fhríd
mite
"An chéad mhaidin eile, tháinig duine ón Roinn Sláinte Poiblí i Halla na Cathrach chun an tí chugam le rá go raibh an
fhríd *cryptosporidium* ag m'iníon.
Isteach ar an fhuinneog
came in the window (note 'ar' not 'fríd'); 'isteach fríd an fhuinneog nó doras' literally means 'through', as in breaking through the window or door.
Isteach ar an fhuinneog a tháinig sé, is cosúil, agus chan anuas an simléir agus bhí ocras ar dóigh air fosta, nó níor fhág sé grabhróg den bhia a fágadh fána choinne ina dhiaidh," arsa Máire agus aoibh an gháire uirthi.
ag corraíl oiread na fríde
moving even slightly
Má fhillim ar an óstán seo i gceann deich mbliana, áfach, agus má fheicim mo dhuine romham, an mbeidh sé gafa? An mbeidh lúidín a choise
ag corraíl oiread na fríde? Agus cad a imeoidh ar na striapacha nuair a thógfaidh cailíní níos óige a n-áit? Caithfidh mé teacht ar ais anseo lá níos faide anonn i mo choirnéal in Arm an tSlánaithe dom.
Gan oiread na fríde de náire
without the least bit of embarrassment
"
Gan oiread na fríde de náire dúirt Gerry, "Ó, nach mór an trua sin a stór.
fríd na sluaite
through the crowds
"I only have the *cúpla focal*," ar seisean, "And that's both of them!"
Shiúil mé liom ar aghaidh
fríd na sluaite, mé ag déanamh iontais de na daoine a bhí gléasta mar leipreacháin agus de na seamróga a bhí ag fás amach as cloigne gach aon darna duine.
fríd m'athair
through my father
Thóg mé liom traidisiún na hamhránaíochta béil sa cheantar seo
fríd m'athair.
fríd an scaifte
through the crowd
Bhí an Ghrúdlann ag maíomh gur bronnadh an chéad duais sa damhsa ar an sean-nós air, agus nach raibh sé ach ag siúl suas
fríd an scaifte go dtí an beár ag an am.
fríd
the smallest thing
*
Gluais • Glossary
as an tom coillfrom the hazel bush
scoilbsplinters
ina chiotógin his left hand
cloch speilescythe-stone
faobharsharp edge
lann na scinethe blade of the knife
dheamhan a gcloisfeadh sé béicíl na ngasúrhe wouldn't hear the shouting of the children
araebecause
clósyard
i ngeall ar an mbáisteachbecause of the rain
a ghoilehis stomach
dornán eileanother small quantity
slámamount
ag an gcrann mór darachat the big oak tree
beartbundle
lagweak
an scoththe best
cáilreputation
a bhí uaidhthat he wanted
garbhchomhaireamha rough count
deich scillingten shillings
gadwithe, rope
chuir sé an ruaig ar an madrahe chased the dog
seascaircosy, snug
caonachmoss
stoc storrúil an chrainnthe strong trunk of the tree
choisrigh sé é féinhe blessed himself
éadan síonchaite rocachweather-worn wrinkled face
ar mhullach a chinnon the top of his head
scáinteacht ghruaigesparseness of hair
bun tornapathe bottom of a turnip
eala bhána white swan
ag
fairewatching
thuirling an spideog ar an talamhthe robin landed on the ground
le dúilwith desire
ag preabadhjumping
ruainnín aráina small piece of bread
beathafood
sprúillemorsel
ag samhlúimagining
síógínlittle fairy
dea-shíóga good fairy
de dhoirte dhairtedartingly, suddenly
a dhá luaithe isas soon as
in airde ar leac na fuinneoigeup on the window-sill
a broinn deargher red breast
giodamachfrisky, jaunty
mífhoighdeachimpatient
ag bíogaílchirping
go háiridespecially
uaibhreachproud, spirited
ar leathadhopen
lena bréagadhtoo woo her
babhtaísometimes
cuinneogchurn
drisiúrdresser
dos cabáistetuft of cabbage
máimín fataía handful of potatoes
ag cuardach na nuachreafóigesearching the new soil
cruimhmaggot
bagrachthreatening
binnsweet
a ghlaoití amanta air féinhe used to be called sometimes
spideoga difriúladifferent robins
á leanúintfolllowing him
conairpathway
ag moilliúslowing
nuair a d'iniúch séwhen he examined
súil ribesnare (of thin cord or wire)
d'fheith siseshe waited
de réir dealraimhapparently
ina ghnóthaíin his affairs
ar nós gasúirínlike a young child
go n-abrofaíthat it be said
gileacht a súlthe brightness of her eyes
frídthe smallest thing
go beachtprecisely
chomh haerach céannaevery bit as lively
achairína very short time
seafóidnonsense
<td cl
ag léimnigh fríd a intinn
jumping through his mind
Deir John go mbíonn an ceol
ag léimnigh fríd a intinn i gcónaí, go mbíonn sé go síoraí ag smaointiú ar phort amháin nó ar phort eile.
