Ceist reitriciúil a bhíodh ann nuair a d'fhiafraífí: "An dtig linn dul siar go dtí laetha dorcha an fhoréigin laethúil?" Tá freagra anois ann.

Ní ghlacann Trimble agus an UUP gur ann dá leithéid, ach cad é mar a thig leis an IRA, a tchí é féin mar chosantóir na gCaitliceach, scor nuair atá ionsaithe á ndéanamh ar Chaitlicigh ar bhonn laethúil? Ba chirte go mbeadh Trimble ag tabhairt aghaidhe ar lucht caite na mbuamaí píopa - chan in áit, ach oiread éagóracha, fíora nó cumtha, an IRA.

Cé go bhfuil an saol athraithe go mór ó bhí sé féin ina ghasúr, agus go bhfuil rogha i bhfad níos mó ag gasúir ó thaobh spóirt agus caitheamh aimsire eile de, tá ceantair fós ann ina bhfuil an iománaíocht fite fuaite le cultúr an phobail agus le rithim laethúil an tsaoil.

* Gluais • Glossary beathaisnéis údaraitheauthorized biography a dialanna pearsantapersonal diaries páipéir phríobháideachaprivate papers go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned lámhachshooting rachtoutburst acraí tíhousehold utensils as go brách leooff they went léiriúproduction cheanncheathrúheadquarters coistí cosanta áitiúlalocal defence committees dírbheathaisnéisautobiography gan strówithout difficulty i dtaiscesaved do lá na coise tinnefor a rainy day bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad dá mba gháif it was necessary leithleachasselfishness scoilt aduainstrange split chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire easpa suimelack of interest tragóidítragedies Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face géarchéimcrisis chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action saothar in aiscewaste of time déistindisgust ag cáineadhcriticising ciúnaithe go mórgreatly quietened línte síochánapeace lines ruathair laethúladaily raids polarúpolarization girseacha ógayoung girls nóibhéinenovena cailín aonaira lone girl ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help an cúigear a ruaigeadhto drive the five off riochtstate a cuid néarógher nerves clocharconvent ar an Iúrin Newry tachrántoddler eachtraincident círéibriot faoi lán seoilin full swing ag glioscarnachglistening bréan le boladh gáissmelling bad from gas comhracfight otharcharrambulance formhór an bhealaighmost of the way ag dul ar foscadhsheltering ag sciorradhsliding ag lámhacáncrawling fras lámhaighvolley babhlaíbowls a gciarsúirtheir hankies leachtliquid cosaintprotection bodhardeaf bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling ba ghnách leishe used to d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home stad an bhusthe bus stop thuirling séhe disembarked neamhurchóideachinnocent bábántainnocent ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him trup na mbrógthe sound of the shoes neamhchoireachinnocent níor shamhlaighhe didn't imagine an t-uafásthe horror anfaterror cortwist dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head scáilshadow scoilteadh a bhlaoschis skull was split open scréachascreams na hionsaitheoiríthe attackers níos truacántamore plaintive go prasquickly ag maothú an chairpéidmoistening the carpet Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky ar mire le feargmad with rage beaginmhehelplessness cé a bhí ciontachwho was responsible níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged ciontach i ndúnmharúguilty of murder go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack ag maíomhstating seanphionós na fuipethe old whip punishment i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault peann a chur le párto put pen to paper aiféalaregret gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in

Tá an t-achar idir baill na dteaghlach forleathnaithe sa tír ag fás leis, agus cinntíonn na háiteanna seo i bhfad ar shiúl, ina gcónaíonn tuismitheoirí agus seantuismitheoirí, nach mbeidh siad ina gcuid lárnach de shaol laethúil a bpáistí agus a ngarpháistí a thuilleadh.

I bhformhór na dtíortha seo tá an fuath don "Coalition of the Willing" ag méadú in aghaidh an lae.

Tá an rud céanna amhlaidh i gcás mhuintir na Gaeltachta - tá timpeall 25% a labhraíonn í go laethúil; 30% a mbíonn teagmháil acu léi ó thaobh raidió agus teilifíse de agus a dhéanann cumarsáid inti anois is arís; an chuid eile, ní labhraíonn siad í beag ná mór.

