amhráin dhúchasacha
native songs
Club amhránaíochta atá ann a thugann deis do dhaoine amhráin dhúchasacha a chloisteáil agus a chasadh.
dúchasacha
native
Baineadh na crainnte ghiúsacha sa choill is mó atá ann sa mbliain 2000 mar chuid de tionscadal mílaoise Coillte Teoranta, agus tá crainnte dúchasacha na tíre curtha ina n-áit, gach crann tiomnaite do chlann faoi leith.
Ealaíona Dúchasacha
native arts
**Antaine:** A Neansaí, feicim go bhfuil an fotheideal "Sainoiliúint sna hEalaíona Dúchasacha Gaeltachta" in úsáid agaibh.
dúchasaigh
natives
Ach glórtha lácha cairdiúla atá ag na dúchasaigh ansin mar sin féin, agus sárchumas cainte acu.
dúchasach
native
Is cosúil go raibh tionchar ag an gcluiche dúchasach marn grook (cluiche liathróide) air freisin.
dúchasach
native
Bhí an tír ina ceas, agus ní raibh na scileanna riaracháin ann chun tosú as an nua le córas dúchasach dár gcuid féin.
dhúchasach
native
Tá Oileánaigh ann atá mórtasach as an iníon dhúchasach.
na ndúchasach
of the aboriginals
Beidh béim ar mhargaí nideoige - éiceathurasóireacht, bia is fíon, agus turasóireacht bunaithe ar stair agus ar chultúr na ndúchasach.
Comhlachtaí móra tógála dúchasacha
big indigenous building companies
Comhlachtaí móra tógála dúchasacha, leithéid McInerneys agus McGowans, a bhailíonn an chuid eile den chíos talún sa stát seo.
dúchasach
native
Ach cad faoin cheol dúchasach? Mar dhuine atá ina cheoltóir, ina léiritheoir, ina chumadóir, tá Neil in áit mhaith le breathnú ar staid an cheoil thraidisiúnta in 2003 agus measann sé go bhfuil sé an-fholláin ar fad.
idir chinn dhúchasacha agus chinn ón Bhreatain
both native and British ones
Chinnteodh comhairle reachtúil go mbeadh ar gach nuachtán a dháiltear sa stát seo, idir chinn dhúchasacha agus chinn ón Bhreatain, cloí leis na rialacha céanna.
dúchasacha
native
Thaitin sé leis go raibh béim ar rudaí dúchasacha, go háirithe sa bhunscoil.
roinnt dúchasach
some native people
Thosaigh roinnt dúchasach ag blocáil na mbóithre thart ar La Paz i réigiún an Altiplano, le tacaíocht ó cheann de na páirtithe polaitíochta.
dúchasach
native
Mar sin, de réir mar atá saibhreas agus éagsúlacht chultúrtha á scrios ag na comhlachtaí móra ceirníní d'aon turas, tá géarghá le dlí a chuirfeadh iallach ar na stáisiúin raidió dóthain ama a chur ar fáil do na teangacha dúchasacha.
tionscal dúchasach
indigenous industry
Tá post as gach 12 in Éirinn anois ag brath ar an turasóireacht, agus is í an tionscal dúchasach is mó dá bhfuil ann.
dúchasach
native
Deir siad go bhfuil baol mór ann go dteipfidh ar chuid mhaith tionscal dúchasach sna tíortha sin má thugtar cead a gcinn do na hEorpaigh agus do na Meiriceánaigh.
dúchasach
vernacular
Tá neart foirgneamh dúchasach ann, agus páirceanna agus ainmhithe agus uirlisí, agus tá oibrithe ansin le rudaí a mhíniú duit.
chultúr na ndúchasach
the culture of the natives
Go díreach mar a tharla in Éirinn, thosaigh na misinéirí a fhoghlaim chultúr na ndúchasach go díograiseach.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
seanmhúnlaí dúchasacha
old native forms
"Ó thaobh na filíochta de," arsa Ó Siadhail, "duine traidisiúnta coimeádach a bhí ann ar mhór leis na seanmhúnlaí dúchasacha gona meadarachtaí gonta.
