Gan amhras, síleann go leor de phobal na tíre gur cur i gcéill é reifreann a bheith ann agus gan iarracht cheart a bheith déanta dul i ngleic le fadhb atá ann le fada: na mílte bean a bheith ag triall ar Shasana chun ginmhilleadh a fháil.

Go mbeadh athrú bunúsach ar an gcuraclam meánscoile a ligfeadh do scoláirí an teanga a fhoghlaim seachas an cur i gcéill atá anois ann, go fiú leis na scoláirí is fearr agus iad á dtachtadh le cúrsaí a d'fheilfeadh sna hollscoileanna! Go mbeadh Bille Cearta na Gaeilge rite agus i bhfeidhm agus go bhféachfaí ar an bpobal Gaelach mar dhream ar chóir meas a bheith orthu ar an gcaoi chéanna le mionlach ar bith eile sa stát bréagliobarálach seo.

"* De réir na ndílseoirí, áfach, cur i gcéill an IRA a bhí san Fheachtas Cearta Sibhialta chun trioblóid a thógáil sna Sé Chontae, agus tháinig an foréigean uilig ón dream sin.

Le cúpla bliain anuas, tá roinnt polaiteoirí de chuid na heite deise ag moladh go ndéanfaí na drúthlanna a athoscailt; tá siad mídhleathach faoi láthair ach tá siad ann mar sin féin, cé go mbíonn siad ag cur i gcéill gur gnó eile ar fad iad.

Nuair a éiríonn fir óga sna fichidí agus sna tríochaidí bréan de na tithe tábhairne agus de na clubanna, agus nuair a bhíonn fonn orthu rud éigin difriúil a dhéanamh don oíche, tiománann siad timpeall agus labhraíonn siad leis na striapacha, ag cur i gcéill go bhfuil suim acu a gcuid seirbhísí a úsáid (rud a bhíonn, uaireanta).

Ar bhealach, tá go leor cur i gcéill ar bun ag na iascairí faoin mBosca Éireannach, agus ní chabhraíonn sé lena gcás.

Tógann sí ballaí coincréiteacha agus lúbann sí iad ar nós ruda atá solúbtha, agus cruthaíonn sí pasáistí atá cosúil le coillte atá beo agus ag fás, ach is cur i gcéill atá i gceist.

Cén sórt meoin atá acu? Tá na lúthchleasaithe ag brath orthu in a lán slite ach an bhfuil siad ag déanamh a leasa? Céard tá i ndán do na lúthchleasaithe amach anseo nuair a éireoidh siad as an spórt? Tuilleadh cur i gcéill agus uisce faoi thalamh b'fhéidir? Agus drochfhadhbanna sláinte níos déanaí is dóigh.

Is eagraíochtaí iad seo a bhíonn ag cur i gcéill gur clinicí sláinte ban iad ach atá ann chun teachtaireacht láidir frithghinmhillte a chraobhscaoileadh agus cuireann siad eolas leighis ar fáil a bhíonn míchruinn go minic.