An laige is mó ná go mbíonn ar na scoláirí an Béarla a labhairt ina saol laethúil.

Spreag muintir Cymdeithas yr Iaith Gymraeg mé, chuir mé an-dúil i rac-cheol na Breatnaise agus, níos faide anonn, d'amharc mé ar an stáisiún S4C ar bhonn laethúil.

Dá gcloisfeá na fir bhochta a d'fhulaing faoi lámha Tobin, agus iad ag cur síos ar a tharla dóibh, chuirfinn geall nach mbeadh aon amhras ort ach gur chuid choitianta den saol lofa i Leitir Fraic ab ea na hionsaithe, agus go raibh a fhios ag go leor daoine san áit go raibh na hionsaithe sin ag tarlú ar bhonn laethúil.

"Ach ní raibh na paidreacha laethúla ná ranna páistí ar eolas acu as Béarla agus, dá thairbhe sin, bhí "Ár nAthair", "Sé do Bheatha Mhuire" agus "Bó na Leathadhairce" go cruinn ag mo mháthair go lá a báis - agus mhair sí an céad!" Bhog muintir Whitaker go Droichead Átha i 1922.

"Is in *Ireland's Welcome to the Stranger* a fhaigheann muid cur síos ar bhotháin Éireannacha agus saol laethúil bhochtáin na tuaithe, a ndearnadh scrios iomlán orthu, beagnach, aimsir an Ghorta.

Tógadh é i dteach a bhí an-bhríomhar ó thaobh cúrsaí polaitíochta de - ba shóisialaí a athair a bhí sáite i gcúrsaí ceardchumainn sa chathair, chomh maith le bheith ina Chaitliceach cráifeach agus comaoineoir laethúil.

Mar shampla, scríobhann siad dialann faoina n-imeachtaí laethúla agus seolann siad litreacha agus teachtaireachtaí ríomhphoist chugam.

Tá gach duine ag éisteacht leis na teachtaireachtaí seo ar bhonn laethúil.

Cad é atá againn i ndáiríre, mar sin, ó thaobh lucht labhartha na Gaeilge de, ag tús an 21ú haois? Pobail scaipthe ina labhraíonn timpeall tríocha faoin chéad den daonra an Ghaeilge ar bhonn laethúil.

com dírithe ar dhaoine a bhfuil an teanga ar a dtoil acu, a bhfuil spéis acu sa mhéid atá ag titim amach i saol na Gaeilge agus atá ag iarraidh an teanga a úsáid go laethúil.

com dírithe ar dhaoine a bhfuil an teanga ar a dtoil acu, a bhfuil spéis acu sa mhéid atá ag titim amach i saol na Gaeilge agus atá ag iarraidh an teanga a úsáid go laethúil.

“Bhí mé anseo ag obair mar thaighdeoir ar feadh bliana, agus bliain den scoth a bhí ann, ach bhí brú laethúil i gceist cionn is nach mbíonn ann ach taighdeoir amháin leis na hagallaimh agus na míreanna uilig a eagrú.

Cén ról atá agat féin in An Droichead agus cén fhad atá tú sa phost? Is mise comhordaitheoir an tionscadail, rud a chiallaíonn go bhfuil mé (a) freagrach as bainistiú na foirne agus an lárionaid, (b) i mbun cúrsaí airgeadais agus scríobh iarratas maoinithe, agus (c) mar stiúrthóir laethúil na heagraíochta iomláine.

Tá deis iontach ann anois, áfach, leas a bhaint as TG4 le taispeáint dóibh gur teanga fhuinniúil, bhríomhar í a labhraítear go laethúil i gcodanna áirithe den tír agus gur cuid de dhlúth is d’inneach dár gcultúr í.

Dhéantaí na dualgais laethúla – mar an chócaireacht, an scríbhneoireacht agus an mhiotalóireacht - i mbotháin eile ar an láithreán.

