fáisceann tú
you pull tightly around you
Titeann do chroí agus
fáisceann tú do chóta thart ort féin ag dúil nach dtabharfaidh sí faoi deara go bhfuil fáinne i d'imleacán agus do bholg ar ais nó tá bean de chuid na comharsan istigh agus tá a fhios agat go maith nach ligfear chun siúil tú go mbainfear cuid den ghus asat.
fáisceann tú
you pull tightly around you
Titeann do chroí agus
fáisceann tú do chóta thart ort féin ag dúil nach dtabharfaidh sí faoi deara go bhfuil fáinne i d'imleacán agus do bholg ar ais nó tá bean de chuid na comharsan istigh agus tá a fhios agat go maith nach ligfear chun siúil tú go mbainfear cuid den ghus asat.
as ar fáisceadh é
from which he was bred
B'ionann é agus laoch de chuid an GAA a bheith dúnmharaithe, ionsaí ar an duine agus ionsaí ar an chultúr
as ar fáisceadh é.
as ar fáisceadh iad
from which they came
"
Is rud iontach é go bhfuil na logainmneacha bailithe ar an dlúthdhiosca seo, sula n-imeoidh siad as cuimhne leis an saol
as ar fáisceadh iad.
as ar fáisceadh Comhaontú Aoine an Chéasta
from which the Good Friday Agreement emerged
Ba é an masla a chaith an UUP ar an DUP ná gur éalaigh siad ón choimhlint le Sinn Féin agus gur sheas an UUP an fód sna cainteanna ilpháirtí
as ar fáisceadh Comhaontú Aoine an Chéasta.
ag fáisceadh na déithe
squeezing the life
"Sé do bheatha, a Chruiser," a dúirt Sodom leis agus é
ag fáisceadh na déithe as fear na Súile Nimhe.
ag fáisceadh bindealáin air
tightening a bandage on him
Is beag nár sheas ceann de na dochtúirí mallaithe ar rúitín uirthi le linn dó casadh timpeall agus é
ag fáisceadh bindealáin air.
chuile phingin a fháisceadh amach
to squeeze every penny
"Beidh siad ag iarraidh
chuile phingin a fháisceadh amach as an gcomhlacht," a dúirt siad.
an díombuadh a fháisceadh as an bhua dhoiléir
to wring defeat from the vague victory
Dia ar sábháil, nár admhaigh an t-easaontóir is mó sa pháirtí, David Burnside, gur "gníomh substaintiúil díchoimisiúnaiathe" a bhí déanta ag an IRA ag deireadh na míosa seo caite? Cuir i gcás nár theip ar fhéinmhuinín an UUP agus nár éirigh leo - ní den chéad uair -
an díombuadh a fháisceadh as an bhua dhoiléir a thug an IRA dóibh.
a fuineadh agus a fáisceadh Bríd Seoighe
that Bríd Seoighe was born and raised
I nGaeltacht bheag idir An Fháirche agus Tuar Mhic Éadaigh i gContae Mhaigh Eo
a fuineadh agus a fáisceadh Bríd Seoighe, an té is sine de sheachtar clainne.
fáisceadh
extortion
Agus an tionscal fón póca á phlé sna meáin chumarsáide, is minic focail mar "
fáisceadh" in úsáid agus claonpháirteachas praghsála á chur i leith na gcomhlachtaí móra.
Caitear na hológa a fháisceadh
the olives must be pressed
Caitear na hológa a fháisceadh taobh istigh de shé lá ón am a phioctar iad.
fáisctear an taos idir plátaí móra cruinne
the paste is squeezed between big round plates
Basctar i dtobán mór iad, ansin
fáisctear an taos idir plátaí móra cruinne.
