Tá muid bródúil chomh maith as fear Bharr na nAillte, an foclóirí, scríbhneoir agus staraí, an Dr.

Is maith liom a bheith ag déanamh staidéir ar bhéaloideas na hÉireann freisin, go háirithe na seanfhocail, na tomhais agus an scéalaíocht, agus mo chóip d'fhoclóir an Duinnínigh in aice láimhe.

Is é an foclóir leictreonach an acmhainn is úsáidí sa chlár seo - áis a bheas ina cabhair mhór ag aon duine a bhíonn ag scríobh as Gaeilge.

Tá a shaothar dúshlánach, go háirithe ó thaobh na teanga de, agus ní mór do go leor daoine dul i dtuilleamaí an fhoclóra agus iad á léamh.

Chualamar léachtaí thar a bheith suimiúil faoi ábhair éagsúla, mar shampla, tuismitheoirí ag tógáil clainne go dátheangach, acmhainní Gàidhlig d'fhoghlaimeoirí, tionscadal foclóra Gaeilge-Breatnais, srl.

(Agus is deas a fheiceáil go bhfuil leagan Gaeilge de na treoracha sin ar leathanach dlúth a thugann le chéile níos mó téarmaí nua teicniúla Gaeilge ná leathanach i bhfoclóir téarmaíochta.

San aiste “Corpus Planning for Irish – Dictionaries and Terminology”, pléann Caoilfhionn Nic Pháidín stair fhoclóireacht na Gaeilge agus tábhacht na pleanála corpais, agus míníonn sí an phráinn atá ag baint le foclóir oifigiúil amháin a fhorbairt.

Tá os cionn 44,000 focal Gaeilge i bhfoclóir inmheánach an fhóin, rud a chabhróidh go mór le daoine teachtaireachtaí Gaeilge a scríobh.

Ní raibh aon chorpas urlabhra ar fáil – foclóirí fuaime agus mar sin de.

Ba thromchúiseach an líomhain é seo, cheap mé féin, agus mar sin bheartaigh mé dul i muinín an fhoclóra, nó na bhfoclóirí ba chirte a rá.

Tá téacs comhthreomhar Béarla ag dul le gach scéal a chuideoidh leis an léitheoir cleachtadh agus forbairt a dhéanamh ar a gcuid scileanna sa teanga gan a bheith ag síorthagairt don fhoclóir.

Tógaim mo cheap nótaí agus m'fhoclóir beag Sínis-Géarmáinis amach mar áis tuisceana agus tósaímid ar chomhrá.

Gineann a fhoclóir suarach ceolmhar (*‘as the dimwit nobility now make reticent’; ‘Don't I yearn for the days when a draw across the throat made fucking resolution?’*) fuinneamh ar leith.

Eisean a chur tús leis an iniúchadh stairiúil ar fhoclóir ait de Valera trí mheán an “primacy of form” aige siúd.

Chothódh an cumannachas misneach i measc na n-imirceach chun go bhféadfaidís ponc sóisialta na hÉireann a cháineadh, agus thugadh an meon aigne sin foclóir eile dóibh ag an am céanna chun impriúlachas agus ciníochas na Breataine a cháineadh freisin.

B’fhéidir, sula mbíonn sé rómhall, go mba chóir tráchtairí maithe arb í an Ghaeilge a dteanga mháthartha – Seán Bán Breatnach, Mícheál Ó Sé, Antaine Ó Conghaile, Gearóidín Nic an Iomaire, Pádraic Ó Sé gan ach dornán a luadh – a thabhairt le chéile agus iad a chur i mbun foclóra ar leith ina mbeadh focail agus nathanna dúchasacha, oiriúnacha agus a chuideodh le tráchtairí óga an cheird a fhoghlaim.

Cruthaíonn an ceol ilghnéitheach foclóir sainiúil.

Ar an gcéad dul síos, níl mórán de fhoclóir acu.

** Do pháistí 6-9 mbliana: Foclóir nua pictiúrtha do dhaoine óga.

Ag grinneadh profaí an fhoclóra a bhí muid an tseachtain seo caite.

Teastaíonn ó Schama labhairt le gach earnáil daonna ina chuid scríbhneoireachta agus ina chuid abhcóidíochta ar an dteilifís, agus más ea, úsáideann sé foclóir sainiúil.

Bhuel, ós rud é nach dtuigim an focal bonker nó fiú bonkáil, agus nach bhfuil ceachtar den dá fhocal san fhoclóir úr, ná fiú i bhfoclóir an Duinnínigh, ní thig liom mórán a rá faoin raic atá ar siúl idir an t-iar-Uachtarán agus na heaspaig, seachas go bhfuil baint aige le clúidíní salacha agus cac, mún agus buinneach.