Shiortaigh Máire fríd a raibh sa phrios
Máire rummaged through everything in the press
"
Shiortaigh Máire fríd a raibh sa phrios agus chaith sí cúpla ball éadaigh ar an leaba.
ag bladar fríd a dtóin
talking through their ass
Tá Feargus Finnicky Finlay, a iar-shaoiste Ruairí Ropaigh Uí Chuinn, agus Gerrymander Adams ar a mbealach go Féile na bhFéasóg i gCúba, áit a mbeidh roinnt oícheanta go maidin acu lena seanchara Fidelity Castrato, iad ag caitheamh a gcuid todóg, ag déanamh a gcuid pleananna don réabhlóid atá fós le teacht agus ag dul siar ar bhóithrín na smaointe go dtí na seanlaethanta san am fadó a raibh siad uilig fós ábalta bheith
ag bladar fríd a dtóin agus nár aithin daoine é.
agus dúirt fríd an ghal
and he said through the smoke
Ansin tharraing Balor Fáidh píopa beag cailce amach as a phóca agus las ina láthair é
agus dúirt fríd an ghal: "Caithigí é seo!" "An gcaithfidh muid?" a d’fhiafraigh an bheirt eile d’aonghuth.
fríd na callairí
through the speakers
Bhí Leamh ina sheasamh ar ardán, slua iomadúil ag stánadh air agus slua níos iomadúla fós ag éisteacht le chuile fhocal as a bhéal
fríd na callairí.
fríd ghloine dhorcha
through a dark glass
*
Gluais • Glossary
fríd ghloine dhorchathrough a dark glass
smúidmist, murkiness
bréagachfalse
is annamhit is seldom
mionrudaíminor things
doiléirvague
i sruth na éiginnteachtain the stream of uncertainty
glas ceart na gcuibhreannthe correct green of the fields
sin an tuigethat's why
ag stánadh amachstaring out
léanalawn
ag croitheadh a gcinnshaking their heads
íomhánnaimages
iontassurprise
machnamh ceartproper thinking
scáileánscreen
ag preabadhjumping
bladhaire coinnlea candle flame
eachtraíevents
chan éthat's not it
dá thairbhe sinbecause of that
rudaí neamhiontachaunexciting, ordinary things
ar bharr na mbeannon the cliff tops
an lá fá dheireadhthe other day
ag coimhéad ar thonnta ag briseadh go díbhirceachwatching waves breaking with ardour
substaintsubstance
dá dtitfeadh mo chorp de bharr na mbeannif my body fell from the top of the cliffs
taoidetide
fiúntasworth
gníomhact
nó a mhalairtor the opposite
blaiseadhtaste
gan rud ar bith bheith gnóthaithe agam as m’aistearwithout having gained anything from the journey
fuaimeanna fánachaoccasional noises
díoscadhcreaking
coiscéimeanna folmhaempty footsteps
stánadh fadaa long stare
craos na tineadhthe roaring fire
dromchlasurface
cha dtig liomI can't
cha dtig liom í á threorúI can't guide it
déanaim iarracht a gciall a scaoileadhI try to release their meaning
le rachtanna fiáinein wild fits
seileogaspits
sáthadh scinethe stabbing of a knife
aonarachsolitary
staidéarthalevel-headed
teas an phaisinthe heat of passion
breithbirth
a cheiltto hide
anáilbreath
is annamhit is seldom
fiúntachworthwhile
dathanna seachantachaelusive colours
goitsecome on, come here
neadrachanests
seanbhallógaíold ruins
deifrehurry
cha raibh faill aigehe hadn't the time
contráiltewrong
go brách síoraíever
ag déanamh iontaiswondering
i bpeannaireacht chruinn shlachtmharin accurate neat writing
stócach ógyouth
bodhardeaf
pian a fhuilstinto suffer pain
mo bheomy life
lena dhornwith his fist
le mé féin a chosaintto protect myself
ní léimfinn amach as a bhealachI wouldn't jump out of the way
cinneadhdecision
cinntídecisions
go fadálachslowly
chan fhuil an cinneadh déantathe decision has not been made