* Gluais • Glossary mo dhícheallmy best a gheallaim dom féinI promise myself san fhásachin the desert d'fhéadfainn staonadh ó sheacláidI could abstain from chocolate don Charghasfor Lent cleastrick chuirfinn dallamullóg orm féinI'd delude myself blastatasty íobairtsacrifice maitheasgood bródúilproud casacht mhór ghroía great big cough tairseachthreshold tanaíthin fiáinwild de shíoralways seanfhaiseantaold-fashioned láchfriendly, pleasant mearbhallconfusion cheapasI thought a bhlas tuaisceartachhis northern accent chloisimis a chasachtwe used to hear his cough bhímis ar bíswe used to be excited/impatient cúbógacollections of Easter eggs scaoilimis gach uile ní uainnwe'd cast everything aside go scafántaspeedily ghlacadh sí buíochas leisshe would thank him chuireadh sí i bhfolach éshe would hide it ag iomrascáil lena chéilewrestling one another suachmáneasy-going person gan puth análawithout a puff of breath parlúsparlour, sitting-room deireadh sí linnshe would say to us Cur i gcéill iomlántotal pretence thuigeadh siseshe'd understand bheannaímis dówe would greet him d'fhiafraímis dewe'd ask him d'fhreagraímiswe would answer go fuarbhruiteindifferently ag tóraíocht an mhálasearching for the bag nodclue go n-alpfadh Daidí siar iadthat Dad would devour them beadaílover of sweet things dá bharras a result d'éalaigh méI escaped cófrapress ag póirseáil thartrummaging about málaí plaisteachaplastic bags doirtealsink de phreabsuddenly go raibh mo chosa nitethat it was all up with me polaitíocht an tuaiscirtthe politics of the north daoine muinteartharelations díospóireachtaí bríomharalively debates a chuairteannahis visits b'annamh cuideachta na bhfear aigehe seldom had the company of men ag útamáilfumbling ba ghiorra in aois diclosest to her in age mo dhála féin agus Tríonajust like myself and Tríona fé mar a chaitheadh Tríona liomsaas Tríona used to treat me barrúilfunny de shíor dár gcáineadhalways criticizing us ag spochadh as m'uncailteasing my uncle agus uasal le híseal á dhéanamh aigesean uirthiseand he was patronizing her tá sé chomh maith agamI may as well á leanúintfollowing him garda gradaimguard of honour cársánwheeze inchreidtecredible plúchadhasthma ag sméideadh ar m'uncailnodding at my uncle dá mbéarfaí ormif I was caught isteach sna gnáthchróite folaighinto the usual hiding-places macalla na nglórthathe echo of the voices tuaromen, sign an ceann ab ansa liom féinthe one I liked best mealltachenticing bonnánhorn fardoraslintel of door vardúswardrobe bheir mé barróg airI hugged him ag cóiriú na n-adhartánarranging the cushions glicsly caoi a chur ar an áitto tidy up the place margadhdeal a roinntto share stróic méI tore daitecoloured dúil chráitetorturous desire candaí móra seacláidebig chunks of chocolate blúire ar bhlúirebit by bit giodalachperky bhuail fonn múisce muidwe felt like vomiting tháinig iarracht den cheann faoi orainnwe became a little bit down smeartha le seacláidcovered in chocolate teipfailure

Deir a lucht tacaíochta go bhfuil ord, ionracas agus glaineacht ag baint lena n-ealaín, go bhfaighimid saothar uathu atá saor ó ornáidíocht agus cur i gcéill.

"Ní féidir linn cur i gcéill nach ndearna muid an scannán seo," a dúirt Nikki Bell.

Nuair a chuala sé an téarma a bhí gearrtha air, chuir sé i gcéill go raibh taom croí aige sa chró cúirte agus tugadh go dtí an otharlann é.

Ní féidir aon dul chun cinn a dhéanamh bunaithe ar chur i gcéill.

Mar chuid den chur i gcéill seo, bhí (agus tá go fóill) daoine á mbaint amach as a gcuid oifigí agus á gcur chuig na Gaeltachtaí le freastal ar chúrsaí le go mbeidís ábalta seirbhís a thabhairt trí mheán na Gaeilge.

Ach maireann an cur i gcéill.

Gloine ar ghloine, cuirtear an ruaig ar an chur i gcéill go bhfuil ag éirí go maith le gach duine acu agus sleamhnaíonn an fhírinne shearbh isteach sa scéal nuair a insíonn gach fear acu a scéal truamhéalach féin.

Is mithid dúinn a admháil gur cur i gcéill atá i gceist – *the emperor is naked*! Cur amú acmhainní agus fuinnimh atá inti ar gá dúinn a bheith réadúil fúithi anois.

