Ta an leithinis lán le hardáin is ísleáin, gleannta is machairí, cuanta is góilíní, tránna is faillteacha is oileáin.

Tearmann d'éin fhiáine atá ann, ar imeall Loch Cuan.

Mar sin féin is páirt de Chontae na Gaillimhe é Inis Oírr mar tá sé suite i gCuan na Gaillimhe.

Sa seanchas, deirtear gur Loch Lurgan a thugtaí, uair amháin, ar an áit a bhfuil Cuan na Gaillimhe sa lá atá inniu ann.

Tá an baile é féin ag síneadh le cuan foscúil ar a dtugtar Cuan an Fhir Mhóir.

Chuaigh muid síos an bóthar go dtí Cuan na Tulcha.

Bhí an Triúr Deirfiúr le feiceáil ón fhuinneog - trí spuaic ghéara atá iontu atá cosúil le fiacla sáibh, ag éirí ón fharraige ar an taobh eile de Chuan Ard na Caithne.

Ar an taobh eile de Loch Cuan, tá mainistir ón dara haois déag ann, Mainistir Liath.

Droimníní báite atá iontu, cosúil leis na hoileáin i gCuan Mó i gContae Mhaigh Eo.

Siúd chun siúil é ó Phort an Pheire, ansin bhailigh sé grúpa s'againne ón ché ag Baile Loch Cuan ar an taobh thall.

Chríochnaigh muid ag Port an Pheire, an baile beag gleoite ag béal Loch Cuan, os comhair Bhaile Loch Cuan.

Tá cuan beag pictiúrtha ann, agus ros a bhfuil iarsmaí séipéil air.

Thóg sé a cheann agus d’amharc sé orm díreach isteach sa leathshúil i lár chlár m’éadain agus dúirt: “A Bhaloir, a chara mo chroí, a laoch thar laochra na litríochta, cuirimse de gheasaibh agus de mhórualach ort éirí amach as an phluais sin, ordú taistil a chur ort féin, agus gan stad mara ná mórchónaí a dhéanamh go sroichfidh tú caladh agus cuan insa domhan thiar.

Tá balla thart ar an láithreán, agus an fharraige agus an cuan taobh thiar de.

Tá sraith sráidbhailte iascaireachta ann, Cathair Aile, ina measc, áit a bhfuil cuan gleoite.

Bhí an t-ádh dearg orainn bheith in ann dul amach ar an bhfarraige – bhí ar na báid fanacht sa chuan ar feadh níos mó ná seachtain sular thángamar, de bharr na gaoithe.

Is minic a dhéanann turasóirí dearmad gur oileán atá i Manhattan, croílár Nua-Eabhrac, agus go mba chalafort trádála é i lár cuain i bhfad sular tógadh na droichid agus tolláin a lig don chathair leathnú amach thar uisce go dtí an mhórthír (agus, go deimhin, go dtí oileáin eile sa chuan, mar a tharla le Staten Island).

Thóg sé cuan nua leis an iascaireacht a fhorbairt sa cheantar, agus chuaigh sé i mbun roinnt mhaith tionscal, monarcha cnáibe agus grúdlann ina measc.

Fuaireamar síob ó staraí áitiúil, a bhí lán de scéalta faoi chorónú na Banríona Éilís sa bhliain 1953, faoi na longa cogaidh a bhíodh sna cuanta le linn an Dara Cogadh Domhanda agus mar sin de.

Bhí abairt Mhanainnise ar an admháil a tugadh dom sa bheár ar bord na loinge Ben My Chree agus sinn ag seoladh amach as cuan Bhaile Átha Cliath tráthnóna gréine mí Lúnasa seo caite.

Tiocfaidh leis an rialtas cuidiú linn agus tiocfaidh leo an bád a stiúradh chun cuain is chun calaidh, ach beidh ar an phobal tarraingt ar na maidí rámha.

Díbríodh roinnt thar chuan agus theith an chuid eile lena mbeo ar an bhád bhán thar sáile.

Oileán beag atá ann, thart ar an achar céanna le hInis Meáin nó Inis Oírr i gCuan na Gaillimhe.

Ní hé Russian Hill an cnoc is airde i San Francisco, ach go deimhin, tá ceann de na radharcanna is áille sa chathair uaidh, seanduganna na cathrach, an Embarcadero, le feiceáil thíos, chomh maith leis an oileán cáiliúil Alcatraz, leath míle amach sa chuan.

Buntáistí aiceanta atá i gceist: talamh mhéith, ithir dhomhain shaibhir, uisce lán le mianraí maithe, aeráid shéimh, cuanta foscúla beo le héisc agus cuanta doimhne atá oiriúnach don tráchtáil le tíortha iarthar na hEorpa (An Spáinn srl.

D, go mba cheart ceantar Ghaeltachta a dhéanamh de Chliara, an t-oileán stairiúl ina bhfuil daonra de thart ar 150 duine atá amach ó Chuan Mó i gContae Mhaigh Eo.

