ar shiúl chun olcais glan
gone to the dogs
Dá bhfeicfeadh a máthair anois í, bheadh sí ag déanamh go raibh sí
ar shiúl chun olcais glan agus í bogólta fán am seo de lá.
ar shiúl chun olcais glan
gone to the dogs
Dá bhfeicfeadh a máthair anois í, bheadh sí ag déanamh go raibh sí
ar shiúl chun olcais glan agus í bogólta fán am seo de lá.
níl ionam bogadh
I'm dog-tired, I can't move
"An bhfuil a fhios agat seo," ar Sinéad, "
níl ionam bogadh.
ag dul chun siobarnaí
going to the dogs, not going well
Ní dhearna McAllister ach cúpla nóta a scríobh agus ní raibh ar intinn Chiain ach go raibh gach aon rud
ag dul chun siobarnaí.
páca madadh cáidheach
pack of dirty dogs
Agus ná bí ag súil le trócaire ó iriseoirí mar is
páca madadh cáidheach iad iriseoirí a náireodh a máithreacha féin dá dtabharfaí an chéad leathanach dóibh.
madaí mire
mad dogs
Ar an drochuair, is ar éigean go bhfeiceann siad a gcuid "
madaí mire" féin.
téann sé uilig chun sioparnaigh
it all goes to the dogs/to hell
Bíonn achan duine ar daoraí ar feadh cúpla seachtain ag tús na bliana agus ansin
téann sé uilig chun sioparnaigh.
ghadhair ocracha
hungry dogs
Bhí siad cinnte ar dtús nach dteastódh cos dá leithéid ó éinne seachas b'fhéidir ó
ghadhair ocracha, francaigh, luchain nó cait fhiáine.
Tá eagla an domhain orm roimh mhadraí!
I'm terrified of dogs!
Is é sin go dtí gur rith mada na gcomharsan i mo dhiaidh síos an bóthar! B'in deireadh leis na nuachtáin dom!
Tá eagla an domhain orm roimh mhadraí! Fuair mé mo chláirseach féin bliain ina dhiaidh sin.
chuir sé an ruaig ar an madra
he chased the dog
*
Gluais • Glossary
as an tom coillfrom the hazel bush
scoilbsplinters
ina chiotógin his left hand
cloch speilescythe-stone
faobharsharp edge
lann na scinethe blade of the knife
dheamhan a gcloisfeadh sé béicíl na ngasúrhe wouldn't hear the shouting of the children
araebecause
clósyard
i ngeall ar an mbáisteachbecause of the rain
a ghoilehis stomach
dornán eileanother small quantity
slámamount
ag an gcrann mór darachat the big oak tree
beartbundle
lagweak
an scoththe best
cáilreputation
a bhí uaidhthat he wanted
garbhchomhaireamha rough count
deich scillingten shillings
gadwithe, rope
chuir sé an ruaig ar an madrahe chased the dog
seascaircosy, snug
caonachmoss
stoc storrúil an chrainnthe strong trunk of the tree
choisrigh sé é féinhe blessed himself
éadan síonchaite rocachweather-worn wrinkled face
ar mhullach a chinnon the top of his head
scáinteacht ghruaigesparseness of hair
bun tornapathe bottom of a turnip
eala bhána white swan
ag
fairewatching
thuirling an spideog ar an talamhthe robin landed on the ground
le dúilwith desire
ag preabadhjumping
ruainnín aráina small piece of bread
beathafood
sprúillemorsel
ag samhlúimagining
síógínlittle fairy
dea-shíóga good fairy
de dhoirte dhairtedartingly, suddenly
a dhá luaithe isas soon as
in airde ar leac na fuinneoigeup on the window-sill
a broinn deargher red breast
giodamachfrisky, jaunty
mífhoighdeachimpatient
ag bíogaílchirping
go háiridespecially
uaibhreachproud, spirited
ar leathadhopen
lena bréagadhtoo woo her
babhtaísometimes
cuinneogchurn
drisiúrdresser
dos cabáistetuft of cabbage
máimín fataía handful of potatoes
ag cuardach na nuachreafóigesearching the new soil
cruimhmaggot
bagrachthreatening
binnsweet
a ghlaoití amanta air féinhe used to be called sometimes
spideoga difriúladifferent robins
á leanúintfolllowing him
conairpathway
ag moilliúslowing
nuair a d'iniúch séwhen he examined
súil ribesnare (of thin cord or wire)
d'fheith siseshe waited
de réir dealraimhapparently
ina ghnóthaíin his affairs
ar nós gasúirínlike a young child
go n-abrofaíthat it be said
gileacht a súlthe brightness of her eyes
frídthe smallest thing
go beachtprecisely
chomh haerach céannaevery bit as lively
achairína very short time
seafóidnonsense
<td cl
bail mhadaidh a thabhairt air
to treat him like a dog
Ach chonaic sí Dónall eile inniu, fear nach ligfeadh don mháistir Ó Duibhir
bail mhadaidh a thabhairt air.