Cinntíonn an blag sin go bhfuil ábhar nua ar an suíomh gach lá chun léitheoirí a mhealladh ar ais go rialta – fiú agus gan an iris á foilsiú go laethúil.

Dhéantaí na dualgais laethúla – mar an chócaireacht, an scríbhneoireacht agus an mhiotalóireacht - i mbotháin eile ar an láithreán.

Tá fáinne eochrach an tseomra fós agam, meabhrú laethúil ó shin dom ar na huafáis a chonaiceamar, uafáis nach n-oireann focla dóibh.

Cinntíonn an blag sin go bhfuil ábhar nua ar an suíomh gach lá chun léitheoirí a mhealladh ar ais go rialta – fiú agus gan an iris á foilsiú go laethúil.

Dhéantaí na dualgais laethúla – mar an chócaireacht, an scríbhneoireacht agus an mhiotalóireacht - i mbotháin eile ar an láithreán.

Ach, ó thús an tséasúir seo, is eisean bainisteoir Phoenix agus é freagrach as roghnú agus traenáil na foirne ar bhonn laethúil.

Ar nós na Gaeilge, is féidir iomáint a fhoghlaim, ach is beag duine a thugann leis/léi na scileanna (an teanga) go cruinn agus go beacht taobh amuigh den cheantar ina gcleachtaítear an traidisiún go laethúil.

Cén obair a dhéantar i RnaL ó lá go lá?***Tá éagsúlacht mhór ag baint cúraimí laethúla na foirne.

Os a choinne sin, agus ceist na Gaeltachta á plé, is minic a léirítear imní faoi chás na scoileanna ansin agus an laghdú laethúil atá ar úsáid na Gaeilge iontu.

An té a bhí ar scoil chónaithe deoise, ní athrú mór a bhí ann dul go Má Nuad, ó thaobh an chleachtais laethúil agus an sórt saoil a bhí ann.

Is cinnte nach bhfuil na figiúirí seo ach go measartha (agus gur báistíodh ainmneacha aite ar na carranna bochta), ach is leor iad le mórán gearrthuras laethúil a dhéanamh.

Tá conradh ar fiú €596,000 é bronnta ar *Lá* le nuachtán laethúil a sholáthar agus tá iris idirlín den chéad scoth againn.

Dar liom go gcuireann freagrachtaí an tsaoil laethúil isteach ar an scríbhneoireacht.

“Is breá an suíomh é,” ar seisean, “crua agus i dteagmháil leis an saol laethúil.

Bhí scéalaíocht, amhránaíocht agus gach saghas ceoil – an phíb mhór, cairdíní agus orgáin bhéil – mar chuid den saol laethúil agus daoine ina suí thart ar an tine champa nó sa teach.

Tar éis dó plé a bheith aige le leithéidí Sheáin agus Shéamuis Mhic Sheáin ó Bhóthar Seoige i dtaobh an ghá a bhí le nuachtán laethúil trí mheán na Gaeilge, bhunaigh grúpa daoine (Gearóid Ó Cairealláin agus Eoghan Ó Néill ina measc) an nuachtán Preas an Phobail ag tús na n-ochtóidí.

Foilsíodh an nuachtán go laethúil den chéad uair i 1984.

Agus is léir go bhfuil údar bróid aige mar gheall ar gur éirigh leis an nuachtán an conradh úr do nuachtán laethúil a fháil ó Fhoras na Gaeilge, in ainneoin go raibh grúpa láidir, an *Irish News*, san iomaíocht don chonradh sin.

Duine ar bith a d’fhillfeadh ar na Sé Chontae i ndiaidh 30 bliain a chaitheamh thar lear, b’ábhar iontais dó chomh láidir is atá an tÉireannachas le mothú i saol laethúil an stáitín ó thuaidh i gcomparáid le 30 bliain ó shin.

Le linn dó a bheith ag scríobh a cholúin laethúil, “An Irishman’s Diary”, don *Irish Times* spreag altanna Myers níos mó litreacha chuig an eagarthóir ná altanna a chomhghleacaithe uilig le chéile.