d’fháisc chuici iad
she pulled them closely to herself
airgead fuascailteransom
go scaoilfear saor ansin íthat she will be freed then
fuadaitheoiríkidnappers
cinnte dearfaabsolutely sure
á mbailiú acubeing collected by them
aon bhlúirí fianaiseany pieces of evidence
grianghrafadóiríphotographers
príomhdhualgasmain duty
cuir fios ar an dochtúircall the doctor
tuairim isaround
imeachtaíevents
feighlícarer
chomh cróga agus a bhí ar a cumasas brave as she could
gan gíog ná míog aistiwithout a peep out of her
ag impí orthubegging them
thairg sé é féinhe offered himself
i m’ionadsain my place
a leicneher cheeks
d’fháisc chuici iadshe pulled them closely to herself
crógabrave
as ar fáisceadh iad
from which they were wrought
*
Gluais • Glossary
glúin nuaa new generation
brívigour
ag dul ó neart go neartgoing from strength to strength
fiontar foilsitheoireachtapublishing enterprise
cnuasach gearrscéaltacollection of short stories
cé gur mhionnaigh Artairalthough Artair swore
slíomairesmooth, flattering, hypocritically friendly person
saint an ghoilethe greed of his stomach
a chomhairle a athrúto change his mind
ar fheabhas uiligabsolutely excellent
osnasigh
ar chúl an mhuinílbehind the neck
muisiriúnmushroom
ní réitíonn siad sin liom beag ná mórthey don”t agree with me at all
snaghiccups
gráinnínpinch
cainéalcinnamon
síoltaseeds
a sháith biaenough food
ag cruthú rud úrcreating something new
má thuigeann tú leat méif you know what I mean
a sheachaintto avoid
muiníntrust
blastatasty
ordóg coisetoe
an iarraidh sinthis time
cnapheap
á ghreadadh go cúramachcarefully mixing it
babhlabowl
scilléadskillet
shamhlaigh séhe imagined
go díbhirceacheagerly
subhachascheerfulness
ag leathadhspreading
geirfat
bréanfoul
doilighdifficult
a chreidbheáilto believe
ar leithseparately
mar a thit rudaí amach domhow things worked out for me
ní raibh dadaidh le fáilthere was nothing available
i mo ghlacin my hand
ag diúlsucking
bhí an t-ádh dearg ormI was dead lucky
dea-chumthashapely
láchfriendly
fialgenerous
níor bhlais mé riamhI never tasted
faic na ngrástnot a thing
ag cuimilt a béilrubbing her mouth
a mháshis thigh
seanmóireachtpreaching
greimbite
iomrámention
deisopportunity
luachmharvaluable
seanchaslore
as ar fáisceadh iadfrom which they were wrought
doilíssorrow, difficulty
i leathchogarin a half-whisper
iad a chur i ngníomhto put them in action
seal beag gearra short period
sa Nua-Shéalainnin New Zealand
ina ghabhalcrotch
ag sápressing
críonmhíoltawood-worms
corrachprojecting
lorgashin
damanta nimhneachdamn sore
scoilteadh a chraiceannhis skin was split
crá gan mhaolútorment without alleviation
chun an tí bhigto the toilet
ina gcuideachtain their company
báisteach mhillteanachterrible rain
foscadhshelter
a bhaint amachto reach
ag bleadaracht go díchéillíblattering senselessly
scaiftecrowd
ag casachtachcoughing
breallánfool
millteanach dóighiúilextremely pretty
as miosúrextraordinary
gan choinneunexpected
blas searbha sour taste
breis agus a sáithmore than her fill
strambánachlong-winded
smut féin den fhírinneeven a small bit of truth
é a thionlacanto accompany him
a bhéarfadh íthat would take her
críochend
gan mhórchuid náirewithout a lot of embarrassment
gnóthachbusy
straois léanmharwoeful grimace
trína gruaig mhín bhánthrough her soft white hair
sula bpléascfadh a lamhnánbefore his bladder would explode
ag cogaint a spúnóigechewing the spoon
déaraimislet us say
drochnósannabad habits
tuairimíopinions
cogaíwars
slí mhaireachtála fholláinhealthy way of life
a mhealladhto coax
a chuir fíorionadh uirthiwhich really surprised her
ag cur tharstutalking away
go díbhirceach dícheallacheagerly and diligently
d’fholmhaigh séhe emptied
sásarsaucer
doirtealsink
thriomaigh éhe dried it
slachtmhartidy
á thionlacan féinaccompying himself
sultmharenjoyable
spídslander
gan mhuirnwithout tenderness
magairlítesticles
nuair a dheifrigh Artair tharstu de léimwhen Artair hurried past them with a jump
<t
as a bhfáisctear grúpaí
from which groups are wrought
Ach, so what? Cad é an tábhacht phraiticiúil atá leis seo in Éirinn an lae inniu?