ainmhithe dúchasacha
native animals
Tá imní ar lucht comhshaoil mar go bhfuil scrios déanta ag an mbuaf ar ainmhithe dúchasacha atá ar thóir an bhia chéanna.
pobal dúchasach
a native community
Tá deacrachtaí bunúsacha ansin mar go bhfuil an daonra deighilte ina dhá leath - pobal dúchasach (47%) agus pobal de bhunadh Indiach (49%), agus coimhlint ghéar eatarthu le tamall maith maidir le cumhacht pholaitiúil.
dhúchasach
native
Spreagadh daoine le seasamh a thógáil ní ar mhaithe leis na *cappuccinos *coipeacha agus na bonnóga mealltacha - cé go raibh siad sin iontach deas - ach mar gur creideadh gurbh fhiú féacháil le hinstitiúid dhúchasach a chaomhnú, ainneoin nach raibh sé ag feidhmiú le héifeacht sa mhargadh níos mó.
idir Dhuibhlinnigh dhúchasacha agus mhuintir na tuaithe
both native Dubliners and country people
Tá tréaniarrachtaí déanta agus á ndéanamh ag fir agus mná cróga, idir Dhuibhlinnigh dhúchasacha agus mhuintir na tuaithe, chun na cluichí Gaelacha a chur chun cinn iontu.
dhúchasaigh
indigenous
Níl mórán saibhris dhúchasaigh á chruthú againn agus léiríonn sé sin nach bhfuil mórán féinmhuiníne ag na hÉireannaigh go fóill.
dúchasacha
native
Is spóirt iad atá in iomaíocht ghéar leis na cluichí dúchasacha Gaelacha go háirithe, agus ní hamháin sin is spóirt ghairmiúla iad a ritear ar bhonn ghnó agus atá ag déanamh a míle dícheall an t-aos óg a mhealladh chucu féin.
daoscarshlua dúchasach fiáin, fiata, fraochta
wild, fierce, furious native rabble
Cé nach raibh sé riamh ar an chnoc, is iomaí scéal scéiniúil a chuala sé ó oifigigh an NRA faoi na beanna contúirteacha, na hainmhithe allta agus an daoscarshlua dúchasach fiáin, fiata, fraochta.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
na healaíona dúchasacha agus nuálacha
the native and innovative arts
Cén fhís atá agat féin maidir leis an nGaeilge?
Go ndéanfaí an Ghaeilge a neartú i measc phobal Ghaeltacht Chonamara, agus go ndéanfaí na healaíona dúchasacha agus nuálacha a chothú.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
an dúlra dúchasach a chosaint
to protect the native nature
Agus mé ar a thóir sin, d'fhoghlaim mé nach bhfuil sé éasca nó simplí an dúlra dúchasach a chosaint, agus nach bhfuil gach éinne ar aon intinn faoi céard is cothú ann.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
sa gcaoi ar caitheadh le dúchasaigh na tíre
in the way the aboriginals of the country were treated
Ar ndóigh, tá sé le feiceáil le fada sa gcaoi ar caitheadh le dúchasaigh na tíre ar chuile bhealach agus níl deireadh tagtha leis sin go fóill.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasacha
native
Muna n-athraíonn an scéal fágfar na fiontraithe "dúchasacha" sa dara háit, a dúirt sé.
dúchasach
native
Theastaigh áiteanna cónaithe uathusan a thaispeáin ní hamháin an rath a bhí orthu ach a léirigh an cultúr bríomhar dúchasach Catalónach a bhí acu chomh maith.
meigeafón pearsanta na bunaíochta nua dúchasaí
the personal megaphone of the new native establishment
Ba é an *Irish Times* meigeafón pearsanta na bunaíochta nua dúchasaí – Cumann na nGaedhal.