4 faoin gcéad den daonra fostaithe ag baint úsáide as rothar le dul go dtí a n-áit oibre go laethúil.

Baineann an anailís a rinneadh sa tuarascáil seo le croí na faidhbe – nuair a thagann an crú ar an tairne, is léir nach bhfuil mórán dóchais i ndán don Ghaeilge mar theanga phobail más rud é nach bhfuil an teanga á húsáid mar theanga theaghlaigh ar bhonn laethúil.

Théadh sé amach ag lorg rudaí le ceannach ar bhonn laethúil, a shúil i gcónaí dírithe ar earraí neamhghnácha agus ar shamplaí cruthaitheachta a bhí neamhchoitianta.

Bhí gach ceann acu lán rudaí nach raibh mórán tábhachta ag baint leo den chuid is mó – mionsonraí an tsaoil laethúil atá iontu, ach tugann siad léargas dúinn ar shaol an fhir mhistéirigh seo.

(Níl mé ach ag caint ar dhaoine a bhaineann úsáid as an Ghaeilge go laethúil, nó muna bhfuil siad á húsáid go laethúil, is féidir a rá go bhfuil siad líofa.

Bíonn an céatadán seo bunaithe ar úsáid na Gaeilge sa cheantar mar theanga laethúil agus dúirt sé nár thuig sé ó thalamh an domhain tuige nach leagann Comhairle Contae na Gaillimhe síos na paraiméadair maidir leis an choinníoll teanga agus iad ag bronnadh cead pleanála.

Agus ní haon ionadh é go bhfuil deacrachtaí airgid ag an nuachtán laethúil a bunaíodh i 1984 agus atá á sholáthar ar dheontas €280,000 sa bhliain faoi láthair.

Áirímid go leor Gaeilgeoirí aitheanta mar scairshealbhóirí fosta, daoine ar nós Shéamuis Uí Thuathail, Phádraig Uí Shnodaigh agus Shéamuis Mhic Sheáin, atá sásta seasamh le fís an nuachtáin laethúil Ghaeilge.

Deirtear nach fada go mbeimid go léir ag íoslódáil ár nuachtáin laethúil nó á léamh ar an Idirlíon amháin.

8 milliún a mhaíonn go bhfuil an Ghaeilge ar a dtoil acu, thuaidh agus theas, an 450,000 a deir go labhraíonn siad go laethúil í (sa Phoblacht amháin) agus an sciar beag den phobal a cheannaíonn nuachtán Gaeilge.

Aithním an dúshlán iriseoireachta a bhaineann le foilsiú nuachtáin i mionteanga: an ndíríonn tú ar pholaitíocht na teanga féin nó an ndéanann tú iarracht cothromaíocht a bhaint amach idir "gnáthscéalta" agus scéalta na teanga? D’fhéadfaí a rá gur maith liom an teoiric: gur chun tairbhe phobal na mionteanga é nuachtán laethúil sa teanga sin.

Spreagann an ráiteas sin an chéad cheist eile: an bhfuil an locht ar an nuachtán féin? An amhlaidh nach bhfuil an táirge maith go leor chun go mbeadh fonn ar dhaoine é a cheannach? Go pearsanta, is breá liom cuid de *Lá Nua*: an dearadh ildaite agus tarraingteach; na colúin pholaitiúla le leithéidí Sheáin Uí Thuairisg; an podchraoladh laethúil, na colúin a scríobhann Conn Ó Muíneacháin ar chúrsaí blagadóireachta agus Idirlín; an deis a thugtar d’iriseoirí óga dála Mheadhbh Ní Eadhra; leideanna gnó Mháirtín Uí Mhuilleoir.

Is dóigh liom chomh maith gur cheart go mbeadh comhfhreagraí polaitíochta ag nuachtán náisiúnta agus braithim gur locht mór ar *Lá Nua* gan duine sonrach mar sin a bheith ag scríobh go laethúil faoi chúrsaí an Oireachtais agus an Fheidhmeannais.