Táimid ag caint ar réamhchlaontaí i gcoinne dhuine ar bith atá bocht, gorm nó bundúchasach; réamhchlaontaí a théann siar go dtí gur ghabh máirnéalaigh Phortaingéileacha cuan is caladh na Brasaíle i 1501.

Níl BÁC chomh dona le roinnt cathracha sa mhéid go síneann dhá thaobh an chuain soir cúpla míle ar aon nós.

Mar shampla de sin, tóg imeallbhord na hÉireann – más ag féachaint air ó eitleán atá tú feicfidh tú líne gharbh a leanann cuanta, leithinsí, inbhir, agus a leithéid.

Rinneadh magadh agus bithéamh ar na daoine ciallmhara sin a d’éiligh Údarás Calafoirt do Chuan Bheantraí le smacht a choinneáil ar theacht is ar imeacht na n-ollsoithí ola.

Roghnaíodh an dáta seo don lá náisiúnta de bharr gur cuireadh tús le lonnaíocht Eorpach abhus ar 26 Eanáir 1788, nuair a bhuail an Chéad Loingeas, mar a thugtar air abhus, cloch is cuan i Sydney.

Ach is minic a cailleadh long lámh le cuan.

ar chuan Chesapeake.

Bhí tacsaithe uisce ag iompar teaghlach ó áit go háit ar chladaigh an chuain ar a bhfuil Baltimore.

An pobal ba ghealgháirí i bpríomhchathair an deiscirt ó thuirling Lizzie Windsor i measc na Reibiliúnach i nDaonphobal Chorcaí cois cuain.

B’fhíor freisin domhsa an oíche sin mar ab fhíor don fhile fadó – *‘I mBarrachaibh aoibhne taoibh le cuan Is fearra do fuaireas scéala….

Measadh go raibh tuairim is milliún go leith duine bailithe thart ar na bruacha nuair a bhuail a long cloch is cuan in Sydney ar 3 Feabhra 1954.

Ag cuan is caladh - terra firma - arís agus le cuidiú ó chara le lucht an bháid, d’aimsigh mé seomra beag le radharc álainn ar an abhainn.

Tá sé ’chóir a bheith céad bliain ó d’fhág an long is cáiliúla ar an domhan, an Titanic, cuan Southampton i Sasana le tosú ar a céad turas tráchtála riamh go Nua-Eabhrac i Meiriceá.

Bhí cairde mo bhean chéile linn as Meiriceá an lá seo, agus mé ag moladh uisce ghlan an chuain, dúirt mé leis na Meiriceánaigh go bhféadfaí na ruacain a ithe díreach as an ghaineamh.

Chomh maith leis sin, ar an 12ú de mhí Aibreáin, in ómos na tubaiste, cuirfear tús le biaiste na mbád cúrsála a stopann ag cuan na cathrach i rith na bliana.

Nuair a bhí nóin bheag agus deireadh an lae ann, drúcht ag méadú agus clocha ag géarú, agus éiníní beaga na coille craobhaí ag dul fá bhun dídine agus foscaidh, shroich sé caladh agus cuan i bpríomhchathair an Domhain Thoir.

An eala sa chuan.

Níor fhág sé téad tíre gan tarraingt nó maide rámha gan riar ag treabhadh na farraige, míolta móra mara ag déanamh ceoil sí agus soirbhis dó, dhá dtrian den long ag imeacht faoin toinn os cionn an trian a bhí ag imeacht os a cionn, slug slag ag an fhaoileán bhán ó thosach an bháid go dtí an deireadh, an gaineamh mín ag gabháil in íochtar agus an gaineamh garbh ag gabháil in uachtar agus eascanna á gcur in ascallaibh a chéile acu gur shroich sé cuan agus caladh ar Thoraigh.

Ní dhearna sé stad mara ná mórchónaí gur shroich sé caladh agus cuan sa Domhan Thoir.

Ó am go chéile, is cosúil, d’fheictí an diabhal féinig i Halla Rince an ‘Majestic’ i Maigh Eala, sa ‘Lilac’ in Inis Céin, ins an ‘Arcadia’ - ardeaglais na drúise sa chathair - nó sa ‘Majorca’ págánta i mBun an Tábhairne cois cuain.

Tá an dá chuan ar chaon taobh againn.

Dá mbeadh ceathrar dá samhail sin againn dob’ oirearc an tabhartas ó Dhia iad, ach monuar! Is annamh a chítear a gcomhghile sin de réalta i gcuanta na spéire liteartha….

Agus más féidir Gaeltacht a thabhairt ar an áit a bhfuil dhá theach Ghaelacha buailte lena chéile, ní bréag a rá go bhfuil a leithéid an taobh seo den chuan.

Ba léir Dé Sathairn go bhfuil muintir na Gaeltachta i Maigh Eo ag lorg an tsaineolais len iad féin a threorú chun cuain in aghaidh farraige arda an Bhéarla.

Dúradh nach dtarlódh pléasc Oileán Faoide agus nár ghá údarás cuain a cheapadh ann.