Madadh pórtheastais
pedigree dog
Madadh pórtheastaisa bhí i gceist agus roinnt mhaith ainmneacha uirthi, Cleopatra ina measc.
Más ionúin an chráin is ionúin an t-ál.
Love me love my dog.
*
Gluais • Glossary
grian líomóideach shearbh Van GoghVan Gogh's bitter lemon sun
dá mo dhallúblinding me
sócúlachcomfortable
go diansmaointeachextremely thoughtful
mar is dual dóas it usually does
scáthannashadows
ag atswelling, expanding
in aice an chaibinéidbeside the cabinet
ag siotgháiresniggering
fá dtaobh deabout it
aitstrange
ag gríosú mo chuid samhlaíochtainciting my imagination
searmanasceremony
chóir a bheithnearly
ag druidim liomapproaching
dá freagairtanswering her
go drúisiúillustfully
ag teannadh liomgoing close up to me
ba ghnách liom amharc uirthiI used to look at her
fireannmale
i dtólamhalways
marcaíocht ar rudaíto ride things
leasrachathighs
de shíor dá mo leanstan thartalways following me around
chomh tógtha sin liomso taken with me
ghoillfeadh sí go dtí an croí ormit would really upset/bother me
dá tochas féinscratching herself
ag casachtáilcoughing
dá mhacasamhail seolike this
ag goillstean ortbothering you
drochspionna bad mood
bulógloaf
corruairsometimes
buanchairdefriends for life
gliondarjoy
faoi smachtunder control
bosca na mbréagánthe toy box
go dtí gur ghéill m'athairuntil my father gave in
brionglóid ar dóigha great dream
corroíchethe odd night
smúitdust
gníomhaction
rachtanna na fírinneachtabouts of truthfulness
dóighiúilgood-looking
aibíripe
a cuid murnán beag bánher little white ankles
osnasigh
ag barr a malaíat the top of her brows
smigeadchin
toradhfruit
a scoilteadhwhich was split
stán mé uirthiI stared at her
mo chuid lochtannasamy faults
íomháimage
Más ionúin an chráin is ionúin an t-ál.
ghadhair
dog
Ba chuma leis aon rud sa saol ach an troid, agus dea-nósanna agus compánachas a
ghadhair bhig scigiúil.
coniallacha
dog leashes
Bhí díomá ar dhaoine áirithe nuair a d'fhógair údaráis Mheiriceá go raibh siad ag cur bac iomlán ar chluichí collaí ina mbeadh daoine nochta ag súgradh le
coniallacha.
madadh giobach báite
a wet shaggy dog
Bhí Louis lena thaobh agus é mar a bheadh
madadh giobach báite ann.
madadh daonna
human dog
"
madadh daonna"
=======
Ní dócha go ndéanfar leathoiread cainte mar gheall ar *Zardad's Dog*, scannán dhá nóiméad déag ó na healaíontóirí céanna.