i measc na ndúchasach
among the aborigines
Is léir go bhfuil cúrsaí sláinte i measc na ndúchasach an-dona.
an tAire Cúrsaí Dúchasacha
the Indigenous Affairs Minister
Dúirt an tAire Cúrsaí Dúchasacha in Canberra, Mal Brough, nach raibh rialtas na Críche ag déanamh dóthain.
amhránaíocht dhúchasach
native singing
Bhí léachtaí ann ar eitneolaíocht an cheoil, ar bhailitheoirí éagsúla den cheol Gaelach, ar an amhránaíocht dhúchasach in Éirinn, i Sasana agus in Albain, chomh maith le gnó an cheoil, cóipcheart agus mar sin de.
faoin gcaoi ar caitheadh le pobail dhúchasacha na tíre
about how the native communities of the country were treated
Bhí tuairim éigin agam faoi chultúr agus stair na mBundúchasach sula ndeachaigh mé go dtí an Astráil, agus fós féin chuir an méid a fuair mé amach faoin gcaoi ar caitheadh le pobail dhúchasacha na tíre déistin agus uafás orm.
ainmhithe dúchasacha
native animals
Tá sé d’aidhm acu ar a laghad 1% den Astráil a bheith acu faoi cheann 20 bliain le gnáthóg agus ainmhithe dúchasacha a chosaint.
níl cáil mhór ar Chontae Chill Dara maidir le hamhránaíocht sa stíl dhúchasach,
Kidare doesn't have a reputation for singing in the native style,
AÓF: Ach níl cáil mhór ar Chontae Chill Dara maidir le hamhránaíocht sa stíl dhúchasach, go speisialta i nGaeilge.
fabhrach don chultúr dúchasach
favourably-disposed to the native culture
”
Tá siad ann a déarfadh nach raibh an institiúid ardléinn i mBéal Feirste riamh fabhrach don chultúr dúchasach ach anuraidh ceapadh an chéad Ollamh le Ceol Traidisiúnta san Ollscoil, Martin Dowling.
thosaigh na teangacha dúchasacha ag síothlú,
the native languages started melting away,
Cé gur tharla sé míle bliain níos moille, thosaigh na teangacha dúchasacha ag síothlú, arís mar gheall ar ruathar sotalach agus brúidiúil an Bhéarla.
Cuireadh an pobal dúchasach faoi chois
the native community was suppressed
Cuireadh an pobal dúchasach faoi chois tríd an oideachas seachas tríd an gcinedhíothú.
ní rabhthas ag cur suim dá laghad sna teangacha dúchasacha.
there wasn't the least interest in native languages.
”
Fiú ag tús na seascaidí, nuair a bhain Krauss Alasca amach, ní rabhthas ag cur suim dá laghad sna teangacha dúchasacha.
ag iarraidh fáil réidh leis na teangacha dúchasacha
trying to get rid of the native languages
Ach bhí an Roinn Oideachais san ollscoil ar a dícheall ag an am ag iarraidh fáil réidh leis na teangacha dúchasacha agus ag iarraidh an daonra dúchasach a ghalldú.
ag iarraidh an daonra dúchasach a ghalldú.
trying to anglicise the native population.
Ach bhí an Roinn Oideachais san ollscoil ar a dícheall ag an am ag iarraidh fáil réidh leis na teangacha dúchasacha agus ag iarraidh an daonra dúchasach a ghalldú.
teanga dhúchasach amháin,
one native language,
“In Éirinn, d’fhéadfá a rá nach bhfuil agaibh ach teanga dhúchasach amháin, ach tá 20 ceann anseo againn.
na crainn dhúchasacha,
the native trees,
Bhí foscadh le fáil faoi na crainn dhúchasacha, agus níorbh fhada go dtí go raibh sé geal arís.
ar bheola chainteoirí dúchasacha Dhoire
on the lips of the native speakers of Derry
Tugann Ó Canainn roinnt samplaí d'ábhar a bhailigh Ó hEaráin agus is mór an preab a bhaineann sé asat mar léitheoir a thuigbheáil go raibh cuid den ábhar seo beo ar bheola chainteoirí dúchasacha Dhoire go dtí na 1920í.
an ceol dúchasach a thuiscint.
to understand the native music.