Caithfidh lucht Shinn Féin cinneadh a dhéanamh an bhfuil siad ag dul a bheith cosúil le New Labour thall i Sasana, páirtí nach bhfuil ag cur i gcéill níos mó gur páirtí sóisialach atá ann, nó an bhfuil siad chun cloí le fealsúnacht naofa Phoblacht na nOibrithe.

Ach d’fhéadfaí a chur ina leith go mbíonn sé ag bualadh bob ar mhuintir na tíre seo go minic agus gur cur i gcéill é an *persona* a bhíonn i gceist agus é ag labhairt go poiblí – is é sin, *persona* an ghnáthdhuine a labhraíonn mar a labhraíonn an gnáthdhuine.

In éagmais a leithéid de bheart leanfar leis an chur i gcéill.

Cuir i gcéillIs léir, mar sin, nach inniu ná inné a thosaigh an chalaois agus an cur i gcéill seo.

Ba cheart ag an staid seo idirdhealú a dhéanamh idir iad siúd a bhfuil míchumas foghlama orthu i ndáiríre agus iad siúd atá ag cur i gcéill.

Cuir i gcéillIs léir, mar sin, nach inniu ná inné a thosaigh an chalaois agus an cur i gcéill seo.

Is maith leis nach bhfuil mórán den bhréagchráifeacht ag baint léi, ná mórán den chur i gcéill, ná mórán den eolas sin ar chóir a bheith ag airí faoi chúrsaí na hEorpa.

Ní gá gur ábhar náire é seo, ach ní fiú a bheith ag cur i gcéill ach an oiread.

Níl inti ach cur i gcéill.

Mhair sé an saol bréagach seo ar feadh ocht mbliana déag go dtí nár fhéad sé an cur i gcéill a cheilt a thuilleadh.

Ach níl ansin ach cur i gcéill le fáil ó áit go háit agus do gnó laethúil a dhéanamh.

Chuir sí i gcéill orthu gur mar sin a bhí an saol do chách.

08 ar *How the Irish Invented Slang* faoin teideal 'Buille tábhachtacht i gcogadh teanga': "Más fíor gur tír gan anam tír gan teanga, is seacht n-uaire níos measa é más féidir a chur i gcéill nach raibh teanga againn riamh.

Cur i gcéill atá ina leithéid sa tír seo; fir bhuí greannta ar chuaillí agus gan léarscáil, gan eolas ná leabhrán ar fáil le tuilleadh eolais a thabhairt duit faoi.

Dar leis an gcuid is mó de na saineolaithe, ní raibh sa bhille "comhréitithe" seo ach cur i gcéill - cur amú ama – mar dhris chosáin roimh an mórbhille, a fágadh gan a phlé ar urláir na Comhdhála chomh fada sin gur bhaolach nach rithfí in aon chor é muna rithfí faoi Lá Choille é.

An nglacann tú leis gur cur i gcéill é seo? PÓC: Arís ní dóigh liom go bhfuil an ceart aige.

Cur i gcéill agus séanadh atá i ráitisí na bpáirtithe móra tuaisceartacha atá ag caint ar sheirbhísí poiblí a chostaint ach a luaithe a bheas rialtas ag feidhmiú i *Westminster* agus staidreamh státseirbhísigh an Státchiste ina lámha acu, is cinnte go bhfeicfidh muid "ciorruithe", an "nuachóiriú" (*modernisation*) agus "laghdú méide" (*downsizing*).

Ach tuigtear faoi láthair gur féidir leis an pháiste dhá bhliain d’aois idirdhealú a dhéanamh idir cur i gcéill agus an réaltacht – nó idir an súgradh agus an dáiríre! Léiríonn Alison Gopnik ina leabhar cáiliúil ‘The Philosophical Baby’, go dtuigeann an naíonán nach bhfuil ach cur i gcéill i gceist nuair a bhíonn siad ag súgradh.

Bhí an chuma ar an scéal nach raibh sa Straitéis ach sampla eile de chur i gcéill an stáit i leith na Gaeilge.