ag maíomh as an ngadhar nua
boasting about the new dog
a thaiscemy dear
geallúintípromises
ag maíomh as an ngadhar nuaboasting about the new dog
breitheamhjudge
gadaíthief
i bhfoisceacht scread asail den tighanywhere near the house
ag drannadhsnarling
ag tafannbarking
go béasachpolitely
ó chianaibha while ago
tíosachsparing
caifeachwasteful
saoiwise man
agus go mbraithfidh tú ag baileand that you'll feel at home
púicfrown
malaíeyebrows
maitheasgood
gléas ceoilmusical instrument
coinneappointment
táillefee
trí bhonn airgidthree coins
as do mheabhairmad
breitheamhjudge
tinneas fiacailetootache
tolgcouch
barróghug
deinin dearmad ar an bpianI forget the pain
ar nós madra ocraigh
like a hungry dog
“Cad chuige a bhfuil tú ag foghlaim Gaeilge?”
Lean an cheist sin mé
ar nós madra ocraigh i rith mo chuairte ar Éirinn anuraidh.
brocairí teo
hot dogs
”
*(ciúnas fada eile)*
“Tá muidne chun
brocairí teo bheith againn.
cuma fhadfhulangach
a long-suffering/hang-dog expression
Bhí a fear céile léi, píle fada a raibh
cuma fhadfhulangach air.
ar nós madra ocraigh
like a hungry dog
“Cad chuige a bhfuil tú ag foghlaim Gaeilge?”
Lean an cheist sin mé
ar nós madra ocraigh i rith mo chuairte ar Éirinn anuraidh.
madadh ar adhastar aige
a dog on a lead
”
Lig Liam amach í agus ina sheasamh roimhe ar leac an dorais bhí píle ard fir agus
madadh ar adhastar aige.
chuir sé srian ar na madraí
he restrained the dogs
D’admhaigh sé go ndeachaigh an tslí tríd an chlós agus
chuir sé srian ar na madraí chun mé féin a ligean tríd.
ba mhinic an chonspóid sna sála aige
he was often dogged by controversy
Ach
ba mhinic an chonspóid sna sála aige; cuireadh den pháirc é i gcluiche craoibhe trí shéasúr i ndiaidh a chéile.
cráite ag
dogged by
Is mó ceoltóir atá
cráite ag fadhbanna dáileacháin, ach le cúnamh Dé sáróimid na fadhbanna san.
gadhair fhiaigh
hunting dogs
Ní cinedhíothú amháin a bhí mar aidhm ag brúideanna míleata Milosevic, na
gadhair fhiaigh a scaoileadh amach lena chaoinchead chun drochobair Shátain a chur i gcrích.
blaosc madaidh seilge
the skull of a hunting-dog
Tá cnámha ainmhithe ann,
blaosc madaidh seilge san áireamh.
gadhair nuaghnáis an rachmais
the dogs of the new custom of wealth
Haughey, bhí treallchogaithe na gcultacha móihéir,
gadhair nuaghnáis an rachmais – coileáin fhéindéanta TACA faoi dheifir chun gach deis a thapú ar a son féin, ar son Fhianna Fáil agus, mar a chreid siad féin, “ar son na hÉireann”.
Ar nós gadhair a dhéanann a mhún ar chrann,
like a dog which pisses against a tree,
Ar nós gadhair a dhéanann a mhún ar chrann, chun cur in iúl don saol mór gur leisean an fearann sin.
trí ghadhar
three dogs
Ag deireadh an bhealaigh, bhuail mé le beirt fhear agus
trí ghadhar a bhí amuigh ag seilg.
imithe chun donais
gone to the dogs
“Cad tuige a bhfuil tú ag gearán?” a d’fhiafraigh mé de Laoch na Litríochta i ndiaidh dó an lagar turais a chur de le cúpla bairille pórtair, agus seo mar a d’fhreagair sé:
“Tá an fhéile sin
imithe chun donais ar fad,” a d’fhreagair sé.
is minic an chonspóid sna sála ag an Rialtas le sé mhí anuas.
many controversies have dogged the government for the last six months
Go deimhin,
is minic an chonspóid sna sála ag an Rialtas le sé mhí anuas.