Ábhar álainn don cheoltóir óg ar mian leis nó léi an ceol dúchasach a thuiscint.
Éireannaigh dhúchasacha
native Irish people
Ní mór córais éifeachtacha chumarsáide nua-aimseartha a chur ar bun a chuimseoidh daonra iomlán na hÉireann, idir óg agus aosta, idir fhir agus mhná, agus idir Éireannaigh dhúchasacha agus inimircigh.
idir mhisinéirí agus dhúchasaigh,
between missionaries and natives,
D’oibrigh na daoine, idir mhisinéirí agus dhúchasaigh, as lámh a chéile chun turasóirí a mhealladh.
Brit dúchasach
native Brit
Cé is mó a chuir leis an mhuintearas idir Éirinn agus an Bhreatain i rith na bliana atá díreach thart? Cé eile ach Laurel agus Hardy na Sé Chontae – an Brit dúchasach sin (dar leis féin) Ian Paisley, agus an tseoid sin de dhúchas na hÉireann (dar leis féin) Máirtín McGuinness.
siad ar fad bunaithe ar véarsaíocht dhúchasach Chonamara.
they are all based on verses which are native to Conamara
Is é an snáth a cheanglaíonn na dánta ar fad le chéile ná go bhfuil siad ar fad bunaithe ar véarsaíocht dhúchasach Chonamara.
An ndéarfá gur amhráin dhúchasacha na hÉireann amháin a chasann tú
would you say that it is the native songs of Ireland only you sing
AÓF: An ndéarfá gur amhráin dhúchasacha na hÉireann amháin a chasann tú, nó an mbíonn tú ag casadh i stíleanna eile freisin?
GB: Bím, go minic.
ar amhrán dúchasach de chuid Shasana é
which was a native English song
Amhrán Albanach is ea ‘A Beggar, A Beggar’, a cheolann Lizzie Higgins agus tá amhrán amháin ó Mheiriceá dar teideal ‘Henry Lee’, ar amhrán dúchasach de chuid Shasana é sular thrasnaigh sé an Atlantach.
saol dhúchasaigh na hAstráile
life of the natives of Australia
Faoi láthair ar a laghad tá siad ag obair as lámh a chéile ar chláracha praiticiúla le dul i ngleic leis na fadhbanna éagsúla a bhaineann le saol dhúchasaigh na hAstráile mar atá sé faoi láthair.
is geall le dúchasach de chuid Chonamara
he is like a native of Connemara
Ach tá ag éirí go breá le Bishop ó thaobh na bhfuaimeanna de – is geall le dúchasach de chuid Chonamara anois é agus focail mar “bheadh” agus “cén chaoi” á rá aige! Níl aon fhadhb aige leis na fuaimeanna scornúla.
tailte de chuid na Meiriceánach Dúchasach
lands belonging to the Native Americans
Faoin am seo, nochtadh do Smith gur cheart do phobal na heaglaise bogadh go Ohio, áit a bhféadfaidís fanacht go dtí go mbeidís in ann bogadh siar go tailte de chuid na Meiriceánach Dúchasach in Missouri.
daoine dúchasacha,
native people,
Dar le tuarascáil a scríobh Rodolfo Stavenhagen (2006), *rapporteur* leis na Náisiúin Aontaithe a bhíonn ag plé le cearta daonna agus buansaoirse daoine dúchasacha, tá na difríochtaí seo sa chaighdeán maireachtála tar éis fás as “stair idirdhealaithe”.