Leanadh leis an chur i gcéill go ndéanfadh pobal na hÉireann dearmad dár dtréimhse deireanach i rialtas agus nach fada go mbeadh muid arais ar ár seanléim.

Muna bhfuil an fhírinne ghlan ann, is cur i gcéill deas é mar sin féin.

Níl iontu ach cur i gcéill.

Údar Imní ===== De réir an *Independent Police Complaints Commission* (IPCC) ba údar imni dóibh nach raibh suim ag na póilíní eile san eachtra, ach ba é a dtuairim, nach raibh aon chur i gcéill ann.

Gan trácht ar an ngráin a bhí ag Larkin do Ted Hughes! Las sé suas dúinn freisin Piúratánachas na haoise, agus an bhréagchráifeacht is an cur i gcéill - ar eagla bhreithiúnas na comharsan, ar ndeoin.

Ní raibh, agus ní raibh ann uiliug ach cur i gcéill agus beidh sé níos measa anois.

Níor ghlac muintir Finucane leis an chur i gcéill, ar ndóigh.

Nach é sin a deirtear? Ach cé a mhúnlaíonn an tuairimíocht choiteann? Nach mbeadh díospóireacht phoiblí níos fearr againn dá mbeadh ainmneacha na “n-imreoirí” ar eolas ag cách? Nach mbeadh cur agus cúiteamh i bhfad níos macánta agus níos cuimsithí againn dá bharr? Dá mbeadh gach éinne “sofheicthe” nach ndéanfadh sé cúrsaí i bhfad níos sibhialta ná mar atá i láthair na huaire? An fearr leis an bhformhór againn a bheith ag ag plé le “fíordhaoine” agus le féiniúlacht sho-aitheanta leanúnach nó an é go bhfuil an mheatacht go forleathan inár measc i gcónaí? Chomh Sean leis na Cnoic ============== Ní rud nua é an cur i gcéill agus an chleasaíocht seo i dtaobh cúrsaí ionannais agus ainmneacha ar ndóigh.

Cén fáth an cur i gcéill seo? Ba mhaith leis uacht agus comharbas an fhir mhairbh a bheith aige dó féin.

I léacht a thug sé i gColáiste na Tríonóide ar na mallaibh, léirigh an Coimisinéir Teanga, Seán Ó Cuirreáin, amhras áirithe faoi cé chomh dáiríre is atá an próiseas maidir le leasú an Achta: “An dtapóidh muid, mar stát, an deis stairiúil seo nó ar mugadh magadh, cleasaíocht agus cur i gcéill a bheidh i gceist leis?” Ar an ábhar sin, is cúis díomá é nach bhfuil aon chinneadh déanta ag an Roinn maidir le moladh stuama a tháinig ó shaineolaí idirnáisiúnta ar phleanáil teanga faoin dóigh a chuirfí na haighneachtaí seo i dtoll a chéile.

Cé as a dtáinig an uimhir mar sin? Is cosúil gur dúradh leis na saineolaithe go mba shin an sprioc a bhí socraithe ag an Aire Ghaeltachta ag an am, Éamonn Ó Cuív, amach as a chloigeann meabhrach féin! Le cur i gcéill mar sin ar bun, cén chaoi a bhféadfadh duine a bheith muiníneach as Straitéis atá lochtach ó thaobh spriocanna réadúla a cheapadh.

D’fháisc Jean mo leathchos i slabhra, agus cé go raibh fhios agam gur cur i gcéill a bhí i gceist, mhothaigh mé faitíos agus éadochas ag éirí ionam.

Ar thíocht abhaile dom, fuair mé deis breathnú i gceart ar a raibh fógraithe sa gcáipéis a tugadh amach agus thuig mé an uair sin nach raibh sa dá ‘thionscnamh suntasacha’ ach cur i gcéill arís eile.

Níl ann, mar is gnách ach cur i gcéill agus cur amú ama.

