Cé gur dúradh go poiblí go raibh seasamh neodrach ag Éirinn sa dara Cogadh Domhanda, tá fianaise láidir ann gur tugadh tacaíocht do na comhghuaillí a sheas an fód i gcoinne na Gearmáine sa chogadh sin.

An é go gcaillfidh Éirinn a guth laistigh de phobal chomh mór nó an gciallaíonn sé go mbeidh tacaíocht níos fearr do thíortha beaga agus leithéidí na Laitvé, na hEastóine agus Málta mar chomhghuaillithe againn? An imní is mó atá ar dhaoine i ndáiríre ná go ndéanfar dearmad ar Éirinn anois i gcomhphobal chomh mór sin agus nach mbeidh ionainn ach macasamhail Alasca ar imeall Mheiriceá.

Ach muna raibh sin olc go leor, d'aithris Aire Gnóthaí Eachtracha na hÉireann ceithre huaire port Stát Aontaithe Mheiriceá gurb í an Iaráic féin a bhí freagrach as na scórtha míle páiste bás a fháil sa tír de bharr na smachtbhannaí a chuir na comhghuaillithe i bhfeidhm.

Ní mórán é le hais an 200,000 as na Stáit Aontaithe agus as an mBreatain atá á réiteach chun cogaidh, ach tá fáilte mhór ag na Meiriceánaigh rompu de bharr comhghuaillithe a bheith chomh gann sin.

Fiú má mharaítear Saddam Hussein go luath, níl ceannaire oiriúnach aimsithe ag na comhghuaillithe le cur ina áit, duine a n-éireodh leis muintir na hIaráice a aontú le chéile faoi aon cheannasaíocht amháin.

Ach má thagann siad féin ar an tuairim go bhfuil Éire ag cabhrú leis na comhghuaillithe i ndúnmharú mhuintir na hIaráice, d'fhéadfadh tionscail áirithe sa tír seo a bheith thíos leis go mór dá bharr.

Tá na tábhairneoirí agus a gcomhghuaillithe ag moladh go gcuirfí ar fáil seomra ar leith i ngach tábhairne agus bialann do lucht caite tobac, ach dealraíonn sé nach bhfuil an t-aire sásta le comhghéilleadh mar seo, fiú.

Mar sin féin, áfach, tugann leabhar Maier go leor sonraí chun eolais, agus tá cur síos den scoth ann ar naimhde agus ar chomhghuaillithe mhuintir Chinnéide, daoine mar an Cairdinéal Spellman, FDR agus Méara Bhostúin, James Michael Curley.

"Nuair a thosaíonn tú ag labhairt le daoine, déanann siad iarracht déanamh amach cé acu comhghuaillí nó namhaid tú, fiú sula dtosaíonn tú a phlé an ábhair leo.

Scoilt na Comhghuaillithe Cathair Bheirlín, mar a scoilteadh an Ghearmáin go léir tar éis an chogaidh.

Scoilt na Comhghuaillithe Cathair Bheirlín, mar a scoilteadh an Ghearmáin go léir tar éis an chogaidh.

Scoilt na Comhghuaillithe Cathair Bheirlín, mar a scoilteadh an Ghearmáin go léir tar éis an chogaidh.

Seasca bliain ó shin, ar 7 Bealtaine 1945, ghéill Arm na Gearmáine do na Comhghuaillithe agus bhí an cogadh san Eoraip thart.

Labhair an treoraí faoi lá amháin a bhí ina “lá maith” do na Comhghuaillithe – bhain siad ceithre mhéadar amach agus níor cailleadh “ach” 30,000 fear.

Rinne an tAire Gnóthaí Eachtracha, Włodzimierz Cimoszewicz, an scéal a bhréagnú, ag rá “ní fheallfaidh an Pholainn ar chomhghuaillí dá cuid den chéad uair, cé gur minic atá feall imeartha ar an bPolainn ag a comhghuaillithe san am atá caite”.

Nuair a cháin mo dheartháir John an Feisire Ashok Kumar sa *Northern Echo*, cháin comhghuaillithe Kumar sa pháirtí é féin.

Fuair baill an RPF a gcuid traenála in Uganda, ar comhghuaillí tábhachtach de chuid na Breataine agus na Stát Aontaithe é, sula ndearna siad ionradh ar Ruanda sa bhliain 1990 – eachtra nár cháin an comhphobal idirnáisiúnta riamh.

Ach an bhfuil aon leigheas ar an scéal náireach seo? Is í an tSín an comhghuaillí is mó atá ag drong mhíleata Bhurma agus is cinnte nach mbeidh an tír sin ag cur aon bhrú ar Bhurma caitheamh níos fearr leis na Rohingya agus go leor achrainn dá gcuid féin ag na Sínigh lena mionlach Moslamach féin, na Uígir.

Cuireadh tús leis an bhfeachtas le solas an lae ar 25 Aibreán 1915, nuair a rinne fórsaí na gComhghuaillithe ionradh ar an leithinis, agus mhair sé ar feadh ocht mí.