déanaim mo chac agus mo mhúnI defecate and urinate
cuideachtúilhelpful
athrú séasúrthe change of seasons
de ghlanmheabhairoff by heart
gialljaw
gobachprotruding
gruaig fhionnblond hair
dóighiúlachtbeauty
tarraingteachattractive
rud inteachtsomething
buaireamhsorrow
ag bruidearnaighthrobbing
coimhthíochstrange
idir barra na gcrannbetween the tops of the trees
ag iarraidh mairstin airtrying to live on it
nimhneachsore
bhlais mé an phianI tasted the pain
tchíthear domhit seems to me
go dianstrictly
samhailimage
mar nach bhfuil sé de dhánacht ionam a bheith éagsúilbecause I haven't got the guts to be different
daonnachtaíhumanist
an cine daonnathe human race
bréanfoul
an bréantas a cheiltto hide the foulness
cumhráin bhréigefalse perfumes
lofarotten
gnásanna sóisialtasocial customs
béasamanners
seanseiteannaold sets
ag foscladhopening
ag scamhadhpealing
creatlachframe-work
creidbheáilto believe
scigdhráma an tsaoilthe farce of life
de réir mar atáthar ag dréimas is expected
táirgíproducts
caiteoir eiseamláireachexemplary spender
lúcháireachjoyous
teorainneacha luaisspeed limits
ag cailleadh foighdelosing patience
sceadamánthroat
mo bhrú folamy blood pressure
sciathánarm
go hionraice is a thiocfadh liomas honestly as I could
comhairleadvice
díomádisappointment
sólassolace
lagmheasarthachtrather small amount
ag tochailtdigging
oiread na fríde den chumha ina ghlór
a small trace of loneliness/yearning in his voice
"Hey Ireland," arsa sé, agus
oiread na fríde den chumha ina ghlór, "say hello to the Old Country for me, okay?"
*Tá Brian Ó Broin ag obair i Roinn an Bhéarla in Ollscoil William Paterson i Nua-Gheirsí áit a bhfuil sé ag plé leis an teangeolaíocht, Léann na Meánaoiseanna agus an Léann Éireannach.
fríd an scaifte
through the crowd
“Ní fíor ar chor ar bith, a Bhaloir a thaisce! Tá mise breá sásta áit a bhfuil mé, nó bheinn dá dtiocfadh liom dul go barr na scuaine seo,” a d’fhreagair bean a bhí ag iarraidh brú thairis
fríd an scaifte a bhí cruinnithe thart ar an chuntar i siopa Ann Summers.
Shiortaigh sé fríd moll mór ceirtigh
he rummaged through a big pile of clothes
Shiortaigh sé fríd moll mór ceirtigh a bhí ina luí ar a leaba go dtí go dtáinig sé ar léine nach raibh róshalach agus sháith sé síos ina mhála fosta í.
fríd mo chuid féitheog
through my veins
*
**Balor:** Mura bhfuair sibh ach roinnt de na gnáthfhocail chaidrimh Éireannacha i nDáil Éireann, cá háit a bhfuair sibh an chuid eile?
**CD:** Bhuel, a Bhaloir, ar dtús thosaigh muid ag póirseáil fríd do chuid altanna ar *Beo Ar Éigean*, féachaint an dtiocfadh linn rud éigin a fháil le rá faoin tráth seo den bhliain, an t-earrach, agus d’fhoghlaim muid a leithéid is “Cuireann lus an chromchinn preab i mo chroí; cuireann an sabhaircín dinglis ar mo chraiceann; cuireann an tsailchearnach an suán ag sciurdadh
fríd mo chuid féitheog ó na ladhracha aníos.
a mhéaradradh fríd an iris
leafing through the magazine
Thosaigh Màiri
a mhéaradradh fríd an iris ach bhí sí dubhthinn ag amharc orthu agus, cibé, b’fhearr léi i bhfad a bheith ina suí ag cúléisteacht leis na gruagairí.
Níl oiread na fríde eatarthu go fóill.
There is nothing between them yet.
Níl oiread na fríde eatarthu go fóill.
oiread fríd a chéile
so upset
Bhí cuid de na daoine a bhí
oiread fríd a chéile mar gheall ar an mhéid a bhí ag tarlú ann go raibh siad ar shaoire leanúnach tinnis ón obair.