Ach cé go bhfuil nuachtán laethúil tábhachtach i dtéarmaí sochtheangeolaíochta d’aon mhionteanga agus gurb amhlaidh an cás don Ghaeilge, ní chaillfear an teanga mura gcuirtear a leithéid ar fáil inti.

Comhlíonann ard-ghobharnóir na hAstráile dualgais an cheannaire stáit ar bhonn laethúil.

** Mar sin, is beag iontas é go bhfuil an loch féin lárnach i saol laethúil mhuintir na tíre.

Tá sé tábhachtach nach ligfimis do chastacht an leasaithe seo sinn a chur ar mhíthreoir mar is é an toradh is mó a bheadh ar ghlacadh le Conradh Liospóin ná níos mó smachta a thabhairt do na hInstitiúidí Eorpacha ar chúrsaí laethúla anseo in Éirinn agus níos lú cumhachta a fhágáil ag muintir na hÉireann ar chinntí tábhachtacha a bhaineann le leas ár muintire féin.

Tá am mar choinne ann: an rang snámha; an turas chun na leabharlainne nó na pictiúrlainne; an cúrsa spóirt nó ceoil; an ruathar laethúil scoile.

Is tráthúil an bharúil í sin i bhfianaise an chinnidh atá déanta ag Foras na Gaeilge deireadh a chur lena gcuid tacaíochta do nuachtán laethúil sa Ghaeilge ó mhí Aibreáin na bliana seo chugainn.

Ceann de na gnéithe is fearr liom faoi na laethanta saoire ná an deis an gnáthsaol laethúil agus ualach an tsaoil mhóir sin agus a ngabhann leis a fhágáil i mo dhiaidh.

Léadh sinn fá achan ghné de leadrán saoil a chéile?! Tá na rudaí beaga útamálach atá ag dul ar aghaidh agam féin leadránach go leor, gan a bheith dubh dóite ag léamh fá shonraí gan mhaith laethúil ‘cairde’, agus dáiríre, glaonn daoine cairde ar an iomarca daoine – i bhfad, bhfad barraíocht, nuair gur ‘daoine aitheantais’ atá iontu i ndáiríre, agus tá ‘daoine aitheantais’ ina théarma láidir nuair a dhéanann tú machnamh ar an leibhéal cairdis nó muintearais nó caidrimh nó idirghníomhú atá ag an phéire atá i gceist.

Is dócha, go nglacann daoine leis nach bhfuil sé réadúil a bheith ag súil le páipéar laethúil; cé gur éirí le lucht LÁ seo a dhéanamh, ní raibh sé gan stró, ná gan chailliúint airgid.

html) SMM: Cén uair a raibh tú ag obair as BÁC ag an tús, an clár tráthnóna? RMAB: Bhí mé ag obair le Ecu, Ecu agus thairg Raidió na Gaeltachta clár cineál laethúil domh, ceithre lá sa tseachtain óna cheathair go dtín a sé.

Deir sé go ndíolfaidh sé an bád spéire le Patsaí Dan Mac Ruairí in Oileán Thoraigh le go rachaidh Rí an Oileáin ar a chamchuairt laethúil thart ar a dhúiche le súil a choinneáil ar a phobal dílis, agus ar a chuid caorach féin.

An chontúirt agus cruatain bheaga mar seo, go díreach le dinnéar a chur ar an tábla, bhí an fócas go hiomlán ar seo – an rud simplí bunúsach seo – agus bhí fadhbanna beaga laethúil an domhain, a chuireann bliantaí ar dhuine go hiondúil, imithe mar gheall ar an choimhlint chun marthana seo.

An raison d’etre don tionscnamh píolóta teanga ná é seo: go bhfuil sé mar sprioc sa Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge an líon cainteoirí laethúla Ghaeilge taobh amuigh den chóras oideachais a mhéadú ó 83,000 go 250,000 faoin mbliain 2030 agus nach mbainfear amach an sprioc sin gan ‘smaoineamh taobh amuigh den bhosca’.

Chun an leamhthuirse a bhaint díobh, d’eagraigh Shackleton clár ama laethúil don fhoireann, agus imeachtaí mar chluichí peile ar an leac oighir.