i gceol dúchasach na hÉireann
in the native music of Ireland
Deir sé nach n-éireoidh sé as cúrsaí ceoil go dtí go “stopfaidh an t-airgead a theacht isteach!” Is dea-scéala é sin dóibh siúd a bhfuil a bhfuil suim acu i gceol dúchasach na hÉireann agus a bhfuil oiread pléisiúir faighte acu ó shaothar Dhonal Lunny le daichead bliain anuas.
shamhlaíocht dhúchasach
native imagination
Tugann an leabhar léargas dúinn ar shamhlaíocht dhúchasach agus tá an léargas sin chomh fiúntach céanna le cláracha *trendyáilte* teilifíse agus tionscnaimh cheannródaíocha eile.
ealaín dhúchasach
native art
Is ealaín dhúchasach é Kathakali ina mbíonn aisteoirí ag meascadh ceoil, rince agus míme, iad gléasta i gcultacha áille gleoite.
mílte dúchasach
thousands of natives
Ar ndóigh, chun a leithéid de sprioc a bhaint amach, ba ghá na mílte dúchasach a dhíshealbhú sa tír sin, agus ar fud na hAfraice.
níos dúchasaí
more nativist
Silim go bhfeicfidh muid dearcadh nach bhfuil chomh hionsaitheach, a bheas níos dúchasaí agus creideann cuid mhór Meiriceánach sin.
dúchasaigh dhigiteacha
digital natives
Dóibh siúd ar a dtugtar anois, dúchasaigh dhigiteacha, daoine idir aois 15 agus 25, is é an t-idirlíon an chéad phointe eolais agus teagmhála dóibh.
dúchasaí
native
Ach seo atá molta:
2009 Annus horribilis na Gaeilge: Deireadh le Roinn rialtais faoi leith do chúrsaí Gaeltachta agus gearradh 196 ball dá fhoireann; Údarás na Gaeltachta le briseadh ina ghiotaí agus a chúraimí le scaipeadh soir siar; deireadh le ceann de na tionscail is dúchasaí agus is rathúla sa Ghaeltacht, is é sin, na Coláistí Samhraidh; gan aon ionadaíocht faoi leith ag an Ghaeltacht nó ag an Ghaeilge ag bord an Rialtais; deireadh le Scéim Labhairt na Gaeilge agus leis an Scéim Tithíochta Gaeltachta; deireadh leis an eagraíocht a bhí ag dul i ngleic le riachtanais Ghaelscoileanna agus scoileanna Gaeltachta.
dúchasaigh digiteacha
digital natives
Seo an ghlúin ar a dtugtar ‘dúchasaigh digiteacha’ agus tá siad ag brath ar an teicneolaíocht atá thart fá 40 bliain ar an bhfód! Tá sé uilig ráite i bhfís amháin ar YouTube (http://www.
dúchasach
native
Na Modhanna Caide
Is í an pheil Astrálach an t-aon spórt dúchasach i measc na gcluichí caide thuasluaite agus tá teoiricí éagsúla ar bhunús an chluiche, mar a mhínigh Dáithí Ó Colchúin san iris seo (Eagrán 20, Nollaig 2002).
dúchasaigh digiteacha
native digitals
Ach do na dúchasaigh digiteacha, is réidh a roinnfidh siad mianta agus sainroghanna pearsanta leo chun greim a fháil ar an tairiscint is nuálaí.
dúchasaigh dhigiteacha
digital natives
Ceaptar go minic go bhfuil na dúchasaigh dhigiteacha seo níos sofaisticiúla in úsáid na nuamheán seo.
dúchasaigh
natives
Seans mór go bhfeadfadh Doyle a bheith ag tagairt do na Sé Chontae, limistéar ina bhfuil riail na Breataine i réim agus thuigfeá dóibh dá mbeadh na dúchasaigh ag iarraidh a bheith “neamh-Shasanach”.
dúchasaigh a easáitiú
displacing the natives
Díríonn sé ar an bpríomh-uaillmhian a bhí ag an Síónachas ón dtús -- stát Giúdach a chruthú sa Mheánoirthear tríd na dúchasaigh a easáitiú.