cineál de mhadadh faire
a sort of watch dog
Madadh de shórt eile ar fad atá sa Wallace seo a bhfuil an zheimers úr air –
cineál de mhadadh faire de chuid na bhfíor-fhíor-fhíor-fhíor-Phrotastúnach é Wallace Thompson – é i bhfad níos faide ar dheis ná Ian Mór, Ian Beag agus Roaring Hannah i bhfochair a chéile.
ceadúnas gadhair
dog licence
Fiú sa lá atá inniu ann, diúltaíonn go leor *Tūhoe* íoc as
ceadúnas gadhair agus ceadúnas gunnaí.
madaí an bhaile
dogs on the street
(Cé hiad an dream deireanach sin? – tá carr ag
madaí an bhaile i Meiriceá!) De ghnáth, is mar gheall ar imthosca foircneach a bheadh duine mífhortúnach ag taisteal i gceann acu.
go raibh sé cráite i ndeireadh a shaoil ag lucht na dtéipthaifeadán.
that he was dogged at the end of his life by people with taperecorders
Deirtear
go raibh sé cráite i ndeireadh a shaoil ag lucht na dtéipthaifeadán.
ag crá an chórais polaitíochta
dogging the political system
D'impigh Alex Maskey ar an DUP tús a chur le dian-idirbheartaíocht a fhuasclódh na fadhbanna uilig atá
ag crá an chórais polaitíochta ó tháinig Peter Robinson i gcomharbacht ar Ian Paisley.
ba mhinic an chonspóid sna sála aige
he was often dogged by controversy
Sular phós sé Banríon Juliana na hÍsiltíre sa bhliain 1937, bhí an prionsa sin, arb as an nGearmáin ó dhúchas dó, ina oifigeach san SS agus
ba mhinic an chonspóid sna sála aige ar feadh a shaoil.
an tóin ag titim as
going to the dogs
Tá
an tóin ag titim as geilleagar na hÉireann chomh tapaidh is nach féidir leis na heacnamaithe na figiúirí a mheas chomh gasta is atá an scéal ag athrú.
boladh madra fliuch
smell of a wet dog
” Chuaigh mo dhuine isteach sa tsraith chúil i measc na gcailíní agus bhí
boladh madra fliuch uaidh! Ach sin mar a bhí mo thuismitheoirí, bhí an-ghrá acu do dhaoine.
madadh agus ríomhaire
a dog and a computer
Buandaingneán na háite a bhí ann – gruaig fhada, spéaclóidí gréine,
madadh agus ríomhaire.
in uachtar
on top, top dog
Cé nach bhfuil an Ghaeilge
in uachtar mar theanga an phobail in gach cuid den Ghaeltacht oifigiúil faoi mar atá léirithe in ‘Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht 2007’, fós féin is ócáid an-speisialta Gaeltachta é a thugann daoine agus cumainn pheile de chuid Cumann Lúthchleas Gael atá ag feidhmiú sna ceantair Ghaeltachta agus Bhreac-Ghaeltachta le chéile chun ceiliúradh a dhéanamh ar spiorad na nGael.
fhios sin ag madaidh an bhaile
dogs in the street
Mar a scríobh blagadóir amháin inniu, bhí a
fhios sin ag madaidh an bhaile, go raibh dream daoine, nach raibh i dteideal a dhéanamh, ag crúbáil an dól chucu féin go furasta.
gadhar
dog
Is ann a théann maithe agus móruaisle shaol na Gaeilge agus shaol an cheoil Ghaelaigh ag an am seo gach bliain, agus go hiondúil bíonn an gabhar á róstadh ag na Poncáin – ach i mbliana, an é an gabhar nó an
gadhar a bheadh á róstadh?