I bhfocal eile níl siad ach ag dréim le 25% de mhéadú ar líon na gcainteoirí Gaeilge sa cheantar ina bhfuil an teanga fós á labhairt ar bhonn laethúil, fad is atáthar ag súil le méadú de os cionn 300% san áit nach bhfuil! Tá lúb ar lár éigin sa mhéid sin.

Lean na daoine orthu ag labhairt an teanga seo ar bhonn laethúil ar an bhfeirm nó amuigh ag iascach go dtí deireadh an dara cogaidh domhanda.

Tá spriocanna maithe sa straitéis maidir le líon na gcainteoirí laethúla Gaeilge, taobh istigh agus taobh amuigh den Ghaeltacht, faoi cheann fiche bliain.

Tá an bhéim ann ar an teanga laethúil agus ar fhocail agus ar nathanna coitianta.

”* D’ainneoin seo go léir, líonfaidh céatadán níos mó cainteoirí laethúla Gaeilge an fhoirim an iarraidh seo ná a líon na daonáirimh roimhe.

Tá peann agus cóipleabhar faoi réir aige; tá sé in am dá cheacht Béarla laethúil.

Agus táirfhocail laethúla na seanchoitiantachta ag sleamhnú uaithi - ceann i ndiaidh a chéile ag titim don mallréir, tagann Mija ar stór na bhfíorfhocal thar luach a bhí neadaithe i gcónaí ina croi istigh, i ngan fhios di, ach eochar a scaoilte a aimsiú.

Níl ach tuairim is fiche cinn de na teangacha i bhfeidhm mar theanga phobail ar bhonn laethúil faoi láthair.

Thuig sé go bhféadfaí an-chuid den 'stuif' lena bpléann muidne, gnáthdhaoine, ar bhonn laethúil, a dhéanamh níos éasca.

tá próiseas an athmhuintearais ag dul ar aghaidh ar bhonn laethúil ó thuaidh agus ní i measc an mheánaicme daonchairdiúil amháin, ach sna háiteanna is mó coimhlint san am atá thart i measc daoine is mó a bhí páirteach sna troideanna sin, mar ghníomhaithe nó mar íobartaigh.

Ag Coimhthiú ===== Tagann cumhacht scripteanna Milch as traidisiún fealsúnachta agus stairiúil ar leith, an traidisiún sin a chuireann bearna idir imeachtaí an lae inniu agus imeachtaí ár sinsear.

Is féidir a rá, is dócha, go n-aontaíonn daoine go bhfuil líon na gcainteoiri laethúla Gaeilge (lasmuigh den chóras oideachais), a sonraíodh i dtorthaí an daonáirimh, ag teacht leis an mhéid a bheadh daoine ag meas.

Tá an fear óg an-bhródúil as a bheith in ann an teanga a úsáid ina shaol laethúil.

6% den aoisghrúpa céanna atá in ann a rá go n-úsáideann siad Gaeilge go laethúil taobh amuigh den chóras oideachais! An Ghaeilge, idir Ábaltacht agus Úsáid, san Aoisghrúpa 20 -24 bhl.

An turas seachas an ceann scríbe a mheallann an duine spóirt, an dúshlán laethúil chun feabhais agus forbartha.

Ní hamháin go bhfuil tionchar na hIaráine ag méadú in aghaidh an lae laistigh den Iaráic – idir thionchar polaitiúil, míleata agus creidimh, ach dá bhféadfaidís cinntiú go mairfeadh rialtas al-Assad (a bhuíochas sin dóibh siúd – na hIaránaigh) bheadh an tSiria anois ag brath ar an Iaráin fiú níos mó ná mar atá muintir na hIaráice i láthair na huaire.

Is frithnimh chumhachtach é an gáire, fiú an gáire gáifeach ar strus, ar bhreoiteacht chorpartha agus intinne agus ar an teannas a bhraithimid ar bhonn laethúil i réimse na hoibre agus sa tsochaí aisteach uirbeach iar-nua-aoiseach seo a bhfuilimid go léir ag streachailt léi i gcónaí.