Rialtas dúchasach
native government
D’admhaigh sé go raibh an Ghaeilge sa Ghaeltacht ag fáil bháis chomh sciobtha céanna faoin Rialtas dúchasach is a bhí faoi Rialtas na Breataine agus *“if something is not done to deal with the decay it is only a question of a generation or two until it will be dead.
focal dúchasach
native word
An Dáil
====
Ciallaíonn an focal dúchasach Toronto áit na gcruinnithe agus is cathair mar a tuairisc í mar sin mar is minic daoine ag teacht i ndáil a chéile anseo.
oibrigh dúchasaigh
natives work (out)
Cén chaoi ar oibrigh dúchasaigh na hAmasóine – a ólann an tae le cuimhne na ndaoine – seo amach? Na spioraid a d’inis an rún dóibh, a deir siad féin.
glúin dúchasach
a generation of natives
Buanna Mórálacha agus an Geilleagar
==============
Cé acu gur chóir tús áite a thabhairt dóibh, iompar príobháideach an tsaoránaigh nó forais ghinearálta dár thóg na saoránaigh céanna? An rud dleathach seachas matamaticiúil í sláinte an gheilleagair i ndeireadh báire? An n-éireoidh le Páirtí Cumannach na Síne riamh glúin dúchasach cosúil le Jefferson agus Madison na Meiriceánach a chruthú roimis chúlú i bhforbairt a ngeilleagair?
Bhain ceann amháin des na léachtaí leis an nasc idir an dlí coiteann agus sláinte an gheilleagair.
dúchasach
naturally
Sin í an uair a chuala mé rud is féidir a chloisteáil i gConamara fós, ó am go chéile: fear 70 bliain d’aois agus páiste cúig bliana ag comhrá lena chéile go blasta, dúchasach i dteanga na háite.
chun eachtraí dúchasacha a thuiscint
to understand native incidents
Agus athbheochan na Gaeilinne á míniú aige, baineann sé úsáid as comhairleoirí idirnáisiúnta chun eachtraí dúchasacha a thuiscint.
tar éis dá gcomhphobal dúchasach cliseadh orthu
their native society having failed them
*“Is it an X you put down when you sign for the sub?”*
In alt amháin, déanann Mac Amhlaigh cur síos ar na mothúcháin casta a ghintear i gcroíthe na n-imirceach agus iad ag déanamh iarrachta saol a chruthú dóibh féin tar éis dá gcomhphobal dúchasach cliseadh orthu go leanúnach.
le hainmneacha dúchasacha malairte a thabhairt
to give alternative native names
Reáchtáladh feachtas rathúil san Astráil le hainm dúchais a thabhairt ar ais do Loch Eyre, an loch is mó san Astráil, agus tá feachtas ar siúl sa Nua-Shéalainn le hainmneacha dúchasacha malairte a thabhairt don dá oileán mhóra ann.
nathanna dúchasacha, oiriúnacha
suitable native phrases
B’fhéidir, sula mbíonn sé rómhall, go mba chóir tráchtairí maithe arb í an Ghaeilge a dteanga mháthartha – Seán Bán Breatnach, Mícheál Ó Sé, Antaine Ó Conghaile, Gearóidín Nic an Iomaire, Pádraic Ó Sé gan ach dornán a luadh – a thabhairt le chéile agus iad a chur i mbun foclóra ar leith ina mbeadh focail agus nathanna dúchasacha, oiriúnacha agus a chuideodh le tráchtairí óga an cheird a fhoghlaim.
nach Dúchasach sinn
we who aren’t natives
“Mar shaoránaigh Cheanada nach Dúchasach sinn, ba cheart dúinn ar fad fearg a bheith orainn mar gheall ar an éagóir agus ar an idirdhealú atá á dhéanamh ag an rialtas ar an bPobal Dúchasach i gCeanada”
-William Leonard Felepchuk, ionadaí Chomhphobal na Mac Léinn sna Staidéir Dúchasacha agus Ceanadacha, Ollscoil Ottawa.