Bhí na réalta ag scairteadh agus abhainn an Dwyfor ag brostú léi go glórach chun an chuain síos.

N’fheadar ar Bhrianach é, mí-aistrithe go ‘Gaolainn’ ag fear inscríofa na lice? Brian O Brien, abair, Éireannach Aontaithe, daortha i Loch Garman agus curtha an cuan amach ar an ‘Atlas II’ i 1800? Nead Éireannach Aontaithe =========== Nó b’fhéidir gurb é Bryan O Brien a luíonn anseo, an té a bhog isteach le Mary Ryan i Parramatta nuair a scar sí lena compánach William Mahoney in 1812.

Níor fhág sé téad tíre gan tarraingt nó maide rámha gan riar ag treabhadh na farraige; míolta móra mara ag déanamh ceoil sí agus soirbhis dó; fomhuireáin na Rúise á thionlacan fríd an chriostal agus iad ag blípeáil leo in ard a gcinn; dhá dtrian den long ag imeacht faoin toinn os cionn an trian a bhí ag imeacht os a cionn; longa cogaidh na Gearmáine agus na Breataine sa tóir air mar a bheadh an ghaoth Mhárta; slug slag ag an fhaoileán bán ó thosach an bháid go dtí an deireadh; ladrainn Mheiriceá á leanstan agus ladrainn na Rúise á threorú; an gaineamh mín ag gabháil in íochtar agus an gaineamh garbh ag gabháil in uachtar agus eascanna á gcur in ascallaibh a chéile gur shroich sé cuan agus cladach sa domhan thoir… Chuimil Ciumhais a Churaí de Chladach an Chuain (d’fhonn comhuama) ===================== “In ainm Chroim!” arsa Balor in ard a ghutha, “Níl iontas ar bith nach raibh duine ar bith eile sásta an turas seo a chur de!” Thóg sé a cheann agus d’amharc sé thart air; bhí an drúcht ag méadú agus na clocha ag géarú agus tancanna móra míleata millteanacha na Rúise ag dul fá bhun dídine agus foscaidh, nuair a chonaic sé grianán beag deas ag bun binne, áit a raibh cúl gaoithe agus aghaidh ghréine agus shuigh sé síos ar a thóin bhreá leathan Ghaelach lena scíth a ligean.

Níor fhág sé téad tíre gan tarraingt nó maide rámha gan riar ag treabhadh na farraige; míolta móra mara ag déanamh ceoil sí agus soirbhis dó; fomhuireáin na Rúise á thionlacan fríd an chriostal agus iad ag blípeáil leo in ard a gcinn; dhá dtrian den long ag imeacht faoin toinn os cionn an trian a bhí ag imeacht os a cionn; longa cogaidh na Gearmáine agus na Breataine sa tóir air mar a bheadh an ghaoth Mhárta; slug slag ag an fhaoileán bán ó thosach an bháid go dtí an deireadh; ladrainn Mheiriceá á leanstan agus ladrainn na Rúise á threorú; an gaineamh mín ag gabháil in íochtar agus an gaineamh garbh ag gabháil in uachtar agus eascanna á gcur in ascallaibh a chéile gur shroich sé cuan agus cladach sa domhan thoir… Chuimil Ciumhais a Churaí de Chladach an Chuain (d’fhonn comhuama) ===================== “In ainm Chroim!” arsa Balor in ard a ghutha, “Níl iontas ar bith nach raibh duine ar bith eile sásta an turas seo a chur de!” Thóg sé a cheann agus d’amharc sé thart air; bhí an drúcht ag méadú agus na clocha ag géarú agus tancanna móra míleata millteanacha na Rúise ag dul fá bhun dídine agus foscaidh, nuair a chonaic sé grianán beag deas ag bun binne, áit a raibh cúl gaoithe agus aghaidh ghréine agus shuigh sé síos ar a thóin bhreá leathan Ghaelach lena scíth a ligean.

Bhí an tUasal Poitín ag fanacht leis os cionn an chuain.

Chomh maith leis sin, ní thugtar an deis don tomhaltóir cuairt a thabhairt ar an gcuain coileán.

Thángthas ar sheilide tearc, an Vertigo Angustior sna dumhcha anseo i gCuan Ghlinne sa bhliain 2000.

Is breá le Liz Curtis am a chaitheamh ar chladaí Loch Cuan i gContae an Dúin.

Tá Liz Curtis an-tógtha le Loch Cuan i gContae an Dúin, áit a mbíonn sí go minic.

Saothar samhailteach Jason de Caires Taylor i gCuan Mheicsiceo atá faoi thrácht ag Ciara Nic Gabhann.

An dtiocfaidh Méara Toronta, Rob Ford, slán an iarraidh seo nó an mbáfar an Mac Conshnámha áirithe seo lámh le cuain? Tá Eoin Ó Catháin i gCeanada faoi láthair sin í an cheist atá ar dhaoine ina thimpeall.