Ba léir do Nietzsche gur chur i gcéill an cineál sin obair staire toisc ná féidir na tairngreachtaí teibí seo a fhíorú ná iad a cháineadh.

’* Ós rud é gur bhaill desna *‘Hard Shell Baptists’* Calvineacha a thuismitheoirí, thuig Lincoln óna óige ná raibh i gceist le neamhspleáchas ná dígnit an duine ach cur i gcéill.

Mhothaíomar go raibh rud éigin beagáinín bréagach ag baint leis, gur bhain sé le cur i gcéill de shaghas éigin maidir le ‘treisiú foirne’ san ionad oibre.

Tá súil agam go mbeifear in ann an bhliain a úsáid le dhá rud a dhéanamh: (i) i dtosach, a chur ar a súile do mhuintir na hÉireann nach bhfuil i straitéis an rialtais i dtaobh pleanáil teanga sa Ghaeltacht ach cur i gcéill ó thús go deireadh, ar a bhféadfaí go leor airgid poiblí agus fuinnimh pobail a chur amú gan toradh ar bith dá bharr agus (ii) a chur in iúl don Aontas Eorpach, ag an leibhéal is airde, go bhfuil cuid tábhachtach d’oidhreacht cultúir na hEorpa i mbaol de dheasca cur i gcéill an rialtais anseo, maidir le caomhnú na Gaeilge sna ceantracha ina bhfuil sí fós ina teanga bheo.

Tá súil agam go mbeifear in ann an bhliain a úsáid le dhá rud a dhéanamh: (i) i dtosach, a chur ar a súile do mhuintir na hÉireann nach bhfuil i straitéis an rialtais i dtaobh pleanáil teanga sa Ghaeltacht ach cur i gcéill ó thús go deireadh, ar a bhféadfaí go leor airgid poiblí agus fuinnimh pobail a chur amú gan toradh ar bith dá bharr agus (ii) a chur in iúl don Aontas Eorpach, ag an leibhéal is airde, go bhfuil cuid tábhachtach d’oidhreacht cultúir na hEorpa i mbaol de dheasca cur i gcéill an rialtais anseo, maidir le caomhnú na Gaeilge sna ceantracha ina bhfuil sí fós ina teanga bheo.

Ceisteanna a bhaineann le dearcadh na ndaoine: céard iad na luachanna is tábhachtaí dúinn mar phobal? Agus ceist eile: cé na hathruithe is mó atá de dhíth ar an chóras pholaitíochta le go mbeadh ar a chumas dul i ngleic le fadhbanna na linne seo? Bhí mise chomh soineanta is gur shíl mé go raibh na páirtí polaitíochta dáiríre faoin cheist seo roimh an olltoghchán, ach, ón méid atá feicthe agam ó shin, tuigim nach raibh ann ach béalghrá agus cur i gcéill.

Is cinnte nár freagraíodh gach ceist, agus ceapann daoine áirithe i gcónaí go bhfuil cur i gcéill ar bonn ag an rialtas, ach is cinnte go bhfuil Idle No More tar éis fadhbanna na nDúchasach a chur chun cinn go náisiúnta, agus go deimhin, go domhanda.

Tá seanbhlas agus cur i gcéill an stáit i leith cur chun cinn na Gaeilge le sonrú go soiléir ins an dóigh ar cuireadh mianta tionscal na cógaisíochta chun tosaigh ar chearta phobal na Gaeilge le déanaí, óir tá sé admhaithe anois ag an Roinn Sláinte gurb iadsan a chur tús leis an phróiseas le treoir Eorpach a athrú ionas nach mbeadh dualgas ar chomhlachtaí leighis lipéidí i nGaeilge a chur ar chógais a dhíoltar in Éirinn.

Sheinn siad Abide With Me, ag baint úsáid as iomann le cur i gcéill go raibh náisiúnaithe seicteach cionn is gur chuir siad ina éadan.