Shiortaigh Máire fríd a raibh sa phrios
Máire rummaged through everything in the press
”
Shiortaigh Máire fríd a raibh sa phrios agus chaith sí cupla ball éadaigh ar an leabaidh.
ag dul fríd na focla uilig liom.
going through all the words with me.
’ Tá cuimhne agam m’athair ag dul amach taobh amuigh agus
ag dul fríd na focla uilig liom.
Leath bealaigh fríd an mhí,
half way through the month
Leath bealaigh fríd an mhí, fógrófar stiúrthóir úr ar Oireachtas na Gaeilge.
Ach tháinig sí fríd,
She came through
Ach tháinig sí fríd, agus chuir sí olc orthu thall ag an am céanna.
Bíonn cuma chomh fríd a chéile orthu;
they look like they are in bit, worried
Bíonn cuma chomh fríd a chéile orthu; bíonn cuma orthu, chóir a bheith, go bhfuil siad i bpian, ag iarraidh oibriú amach cad é faoi Dhia atá á rá agat.
fríd an chustam
through customs
agus tá muineál maith righin ort ag dul
fríd an chustam .
fite fuaite fríd a chéile
interwoven through other
Bhí daoine ‘na gcónaí anseo i bhfad sular bheartaigh ’n duine sráideanna a thógáil agus níl na sráideanna sin leagtha amach ar bhealach dronuilleogach mar atá i ngach áit eile i Manhattan, ach bóithre atá
fite fuaite fríd a chéile, a dhéanann a gcomhairle féin, cheapfá.
fríd
through
An Montanach
Shiúil mé liom ar aghaidh
fríd na sluaite, mé ag déanamh iontais de na daoine a bhí gléasta mar leipreacháin agus de na seamróga a bhí ag fás amach as cloigne gach aon darna duine.
fríd
through
Seo na daoine a thiteann
fríd eangach sábhála an oideachais agus a chríochnaíonn suas le fadhbanna drugaí agus an deoch mheisciúil nó sna paraimíleataigh nó an dá rud.
briseadh fríd
break through
Agus líon a suíochán sa Dáil méadaithe fá thrí tá
briseadh fríd suntasach déanta ag an pháirtí ainneoin na cáinte macánta agus na bolscaireachta duibhe ina éadan.
níl oiread na fríde
there’s not an iota
Tríd an leabhar molann an Caisideach a bhainisteoir agus
níl oiread na fríde de cháineadh aige air.
fríd m'intinn
through my mind
"*
Rith abairt Henry Ford
fríd m'intinn agus mé ag éisteacht le Peter Robinson agus é ag caint ag ardfheis a ocsamóróin, an Democratic Unionist Party.
fríd is fríd
all in all
Mar sin,
fríd is fríd, tháinig feabhas ollmhór ar shaol an duine san Eoraip le céad bliain anuas.
fríd is fríd
all in all
Ní raibh sé furasta comhlachtaí a mhealladh chuig cuid de na ceantair is imeallaí agus is scoite amach sa tír, gan bhonneagar sásúil, ach
fríd is fríd, d'éirigh go seoigh leis an Údarás sa réimse seo.
chaithfidh daltaí a threabhadh fríd
pupils have to plough through
Thiocfadh leat an rud céanna a rá, ar ndóigh, faoi aon leabhar a
chaithfidh daltaí a threabhadh fríd nuair nach bhfuil an tuiscint cheart acu ar an teanga inar scríobhadh é.
fríd an anró agus an streachailt
through struggle and hardship
Is minic roimhe seo a mhair muintir Thoraí
fríd an anró agus an streachailt agus táim cinnte gur pobal iad a bhfuil teacht aniar iontu agus a thiocfaidh slán.
a bheas ag ransú fríd
who shall be searching through
Deirtear liom gur tú féin
a bheas ag ransú fríd éadaí daoine áirithe.
fríd an chlaonroinnt
by gerrymandering
Bhog an tromlach na ndaoine in achan teaghlach thar lear mar ní raibh aon obair ná tithe ar fáil acu abhus agus an cleas is mó a bhí ag na haontachtaithe a bhí i gceannas ná, cé go raibh tromlach náisiúnaíoch sa chathair, b'éigean iad a chur faoi smacht agus rinne siad sin
fríd an chlaonroinnt.
