Go dtí deich mbliana ó shin, ba í an deoraíocht an t-aon rogha a bhí ag cuid nach beag d'aos óg na tíre agus lean an daonra ag titim go dtí na 1960í, ó lár an 19ú haois.
Cúig bliana déag ó shin, b’iomaí deoir a sileadh in aerfoirt na tíre i ndiaidh na Nollag nuair a bhíodh ar na mílte Éireannach pilleadh ar an deoraíocht.
Rugadh Ó hÉanaí, nó Joe Éinniú mar a tugadh air go minic, i gCarna i gConamara sa bhliain 1919 ach chaith sé an chuid is mó dá shaol ar deoraíocht, in Albain, i Sasana agus sna Stáit Aontaithe, áit ar cailleadh é sa bhliain 1984.
Thug m’athair Garmin mar bhronntanas do mo mháthair (briseann an dúchas trí shúile an chait!) Is minic a thabharfainn mo chéad ghin ar mhaithe lena leithéid is mé caillte i gceantar iargúlta ar an mbealach chuig cruinniú, ach bhraith mé go minic go gcuirfeadh Garmin srian leis an deoraíocht a thugann an turasóir i dtreo seoda iargúlta ar a laethanta saoire.
Ó léigh mé scéal faoi dheoraíocht Cholm Cille agus mé ar an mbunscoil i gCluain Meala fadó, bhí sé ina rún daingean agam riamh ó shin cuairt a thabhairt ar an oileán beag Albanach, inar bhunaigh Colm Cille a mhainistir sa bhliain 563, tar éis dó slán a fhágáil le Éirinn.
Oilithreacht Cholm
De réir na staire, bronnadh an t-oileán ar Cholm Cille nuair a bheartaigh sé dul ar deoraíocht tar éis cath fuilteach Chúil Dreimhne (sa bhliain 561), ar bhraith sé féin ciontach as, i mbealach nach dtuigim, ach tugadh breith air:
Mona beith briathra MolaisiGun crois os Áth Iomlaise, Nochon fhuicfindse re mo lindSaeth nó galar a nÉirind.
pdf)
Lonnú Cambacuá
Nuair a treascraíodh José Artigas, ceannaire Uragua, i 1820 chuaigh sé ar deoraíocht ó thuaidh go Paragua in éineacht le 250 saighdiúr gorm, idir fhir is mhná.
Is fánach an áit a dtagann iriseoirí ar scéalta (ní ligeann an umhlaíocht dom ‘scothscéalta’ a rá!)
Ach fainic amháin, níl an chéad chloch tógtha go fóill agus i gcead don Skibbereen Eagle beidh ar a laghad iriseoir amháin in iarthar na tíre ag coinneáil súil ghéar ar dhul chun cinn na Comhairle sa chás áirithe seo lena chinntiú nach bhfanfaidh Teatrarc na Gaillimhe i ndeoraíocht ina chathair féin ar feadh i bhfad eile!
Faoi mar a dhein Joyce, tá an ghné dhomhanda agus an ghné áitiúil, an baile agus an deoraíocht, fite fuaite ina chéile i saothar Séamus Heaney, a chleachtann mar a deir sé féin: ‘making contradictions dance’.
An Fhírinne nó Cruinneas Áirithe
================
Cé gur chuir an iliomad scribhneoirí idir scribhneoirí Gaeilge agus Béarla spéis iontu i gcaitheamh na mblianta is beag leabhar a bhfuil léargas réalaíoch déanta ar an mionlach seo iontu, léargas a bhfuil fírinne nó cruinneas áirithe ag baint leis – (is eisceachtaí anseo iad an léargas a thugann Pádraic Ó Conaire ar Lucht Siúil na Seónna Taistil in Deoraíocht agus an dream ar tugadh na ‘tincéirí’ uair amháin orthu sa nóibhille Eitleán le Seán MacMathúna).
Muintir na hÉireann ar Deoraíocht
================
**SÓC: Ag leanúint leis an diaspóra, inis dom faoi Chumann na gCurach i Milwaukee, an Cumann gníomhach iad?**
JG: Tá a lán daoine as Conamara ina gcónaí i Pittsburgh agus bíonn siad ag iomramh curachaí ansin.