Meas tú céard a cheapfadh an gnáth-Mheiriceánach faoi leithéidí Lieberman, a mhaíonn gurb é an stát Giúdach an comhghuaillí is fearr atá acu, dá mbeadh a fhios aige gur chuir gníomhairí Iosraelacha buamaí loiscneacha i saoráidí Meiriceánacha san Éigipt i 1954 le heasaontas a chothú idir Nasser agus SAM; gur mharaigh Iosrael 34 Meiriceánach nuair a d’ionsaigh siad an USS Liberty d’aon ghnó ar 8 Meitheamh, 1967; go ndearna spiaireacht na nIosraelach, go háirithe spiaireacht Jonathan Pollard, an-dochar go deo do SAM; go raibh cúigear gníomhairí Mossad ag scannánaíocht agus ag ceiliúradh ionsaithe 9/11; gurb é Iosrael agus a gcairde i Meiriceá foinse na faisnéise bréagaí i dtaobh na hIaráice; agus faoi go leor gníomhartha fill eile nach iad? Lena iarracht seo an t-idirlíon a mhúchadh, an é muintir Mheiriceá atá á chosaint ag Lieberman ó sceimhlitheoirí? Sin, nó an iad a leathbhádóirí fealltacha atá á chosaint aige ó mhuintir Mheiriceá?

Agus neamhaird á déanamh acu ar an bhfianaise maidir le réamhfhios na nIosraelach, cuireann Snopes ceist reitriciúil: *“Why would Israel follow such a course of action, betray its staunchest ally, and doom thousands of innocent Americans to death?”* D’fhéadfaí fiafraí chomh maith cad chuige ar chuir gníomhairí Iosraelacha buamaí loiscneacha i saoráidí Meiriceánacha san Éigipt i 1954? Nó cad chuige ar ionsaigh Iosrael an USS Liberty d’aon ghnó ar 8 Meitheamh, 1967 nuair a mharaigh siad 34 Meiriceánach? Nó cad chuige nár thug Mossad rabhadh do SAM faoin ionsaí ar dhún na Muirshaighdiúirí i mBéiriút ar 23 Deireadh Fómhair, 1983 nuair a maraíodh 241 Meiriceánach? Nó cad chuige ar chuir Oibríocht na Traí de chuid Mossad ina luí ar Washington go raibh an Libia freagrach as an mbuamáil dioscó i mBeirlín ar 5 Aibreán, 1986 nuair a maraíodh beirt shaighdiúirí de chuid SAM? Go dtí seo, níl aon imscrúdú déanta ag Snopes faoi ghníomhartha fill seo na n-Iosraelach ar a “chomhghuaillí daingean.

Am Scoir ===== Luaigh an príomhaire an dá phríomhaidhm a bhaineann le misean na nAstrálach san Afganastáin: le cinntiú nach mbeadh an tír ina tearmann ag lucht sceimhle arís agus leis an bhfód a sheasamh leis an “gcomhghuaillí is neasa dúinn”, Stáit Aontaithe Mheiriceá.

” "Tá súil agam nach bhfuil dearmad déanta ag an Phriomh-Aire Tony Blair agus ag a chomhghuaillí George Bush ar an teachtaireacht sin," a dúirt mé féin ag deireadh an ailt, ach is léir go raibh, agus cuireann sé díomá orm go bhfuil Barack Obama agus David Cameron ag leanúint den dúnghaois mhícheart chéanna.

Bhí fórsaí an Ghinearáil Tito ag scuabadh aneas leis an mbealach aduaidh a chosc ar na Comhghuaillithe.

Thug Joyce *“myriad minded man”* ar an bhfile Coleridge áit éigin i Ulysses, agus déanfaidh sé sin an chúis go breá dá chomhghuaillí béaloideasa.

Cé nach léir dúinn fós cén chuma a bheas ar chúrsaí na tíre sin go hinmheánach, tá pictúir níos soiléire againn anois ar an seasamh a thógfaidh iar-chomhghuaillithe na Siria (seasamh iad siúd a bhí sásta tacú le al-Assad go nuige seo ar mhaithe lena leas féin sa réigiún, ba chirte a rá) an tSín, an Rúis agus na Stáit Aontaithe, abair.

Níorbh iad, ach comhghuaillithe claon eite na fíordheise - fantasóirí an Ghalair Mhóir Mheirceánaigh (féach Susan Faludi, ‘*The Terror Dream – what 9/11 revealed about America*’, 2007).

Scaoileadh saor Luigi, Mokryna agus a hiníon Nadia, nuair a d’fhuascail fórsaí na gComhghuaillithe an campa i 1945.

Go tapa, fiú, agus beag beann ar na Náisiúin Aontaithe! Thosaigh Meiriceá ag lorg comhghuaillithe láithreach a thabharfadh tacaíocht d'fheachtas buamála ar rialtas an tSiria, díreach mar a rinne ECAT sa tSeirbia i 1999.

Tá ionad i nDoire ag Raytheon, an comhlacht Meiriceánach a tháirgíonn na diúracáin atá á n-úsáid ag na comhghuaillithe san Iaráic.

Síleann Maidhc Ó Cathail gur fada atá an t-úll ón úllord ag Meiriceá agus iad ag síneadh na méire le gach éinne eile ach leo féin nó lena gcomhghuaillithe.