Staidéir Dúchasacha
native studies
“Mar shaoránaigh Cheanada nach Dúchasach sinn, ba cheart dúinn ar fad fearg a bheith orainn mar gheall ar an éagóir agus ar an idirdhealú atá á dhéanamh ag an rialtas ar an bPobal Dúchasach i gCeanada”
-William Leonard Felepchuk, ionadaí Chomhphobal na Mac Léinn sna Staidéir Dúchasacha agus Ceanadacha, Ollscoil Ottawa.
na nDúchasach
for the Natives
Is minic le tamall anuas an feachtas agóide “*Idle No More*”, a throideann ar son cearta polaitiúla agus cumhachta na nDúchasach i gCeanada (atá mar bhunchloch na bunreachta i gCeanada) i mbéal an phobail- go háirithe anseo i bpríomhchathair na tíre Ottawa.
bhféincheannas Dúchasach
Native self-rule
Cuirtear béim faoi leith ar an bhféincheannas Dúchasach ina theannta sin.
go múinfí na teangacha áitiúla Dúchasacha san ollscoil
that local Native languages be taught in the university
Tá cúig éileamh acu, ina measc go múinfí na teangacha áitiúla Dúchasacha san ollscoil agus go gcuirfí níos mó scolaireachtaí ar fáil do mhic léinn Dúchasacha.
gur tallann dhúchasach faoi deara
a natural talent allowed
Ach, cé nach n-aontódh liom má deirim gur tallann dhúchasach faoi deara Bolt a bheith in ann rith níos mire ná aon fhear nó bean eile ar domhan ach gur de thoradh obair chrua, cruatan, fulaingt agus cur chuige fíochmhar a bhuaigh an tIfearánach Craobh an Domhain.
ar an tsaíocht Ghaelach dhúchasach
to native Irish culture
Sin ráite, bíonn fáil ar amhránaithe sean-nóis de chuid na cathrach le linn na hoíche le haird an lucht féachana a dhíriú ar ais ar an tsaíocht Ghaelach dhúchasach.
crógacht na bhfear dúchasach gaithleannach
the bravery of the spear wielding natives
Mhol cuid acu crógacht na bhfear dúchasach gaithleannach a sheas an fód in éadan na saighdiúirí Briotanacha faoi iomlán airm.
meas an phobail dhúchasaigh
the national public’s esteem
Ach cruthaímid an domhan go húrnua gach aon lá, agus más ea, is féidir leis an gcomhlacht seanda seo meas an phobail dhúchasaigh agus idirnáisiúnta a mhealladh in athuair trí obair fhiúntach.
ar an aitheantas dúchasach
on the native identity
An bhfuil an baol ann go bhfuil an tuar ag teacht fán tairngreacht i dtaobh an steiréitíopa náisiúnta, ar throid ár sinsir go fíochmhar ina éadan?
Cumas Teanga sa Mheá
==========
Eascraíonn an cheist ar ndóigh faoi cad is brí le bheith id’ Éireannach sa lá atá inniu ann? An bhfuil an té a ghlac páirt i Lá Mór na Gaeilge an mhí seo caite chun cearta a éileamh do chainteoirí Gaeilge a dhath níos Éireannaí ná deisceabail Ross O Carroll Kelly a bheas ag tarraingt ar Staid Aviva ar Lá 'le Pádraig le tacaíocht a thabhairt do Choláiste na Carraige Duibhe nó do Chlongowes Wood i gcluiche ceannais rugbaí scoileanna Chúige Laighean? Ar cheart idirdhealú a dhéanamh feasta idir an t-ionannas Gaelach agus an t-ionannas Éireannach?
Ní thig a shéanadh ach an oiread go bhfuil a rian fágtha ag cultúr na n-imirceach a tháinig chun na tíre seo le linn réimeas an Tíogair Cheiltigh ar an aitheantas dúchasach fosta.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
