine chun cinn sa spórt chomh maith le comhthéacs ar bith eile - ciníochas, falcaireacht, dópáil, maistíneacht, bréagadóireacht, troid, achrann ar pháirceanna, ionsaithe ar réiteoirí, alcólachas agus cearrbhachas (tá aitheantas tugtha ag CLG don fhadhb seo), drochíospairt leanaí agus daoine óga (dhearbhaigh an sárdhornálaí clúiteach Sugar Ray Leonard gur thug traenálaí drochíospairt dó agus é i mbun traenála do na cluichí Oilimpeacha mar shampla).

Is iomaí fáth leis sin: ragairne, cearrbhachas, ‘cairde’, drochchomhairle i dtaobh infheistiú, póstaí briste agus ailiúnas ina measc.

Ní dhéanfadh sé rud ar bith a chuir sé i leith a uncail – an cearrbhachas, mar shampla.

Ach nuair a dhéantar cíoradh ar fhiacha pearsanta na gcliant, is minic go n-aimsítear fadhb i bhfad níos casta le hiasachtaí agus fiacha a bhaineann le soláthróirí éagsúla idir fhiacha fóntais, fhiacha ó chártaí creidmheasa, iasachtóirí airgid, fhiacha imeartha agus mhorgáistí.

Chun na rógairí a choimeád as achrann a chuirtí imeachtaí mar sin sin ar siúl, de réir dealraimh, ócáidí le haghaidh scliúchais is cearrbhachais agus ‘giota de conas tá t’athair’ mar a deir an Gall.

Ní fear mór cearrbhachais é Brian Ó Broin ach bhain sé an-sult as sciuird a thug sé ar Atlantic City le deireanas.

Tugann Bearnaí Ó Doibhlin cuntas ar cheist an chearrbhachais san Astráil, cearrbhachas a dhéanann dochar mór i saol an chearrbhaigh, saol an teaglaigh agus i saol mórán eile nach iad.