Inniu, tá an Ghaeltacht ag cúngú lá i ndiaidh lae, is ríchosúil, ach tá an chuma ar an scéal go bhfuil an sean-nós chomh sláintiúil is a bhí ariamh, a bhuíochas sin den líon mór daoine óga atá ag gabháil di.

Bhí barúil agam riamh anall gur mar sin a bhí sé - labhraím Gaeilge ar bhonn laethúil, bíonn comhráite fada teasaí idir mé féin agus mo chairde ar ghnóthaí Chumann Lúthchleas Gael, bíonn Liam Ó Maonlaí agus Skara Brae agus Dervish ag dul ar an seinnteoir dlúthdhiosca sa charr, bím ag breathnú go minic ar TG4 agus olaím Guinness.

Is fada an staid reatha ó ré órga na meán Gaeilge ag tús an chéid seo nuair a bhí nuachtáin laethúla agus seachtainiúla againn, bealach raidió fadbhunaithe a bhí ina chuid lárnach de shaol an chainteora Gaeilge, neart irisí bríomhara agus stáisiún teilfíse nuálach a bhí chun seanteanga na nGael a theilgean isteach san fhiche haonú haois.

Deir sé gur minic a bhíonn fonn air screadaíl faoi na héagóracha a fheiceann sé ar na sráideanna agus dar leis go ndeánann airgead bog muid agus gur fíormharthanóirí iad na daoine atá ina chuid pictiúr, a mhaireann in ainneoin an chruatain agus na hainnise a fhulaingíonn siad ar bhonn laethúil.

Bíonn an éagothroime idir spórt na bhfear agus na mban le sonrú ar leathanaigh spóirt na nuachtán laethúla agus Domhnaigh.

D'eisigh an Rialtas ráiteas ag am a fhoilsithe gur aithin siad go raibh sé ‘de chúram orthu timpeallacht a chruthú a thacódh leo siúd a roghnaíonn an Ghaeilge mar phríomhtheanga nó mar theanga bhunúsach ina saol laethúil.

Ach an áit a bhfuil an Ghaeilge á labhairt mar gur teanga an phobail í, tá baol mór ann go n-athróidh an teanga choitianta laethúil ó Ghaeilge go Béarla sa scór blianta céanna.

Mar mhíniú ar an ráiteas lom sin rinne sé an mana sin a nascadh le gnéithe eile den ghnáthshaol laethúil.

Seasamh i gcoinne chastacht an domhain laethúil lena n-áirítear an iomad teachtaireachtaí agus gléasanna cumarsáide atá ann, is dócha, ach tá níos mó i gceist ná sin.

B’é sin an bua ba thábhachtaí sa pholaitíocht dar le Bagehot, agus is é a bhí i gceist aige leis an gcoincheap sin ná gné ar leith den intleacht atá neamhspleách ó himeachtaí laethúla chóras na polaitíochta, gné a dhéanann fadhbanna teibí a scagadh gan cur isteach ó fhadhbanna gearrthéarmacha.

An dara seachtain is féidir leat duais a thabhairt do chuile dhuine a mhéadaíonn a gcéimeanna laethúla thar 2,000 agus mar sin de.

Is éard atá á rá ag Muingu ná seo: Tá Ceaușescu imithe, tá an euro i bhfeidhm mar airgead reatha, ach tá an domhan laethúil chomh duairc agus chomh leatromach agus a bhí riamh, é ar maos le saint, cruálacht agus an dúshaothrú ceannann céanna agus a bhí ann faoin seanchóras.

Léiríonn sé anseo an chaoi a bhfuil Raidió na Gaeltachta ar an idirlíon ina áis luachmhar aige féin agus acu sin go léir a bhfuil cónaí orthu taobh amuigh d'Éirinn agus atá ag iarraidh teagmháil leathúil a bheith acu leis an nGaeilge.

Tá an nuachtán Lá, a fhoilsítear i mBéal Feirste, ag teacht amach go laethúil ó bhí deireadh na míosa seo caite ann agus tá moladh mór tuillte ag lucht a fhoilsithe.