Gan seanbhaile a dhéanamh den scéal, bhí mé bodhraithe ag an ghleo agus mé fós scór bloc ón suíomh cois Loch Michigan.
cur de dhíon is de dheora
raining cats and dogs
Cé go raibh sé ag
cur de dhíon is de dheora, thug scaifte mór faoi mhala Yr Wyddfa.
tite ar a thóin
gone to the dogs
Bhí páirteanna ann agus cheapas go raibh an rud
tite ar a thóin ar fad.
ar nós an mhadaidh
like a dog
Agus ní chasfar orthu ag teacht aniar ach Céasar Éamonus féin ar a bhealach abhaile ó Chorr na Móna agus an Rabbi Gearódius Denvirorum agus an Scríobaire Fearghas Mac Lochlannorum agus duine nó beirt eile ag casadh thart
ar nós an mhadaidh i ndiaidh a rubaill, ag iarraidh cuimhneamh ar an áit sa domhan Gaeltachta a dtáinig siad as.
Íde na Muc is na Madraí
treated like dogs
Íde na Muc is na Madraí
Anuas air sin, imrítear an foréigean is measa amuigh ar an mionlach beag seo.
an cú a bhuailtear sa cheann, cuimhníonn sé
a dog stroke in the head remembers
Tiocfaidh an dúpholl sna sála ar siúd, ach beidh a fhios againn an chéad iarraidh eile; -
an cú a bhuailtear sa cheann, cuimhníonn sé.
madadh
a dog
Cuirfear chun báis thú mar a dhéanfaí le
madadh agus gan aon chúis mhaith leis.
leigheas na póite
a hair of the dog that bit them
Ní raibh beár ar bith san óstán ná ar an bhaile féin ar oscailt roimh a deich a chlog maidin ar bith, rud nár shásaigh Balor, ná nár shásaigh leath na ndaoine a bhí ag freastal ar an fhéile, agus iad ag dul thart ag lorg
leigheas na póite.
rásaí na gcon
dog races
Tá na puntaí meáchain curtha suas ag Balor agus na puntaí airgid curtha síos aige ag rásaí na gcapall agus
rásaí na gcon.
cosúil le madra
like a dog
Maidir leis an rón glas, breathnaíonn sé
cosúil le madra san éadan.
mada lách
a friendly dog
Chuir sé seo cuma olc air, ach thuig mé féin gur
mada lách a bhí ann.
mar a d’alpfadh an madra a chuid
as a dog would clean his plate
Chaith na leaids siar an pláta anraith
mar a d’alpfadh an madra a chuid.
an t-eireaball ag croitheadh an mhadra
tail shaking the dog
Maígh sé freisin go raibh na hantoiscigh sa pháirtí sin ag díriú an rialtais, go raibh Taidhgín ina mháistir ar Thadhg – nó go raibh
an t-eireaball ag croitheadh an mhadra, mar a deirtear sa Bhéarla.
ionsaithe madra
dog attacks
Siocair Buairimh
=======
Bíodh is go bhfuil cion ar an gcóála ag muintir na hAstráile, táthar imníoch le blianta beaga anuas faoina mharthanacht i ngeall ar roinnt tosca, lena n-áirítear athrú aeráide, caillteanas gnáthóige, galair,
ionsaithe madra agus timpistí bóthair.
mar a bheadh madadh an dá eireaball ann
like a dog with two tails
Tá an oiread sin eachtraí aisteacha, aduaine, éagsúlacha i ndiaidh tarlú in Éirinn le mí anuas go bhfuil Balor an Bhéil Bhinn ag dul thart
mar a bheadh madadh an dá eireaball ann, é idir dhá chomhairle (nó dhá chomhairle dhéag, b’fhéidir) faoi na scéalta a gcaithfidh sé a shúil nimhe orthu an iarraidh seo.
le labhairt leis an mhadadh
to talk to the dog
D’fhoghlaim sí Gaeilg go leor
le labhairt leis an mhadadh.
Diúltaíonn mo ghadhar
my dog refuses
Diúltaíonn mo ghadhar – Hugo - fiú, dul amach sa ghairdín san aimsir chéanna!
Imeacht an Airgid
========
Ní haon ábhar iontais é mar sin go bhfuiltear ag caitheamh na laethanta saoire thar lear chun spléachadh den ghréin a fháil.