Ní féidir fadhb a réiteach mura dtugann tú aghaidh ar an chomhthéacs
as a bhfáisctear grúpaí, smaointe, gluaiseachtaí, is cuma cén taobh.
na cultúir as ar fáisceadh iad,
the cultures from which they came,
Le fírinne, ba léir go raibh an-mheas ag na deartháireacha go léir ar
na cultúir as ar fáisceadh iad, idir chultúr Fhidsí (labhraíonn siad teanga na máthar lena chéile de ghnáth, ach Gaeilge ó am go ham freisin ar eagla go ndéanfaidís dearmad uirthi).
as ar fáisceadh é
which made him what he is
Cinneadh eile ab ea é sin, mar bhí agus tá meas ag Seán Óg ar an muintir agus ar an gcultúr Gaeltachta
as ar fáisceadh é.
fáisceadh
was nurtured
Is polaiteoir neamhspleách den eite chlé í Catherine Connolly, a
fáisceadh as an lucht oibre, agus a bhíodh i bpáirtí an Lucht Oibre go dtí roinnt bheag blianta ó shin.
fháisceadh
fasten
Ní mór anois an saineolas sin a
fháisceadh le chéile le nuachtán seachtainiúil, téagartha a chur ar fáil.
fáiscthe
fastened
Ní mór greille mhiotail a bheith
fáiscthe ar an gclogad chun aghaidh an imreora a chosaint chomh maith.
fáisceadh
was strapped
"*How's this for a headline: French Fries*?" a dúirt sé nuair a
fáisceadh isteach sa chathaoir aibhléise é.
fháisceadh
wring out
“D’éirigh linn beartas Gaeilge a
fháisceadh as an BBC le déanaí, rud nach raibh acu go dtí seo.
Fáisceadh é
it grew out
Fáisceadh é as an chuid is fearr a bhí fágtha de sheanpháirtí Fhianna Fáil, páirtí a chuaigh ar bhóthar an aimhleasa, a chaill a threo traidisiúnta agus a luachanna seanbhunaidh agus a chur ár bhflaitheas agus ár bhféiniúlacht i mbaol a gcaillte.
a fuineadh agus a fáisceadh sinn
we were bred and brought up
Ba ó na gnáthdhaoine - a itheann a ndinnéar i lár an lae -
a fuineadh agus a fáisceadh sinn.
d'fháisc as
brought about from
Is é Ervine ceannaire úr an *Progressive Unionist Party* (PUP), páirtí polaitíochta a bhfuil léargas aige ar smaointeoireacht an UVF (an bhfuil cuimhne agaibh ar an bhéarlagair amaideach sin?)
Toghadh Ervine mar cheannaire ar an pháirtí i ndiaidh géarchéime a
d'fháisc as dúnmharú uafásach Bobby Moffet ar Bhóthar na Seanchille i mí Bealtaine anuraidh.
d'fháisc
grew, wrested
“An tréimhse sin, bhí an Irish Times ag scríobh orainn mar “savages” ach tá Gerry Adams an-chumasach agus smaoinigh sé ar bhonn nualaíoch agus as sin a
d'fháisc Féile an Phobail.
bhí fáiscthe le chéile
was fastened together
Thosaigh an patrún tar éis an toghchán i 1932, nuair a caitheadh amach Cumann na nGael, an páirtí polaitíochta a bhunaigh an stát, le háit a dhéanamh don fhórsa nua polaitíochta a
bhí fáiscthe le chéile ag De Valera as an dream ba réadúla nár ghlac leis an gConradh i 1922 agus a chreid go mb’fhearr a bheith istigh sa Dáil ná taobh amuigh dhó.