chuir na bleachtairí fríd a cheile ar fad
caused consternation amongst the detectives
"Mar sin, i ndiaidh bliana de bheith ag diúltú an chúirt a aithint, thiontaigh mé suas le dlíodóir agus abhcóide, rud a
chuir na bleachtairí fríd a cheile ar fad! Cuireadh an cás ar athló agus tugadh chuig na cillíní mé áit ar dúradh liom go dtabharfadh na póilíní le fios go raibh mé ag sceitheadh scéalta ar mo chomrádaithe agus go raibh mé ag comhoibriú leo dá rachainn ar aghaidh leis an chás.
fríd an amhránaíocht
in her singing
Ar ndóigh, níor ceart iontas a bheith orainn, tá gach duine daonna thar a bheith casta ach léiríonn an Gaillimheach a tréithe éagsúla
fríd an amhránaíocht agus fríd léirithe ardáin.
fríd léirithe ardáin
in her stage appearance
Ar ndóigh, níor ceart iontas a bheith orainn, tá gach duine daonna thar a bheith casta ach léiríonn an Gaillimheach a tréithe éagsúla fríd an amhránaíocht agus
fríd léirithe ardáin.
fríd urlacain gheimhridh
the winter sickness bug
Tá sé i bhfad níos fusa é a tholgadh ná mar atá
fríd urlacain gheimhridh nó an ulpóg is deireanaí atá ag imeacht.
bille a chur fríd
put a bill through
D'éirigh le Ann Travers - agus Jim Alastair -
bille a chur fríd a chuir cosc ar iarchimí, a chaith níos mó ná seacht mbliana ar an leaba chláir, bheith fostaithe mar chomhairleoirí speisialta i Stormont, ag díriú an spotsolais ar an SDLP nach raibh a fhios acu cén treo ina rachadh siad, ag cur le híomhá na mí-éifeachta atá orthu le fada an lá.
oiread na fríde eatarthu ar deireadh
nothing between them at the end
Ní bheidh
oiread na fríde eatarthu ar deireadh, cúilín nó dhó cheapfainn.
ag treabhadh fríd cáipéisí stáit
ploughing through state papers
Caithim trí lá sa Chartlann Náisiúnta i mí na Nollag gach bliain
ag treabhadh fríd cáipéisí stáit a scaoiltear saor tríd an riail 30 bliain.
tuiscint níos leithne a fháil fríd sin
a broader understanding by doing so
Croí an Scéil
======
“Sin rud a d'fhoghlaim mé i Kosovo mar thuig mé féin go raibh daoine sa mbaile nach dtuigfeadh mar ní féidir an teagmháil, an comhbhá, an tsuim chéanna a bheith agat i gcás stair thír i bhfad i gcéin ach tá suim ag gach duine sa scéal daonna, scéal duine amháin má tá siad in ann caidreamh a bheith acu le duine ar scáileán agus
tuiscint níos leithne a fháil fríd sin.
an taithí a fheabhsú oiread na fríde eile
improving the experience ever so much more
Tá níos mó agus níos mó áiseanna dírithe ar cheisteanna taithí an úsáideora, conas gur féidir
an taithí a fheabhsú oiread na fríde eile go dtí go mbíonn an taithí sin go furasta agus gan stró.
fríd an ealaíon
through art
Ach cuideoidh sé linn an dóchas a chothú arís –
fríd an ealaíon, fríd an comhoibriú, fríd an charthanacht, agus fríd an daonnacht.
fríd an idirlíon
through the internet
Tá an teanga ina chonstaic fosta,” ar sé cé go n-admhaíonn sé go bhfuil an t-ollfhás faoi ghnóthaí cumarsáide ina chuidiú agus Airgintínigh ag teacht ar ghaolta i bhfad amach
fríd an idirlíon.
ag gabháil fríd na focla
going through the words
Mar sin, chaith mé leath na hama ag obair sa leabharlann agus a leath eile ag obair le de Bhaldraithe
ag gabháil fríd na focla agus achan rud agus bhí sé iontach.
fríd an imeacht comhroinnte
through the shared experience
Chruthaigh sé caidreamh idir an Tríonóid thuasluaite
fríd an imeacht comhroinnte.
Is Lú na Fríd
it takes very little
Is Lú na Fríd
=====
Ach mar a dúirt Ailbhe Mac Raghnaill tá fiche bliain ó shin, is minice gurb iad na rudaí beaga a dhéanann an dochar i gcúrsaí polaitíochta.
fríd a mhóin
through his turf
Ag caint
fríd a mhóin atá sé, dar le Balor.
Is lú ná fríd máthair an oilc
a little spark starts a large fire
Is lú ná fríd máthair an oilc, deirtear.