dúchasacha
native
Baineadh na crainnte ghiúsacha sa choill is mó atá ann sa mbliain 2000 mar chuid de tionscadal mílaoise Coillte Teoranta, agus tá crainnte dúchasacha na tíre curtha ina n-áit, gach crann tiomnaite do chlann faoi leith.
Ealaíona Dúchasacha
native arts
**Antaine:** A Neansaí, feicim go bhfuil an fotheideal "Sainoiliúint sna hEalaíona Dúchasacha Gaeltachta" in úsáid agaibh.
Comhlachtaí móra tógála dúchasacha
big indigenous building companies
Comhlachtaí móra tógála dúchasacha, leithéid McInerneys agus McGowans, a bhailíonn an chuid eile den chíos talún sa stát seo.
dúchasacha
native
Thaitin sé leis go raibh béim ar rudaí dúchasacha, go háirithe sa bhunscoil.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
seanmhúnlaí dúchasacha
old native forms
"Ó thaobh na filíochta de," arsa Ó Siadhail, "duine traidisiúnta coimeádach a bhí ann ar mhór leis na seanmhúnlaí dúchasacha gona meadarachtaí gonta.
ainmhithe dúchasacha
native animals
Tá imní ar lucht comhshaoil mar go bhfuil scrios déanta ag an mbuaf ar ainmhithe dúchasacha atá ar thóir an bhia chéanna.
dúchasacha
native
Is spóirt iad atá in iomaíocht ghéar leis na cluichí dúchasacha Gaelacha go háirithe, agus ní hamháin sin is spóirt ghairmiúla iad a ritear ar bhonn ghnó agus atá ag déanamh a míle dícheall an t-aos óg a mhealladh chucu féin.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
na healaíona dúchasacha agus nuálacha
the native and innovative arts
Cén fhís atá agat féin maidir leis an nGaeilge?
Go ndéanfaí an Ghaeilge a neartú i measc phobal Ghaeltacht Chonamara, agus go ndéanfaí na healaíona dúchasacha agus nuálacha a chothú.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
an tAire Cúrsaí Dúchasacha
the Indigenous Affairs Minister
Dúirt an tAire Cúrsaí Dúchasacha in Canberra, Mal Brough, nach raibh rialtas na Críche ag déanamh dóthain.
ainmhithe dúchasacha
native animals
Tá sé d’aidhm acu ar a laghad 1% den Astráil a bheith acu faoi cheann 20 bliain le gnáthóg agus ainmhithe dúchasacha a chosaint.
thosaigh na teangacha dúchasacha ag síothlú,
the native languages started melting away,
Cé gur tharla sé míle bliain níos moille, thosaigh na teangacha dúchasacha ag síothlú, arís mar gheall ar ruathar sotalach agus brúidiúil an Bhéarla.
ní rabhthas ag cur suim dá laghad sna teangacha dúchasacha.
there wasn't the least interest in native languages.
”
Fiú ag tús na seascaidí, nuair a bhain Krauss Alasca amach, ní rabhthas ag cur suim dá laghad sna teangacha dúchasacha.
ag iarraidh fáil réidh leis na teangacha dúchasacha
trying to get rid of the native languages
Ach bhí an Roinn Oideachais san ollscoil ar a dícheall ag an am ag iarraidh fáil réidh leis na teangacha dúchasacha agus ag iarraidh an daonra dúchasach a ghalldú.
ar bheola chainteoirí dúchasacha Dhoire
on the lips of the native speakers of Derry
Tugann Ó Canainn roinnt samplaí d'ábhar a bhailigh Ó hEaráin agus is mór an preab a bhaineann sé asat mar léitheoir a thuigbheáil go raibh cuid den ábhar seo beo ar bheola chainteoirí dúchasacha Dhoire go dtí na 1920í.
daoine dúchasacha,
native people,
Dar le tuarascáil a scríobh Rodolfo Stavenhagen (2006), *rapporteur* leis na Náisiúin Aontaithe a bhíonn ag plé le cearta daonna agus buansaoirse daoine dúchasacha, tá na difríochtaí seo sa chaighdeán maireachtála tar éis fás as “stair idirdhealaithe”.
chun eachtraí dúchasacha a thuiscint
to understand native incidents
Agus athbheochan na Gaeilinne á míniú aige, baineann sé úsáid as comhairleoirí idirnáisiúnta chun eachtraí dúchasacha a thuiscint.
le hainmneacha dúchasacha malairte a thabhairt
to give alternative native names
Reáchtáladh feachtas rathúil san Astráil le hainm dúchais a thabhairt ar ais do Loch Eyre, an loch is mó san Astráil, agus tá feachtas ar siúl sa Nua-Shéalainn le hainmneacha dúchasacha malairte a thabhairt don dá oileán mhóra ann.
nathanna dúchasacha, oiriúnacha
suitable native phrases
B’fhéidir, sula mbíonn sé rómhall, go mba chóir tráchtairí maithe arb í an Ghaeilge a dteanga mháthartha – Seán Bán Breatnach, Mícheál Ó Sé, Antaine Ó Conghaile, Gearóidín Nic an Iomaire, Pádraic Ó Sé gan ach dornán a luadh – a thabhairt le chéile agus iad a chur i mbun foclóra ar leith ina mbeadh focail agus nathanna dúchasacha, oiriúnacha agus a chuideodh le tráchtairí óga an cheird a fhoghlaim.
Staidéir Dúchasacha
native studies
“Mar shaoránaigh Cheanada nach Dúchasach sinn, ba cheart dúinn ar fad fearg a bheith orainn mar gheall ar an éagóir agus ar an idirdhealú atá á dhéanamh ag an rialtas ar an bPobal Dúchasach i gCeanada”
-William Leonard Felepchuk, ionadaí Chomhphobal na Mac Léinn sna Staidéir Dúchasacha agus Ceanadacha, Ollscoil Ottawa.
go múinfí na teangacha áitiúla Dúchasacha san ollscoil
that local Native languages be taught in the university
Tá cúig éileamh acu, ina measc go múinfí na teangacha áitiúla Dúchasacha san ollscoil agus go gcuirfí níos mó scolaireachtaí ar fáil do mhic léinn Dúchasacha.
i dteangacha dúchasacha
in native languages
Maítear i bhFoclóir Mhic Guaire, an foclóir is údarásaí sa tír, go bhfuil sanasaíocht bhundúchasach ag an bhfocal, ach gan aon tagairt d’fhocail atá cosúil leis i dteangacha dúchasacha.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