bhí fáiscthe le chéile
was fastened together
Thosaigh an seanphatrún tar éis an toghchán i 1932, nuair a caitheadh amach Cumann na nGael, an páirtí polaitíochta a bhunaigh an stát, le háit a dhéanamh don fhórsa nua polaitíochta a
bhí fáiscthe le chéile ag De Valera as an dream ba réadúla nár ghlac leis an gConradh i 1922 agus a chreid go mb’fhearr a bheith istigh sa Dáil ná taobh amuigh dhó.
fáisceadh as
who was moulded
Chreid mé ag an am nach bhféadfaí duine ní b’fhearr a fháil leis an nGaeltachta a tharrtháil: polaiteoir a thuig cás na Gaeltachta, a chreid in úsáid na Gaeilge ina shaol pearsanta agus ina shaol poiblí agus duine cumasach a
fáisceadh as saol na Gaeilge, a bheadh in ann a chúinne a throid ag bord an Rialtais.
buidéal a fáisceadh
a squeezed bottle
Is cuimhin liom na smaichtíní ag teacht anuas orainn ó na póilíní capaill, agus fuil ar eitilt tríd an aer, ag scairdeadh mar anlann trátaí as
buidéal a fáisceadh i siopa sceallóige.
inar fuineadh is inar fáisceadh
in which he was reared
Is damnú é *‘The Tree of Life’* ar luacha na sochaí
inar fuineadh is inar fáisceadh Terrence Malick.
fáisceadh
embraced
Ba é píonós seo na páise bunfhréamh aigne ait na Críostaíochta, dar le Foucault, an dearcadh sin a chomórann fulaingt agus fuascailt, an tinneas dar maolaíodh, an peaca dar maitheadh, an bochtán dar
fáisceadh tar éis dó dólás an tsaoil a bhlaiseadh.
d’fháisc
fastened
Rug sí greim láimhe orm go sceitimíneach agus
d’fháisc lena a brollach í go láidir.
fáiscfidh díospóireachtaí astu a threoróidh muid
discussions shall arise from them which shall guide us
Inné agus Inniu
=======
Ach ag breathnú siar ar stair na 26 Chontae, cé a dearfadh go raibh lucht eagair an Chúnaint contráilte fá Riail Dúchais agus Riail na Róimhe? Nach bhfuil an stát ó dheas ag caitheamh uathu le scor bliain anuas na laincisí a chuir Eaglais na Róimhe orthu leis na céadta bliain? Nach raibh an ceart ag Carson agus Craig sa mhéid sin? Sin an fáth go bhfuil na cuimhneacháin atá romhainn ó thuaidh chomh tábhachtach céanna ó dheas is a bheas siad ó thuaidh mar, tá súil agam,
fáiscfidh díospóireachtaí astu a threoróidh muid i dtreo tuigse níos doimhne as an stair agus go mbeidh muid ag breathnú ar imeachtaí iaróige, mar a déarfadh TG4, le súil eile.
fáisceadh as
was born out of
Cérbh í Bernadette?
=========
Mar a deir sí féin, ba ghnáthdhuine í Bernadette Ní Dhoibhlin ón aicme oibre Caitliceach, a
fáisceadh as an bhfeachtas a bhí ar bun ag NICRA (Gluaiseacht na gCearta Síbhialta i dTuaisceart Éireann), le cothromaíocht a fháil do Chaitlicigh/náisiúnaithe i dtaobh guthaíochta, i dtaobh fostaíochta agus i dtaobh tithíochta.
as ar fáisceadh
wherein was reared
Gaeltacht Chonamara,
as ar fáisceadh Máirtín Ó Cadhain, Joe Steve Ó Neachtain, Johnny Chóil Mhaidhc, Caitlín Maude, Mícheál Ó Conghaile, gan trácht ar Phádraig Ó Conaire, atá ag saothrú an bháis sa leaba.