Dá bharr sin, leanfar leis an gcur i gcéill go bhfuil 100,000 ina gcónaí i gceantair Ghaeltachta, nuair atá a fhios ag an saol mór nár cheart ach a leath acu sin, ar a mhéad, a bheith áirithe taobh istigh de theorainneacha Gaeltachta, a bheadh bunaithe ar critéir theangeolaíocha.

Ceapaim gur cur i gcéill a bhí ann, gur fógraíodh é nuair a bhí an spotsholas orthu sé mhí ó shin, " arsa an tUas Ó Maolaodha, ".

Ach in earnáil seo na scáileanna is an chur i gcéill, cé tá ag seiftiú, cé nach bhfuil; cad tá fíor, cad tá bréagach? Cá bhfios dúinn na freagraí, agus an cuma le héinne na ceisteanna sa chéad dul síos? In ainneoin ghnás an genre agus clisteacht an uisce faoi thalamh, ní thiomáintear ‘American Hustle’ tríothu siúd a imirt orainn - an rud is annamh is iontach.

Tugann Kahneman léargas dúinn ar an dóigh a bhfuil modh oibre na mbreitheamh lochtach, agus an dóigh ar féidir feabhas a chur ar chóir phianmhar leighis, agus ar an dóigh nach bhfuil in obair na “dtiarnaí airgeadais” ach feallaireacht agus cur i gcéill.

Ón mBarr Anuas ======== Is leis an Rialtas féin a bhaineann ceann de na deacrachtaí is mó, sin cur i gcéill agus béalghrá i leith na teanga.

Cur i gCéill na Cáilíochta =========== D'éirigh thar barr le Charlton Athletic i gCorn an Domhain i 1990 ach ba bheag duine a bhí sásta a admháil go raibh méid áirthe cur i gcéill i gceist i gcás cáilíochtaí Éireannacha cuid de na himreoirí.

Cur i gCéill na Cáilíochta =========== D'éirigh thar barr le Charlton Athletic i gCorn an Domhain i 1990 ach ba bheag duine a bhí sásta a admháil go raibh méid áirthe cur i gcéill i gceist i gcás cáilíochtaí Éireannacha cuid de na himreoirí.

Deirtear go bhfuil cur i gcéill leis sin, áfach, mar gur mhaith leis an rialtas mionlaigh na grúpaí a chaitheann na suaitheantais chreidimh seo a dhíbhirt as an gcúige.

Déanfaidh mise mo bhreithiúnas air chomh maith ach ní bheidh sé bunaithe ar chruinneas nó ar líofacht a chuid Ghaeilge ach ar an méid seo: an mbeidh sé de mhisneach aige moltaí a bhí déanta sa Staidéar Teangeolaíoch ar Staid na Gaeilge sa nGaeltacht a chur i bhfeidhm? Mar shampla, an mbeidh sé toilteanach glacadh leis na critéir theangeolaíocha a bhí molta sa staidéar sin? An mbeidh se sásta deireadh a chur leis an gcur i gcéill atá ar bun ag a Roinn, faoina gcuirfear airgead amú ar phleanáil teanga i gceantair sa nGaeltacht oifigiúil nach bhfuil rian ar bith den Ghaeilge fágtha iontu? An mbeidh sé sásta deireadh a chur le stádas Gaeltachta na n-eastát tithíochta ar imeall na Gaillimhe? Tuigtear do chuile dhuine nach bhfuil aon bhunús teangeolaíoch le stádas Gaeltachta a bheith ag eastáit tithíochta i dTír Oileáin agus i gCnoc na Cathrach.

Bhíomar spíonta tuirseach den chur i gcéill.

Chuir na hÍostaigh rompu ealaín a chruthú a bheadh ionraic agus nach mbeadh cur i gcéill ag baint léi ach measann Ciara Nic Gabhann nár éirigh leo saothar a chur ar fáil a théann i bhfeidhm ar an chroí.