Bíonn sé madra ag ithe madra
dog eating dog it bees
Bíonn sé madra ag ithe madra anseo gach oíche Dé Céadaoin nuair a bhíonn na ranganna ar siúl.
ag traenáil na gcon
exercise their dogs
Ní thuigim ar thalamh an domhain cad tuige nár ceapadh gur ceantar ard áilleachta a bhí in Bóthar an Tower, áit ar nós le bunadh na háite a bheith ag siúl, ag rith, ag rothaíocht agus
ag traenáil na gcon.
ina measc madadh stuáilte
a stuffed dog among them
Píosaí ilghnéitheacha agus greann dubh ag baint leo go minic atá déanta ag David Shrigley,
ina measc madadh stuáilte agus plaiceard ina lapa aige a deir ’tá mé marbh’.
ní leigheas na póite ‘é’ a ól arís
a hair of the dog that bit you isn’t a cure
Sa chas seo,
ní leigheas na póite ‘é’ a ól arís.
raibh an láimh in uachtar ag an teanga nua
where the new language was top dog
Chuir an oíche aimsir m'óige i gcuimhne dom nuair is tír gan Bhéarla a bhí sa mBreatain Bheag dar liom, ní hionann agus Éirinn, áit a
raibh an láimh in uachtar ag an teanga nua.
Ná bac le mac an bhacaigh is ní bhacfaidh mac an bhacaigh leat
let sleeping dogs lie
B’fhéidir go raibh na Gaeil níos zenúla ná mar a shíleamar go nuige seo san am anallód: ‘
Ná bac le mac an bhacaigh is ní bhacfaidh mac an bhacaigh leat’; ‘Is binn béal ina thost’.
mhadraí cuidithe
helping dogs
Thug an carthanas Irish Dogs for the Disabled le fios go raibh orthu liostaí feithimh do
mhadraí cuidithe a chur ar fionraí.
madraí fógartha
dogs advertised
Tá droch-chlú ar chuid de na láithreáin ghréasáin ina mbíonn
madraí fógartha orthu le tamall anuas áfach.
roghnaítear madra
a dog is chosen
“Lorgaítear an luach is fearr don mhadra ar mhian leo ceannach ach go minic
roghnaítear madra nach bhfuil cláraithe ó dhuine gan cheadúnas oifigiúil.
Gotha gadhair
the baying of a dog
Gotha gadhair Ghleanna Caoin,
is gáir fhiulair chaoich na sealg,
tairm ná tuinne ag triall go moch
isteach ó Thráigh na gCloch nDearg.
ag ithe madra
eating dog
Tá sé ar fad madra
ag ithe madra thall ansin.
Is minic an chonspóid sna sála air
He is often dogged by controversy
Is minic an chonspóid sna sála air mar go gcuireann sé i gcoinne an chomhdhearcaidh ar réimse leathan ábhar.
ba mhinic an chonspóid sna sála ag na Cluichí Oilimpeacha
the Olympic Games have often been dogged by controversy
Ach ní hé gur rud úr nua é sin –
ba mhinic an chonspóid sna sála ag na Cluichí Oilimpeacha le céad bliain anuas, mar a mhíníonn Breandán Delap.
ag crá an chórais polaitíochta
dogging the political system
Tá go leor fadhbanna
ag crá an chórais polaitíochta ó thuaidh faoi láthair.
cráite de shíor ag
dogged constantly by
Bíonn tuismitheoirí
cráite de shíor ag coinní, cóisirí agus gníomhaíochtaí a bpáistí.
mhadadh
dog
Ar nós
mhadadh Pavlov, bhí béal Bhreandáin de Gallaí ag déanamh uisce nuair a thug sé cuairt ar cheantar Charlottetown ar na mallaibh.
dhíoltóirí madraí ar líne
on-line dog sellers
Tá drochmheas léirithe le tamall anuas ar
dhíoltóirí madraí ar líne gur beag a machnamh ar leas na gcoileán.