D’fháisc
fastened
D’fháisc Jean mo leathchos i slabhra, agus cé go raibh fhios agam gur cur i gcéill a bhí i gceist, mhothaigh mé faitíos agus éadochas ag éirí ionam.
d’fháisc sé air san iarracht go damanta
he got stuck into the effort in a big way
(Bean óg í seo a chuir suas do phost eile go gairid roimhe sin le teacht chuig an ghaelscoil úr!) Níor ghlac mo dhuine le comhairle an dlíodóra, Gaeilgeoir, ach
d’fháisc sé air san iarracht go damanta agus tá na céadta cainteoirí líofa Gaeilge san áit mar gheall ar an aon duine amháin sin.
d'fháisc an t-albam úr dá cuid
came her new album
As an taighde sin,
d'fháisc an t-albam úr dá cuid, Clocks.
taithí saoil as ar fáisceadh iad
life experience(s) which developed them
Cnoc Muaidhe
=====
"Baineann ábhar na n-amhrán atá ar Clocks leis an
taithí saoil as ar fáisceadh iad ach ní raibh mé iarraidh amhráin a scríobh agus iad bunaithe ar gach scéal i mo cheap sinsir.
a fáisceadh
was socialized
(Sáirséal agus Dill, 1955) As Protastúnachas an Tuaiscirt
a fáisceadh an Blaghdach agus thuig sé go maith dá mhéad cainte a dhéantar faoi athaontú na hÉireann, gur mó dochar ná maitheas a bhíonn de thoradh air.
Ní fháiscfí reachtaíocht ar bith as an díospóireacht
no legislation would issue from the debate
Ní fháiscfí reachtaíocht ar bith as an díospóireacht i Stormont, a dúirt Copleand, ach níorbh ionann sin is a rá nár choir reachtaíocht ar cheart homaighnéasach a scrúdú.
le fáisceadh amach as uimhreacha
to be garnered from numbers
Tá creimeadh mór tarlaithe ar an nGaeilge ó shin, mar a léirítear i staidrimh éagsúla atá
le fáisceadh amach as uimhreacha Scéim Labhairt na Gaeilge agus ón Daonáireamh.
mar stócach a fuineadh agus a fáisceadh sa Ghaeltacht
as a youth born and bred in the G.
Cén fáth gur i mBéarla a bhí sé ag cumadh
mar stócach a fuineadh agus a fáisceadh sa Ghaeltacht?
“Is ag déanamh aithrise a bhí mé ar na ceoltóirí mór le rá ag an am.
ag fáisceadh an chreasa
are tightening the belt
Faoin am seo, mura bhfuil deireadh leis an obair sna háiteacha sin, tá deireadh ré, ísliú céime nó easpa bisigh á dtuar de réir mar atá na hollúna is cáilithe ag dul ar phinsean agus na coláistí éagsúla
ag fáisceadh an chreasa.
a fháisceadh as an smionagar
to wring from the wreckage
Reachtaíocht Howlin
=======
Nuair atá stair na tréimhse seo á scríobh amach anseo tabharfar aitheantas don éacht a rinne an tAire Brendan Howlin, an bealach a éascú le socrú Bóthair Haddington
a fháisceadh as an smionagar a bhí fágtha nuair a chaith na ceardchumann amach socrú Pháirc an Chrócaigh II.
Tá sí ag fáisceadh orm
It’s cramping on me
Tá sí ag fáisceadh orm! Ach más fíor do na daoine thart orm níl fágtha acu cúpla céad slat.
chomh fáiscthe
so fastened
Tháinig Amanda Reid ar éadach deartha i mbaile Hama na Siria nach mór scór go leith bliain ó shin, ach ba mhaith léi a fháil amach cén crotal draíochtúil a chuir an dath dubh
chomh fáiscthe air.
ó fáisceadh gobadán
from the time gags were forced
Ní mó ná sásta atá Balor
ó fáisceadh gobadán i mbéal roinnt bheag de na sagairt, an dream sagart a thuig go ndearna an béal druidte dochar mór do na daoine cheana agus labhair siad amach.