chinn mé
decided
Chuaigh an ceol agus na dathanna iontacha go mór i gcion orm agus chinn mé ag an phointe sin gur go Cúba a rachainn ar mo chéad saoire eile.
a thóg ceann
that paid attention to
Bhí sé seo suimiúil, dar léi, mar "b'í seo an chéad fhéile in iarthar na hEorpa a thóg ceann agus a thug tús áite d'ilteangachas na réigiún agus na limistéar Ceilteach.
dul chun cinn
progress
Is é an dóigh is fearr le dul chun cinn a dhéanamh ná níos mó saothair a chaitheamh in áiteanna mar seo, sa dóigh is go mothóidh daoine go bhfuil siad páirteach sna rudaí atá ag tarlú.
ceann beag
wee one
"An mbeidh ceann beag agat lena chois, a Chiain?" arsa Dónall.
ormsa an ceann seo
it's my round
"Suí ar do thóin anois," arsa Síle, "ormsa an ceann seo" agus suas léithi i dtreo an bheáir.
nuair a bheadh a ceann ramhar
when she'd be hungover
Is cinnte nach ag déanamh trua dithe a bheadh sí ar maidin amárach nuair a bheadh a ceann ramhar agus tinneas bhéal an ghoile uirthi.
teangacha agus cultúir a chur chun cinn
to promote languages and cultures
D'fhoilsigh institiúid oideachais agus taighde sa Ghearmáin tuairisc i 1999 ar obair Ghaillimh le Gaeilge; dar leo go bhfuil an dara cur chuige is éifeachtaí ag an eagraíocht i measc iarrachtaí atá á ndéanamh ar fud na hEorpa teangacha agus cultúir a chur chun cinn.
chinn sé ar
he decided
Ag an am sin, chaith sé tréimhse ag obair go lánaimseartha leis na príosúnaigh phoblachtánacha a bhí ar stailc ocrais agus ansin chinn sé ar dhul isteach i Sinn Féin.
ceann beag
wee one
"An mbeidh ceann beag agat lena chois, a Chiain?" arsa Dónall.
ormsa an ceann seo
it's my round
"Suí ar do thóin anois," arsa Síle, "ormsa an ceann seo" agus suas léithi i dtreo an bheáir.
nuair a bheadh a ceann ramhar
when she'd be hungover
Is cinnte nach ag déanamh trua dithe a bheadh sí ar maidin amárach nuair a bheadh a ceann ramhar agus tinneas bhéal an ghoile uirthi.
Bhí do dhá shúil sáite thiar i do cheann
you were sunken-eyed
Bhí do dhá shúil sáite thiar i do cheann.
a gceann scríbe
their destination
Tá teachtaireachtaí ríomhphoist ar nós cártaí poist - tá siad oscailte agus is féidir le haon duine iad a léamh toisc go dtéann siad tríd a lán ríomhairí sula mbaineann siad a gceann scríbe amach.
ag fáil an chinn is fearr
getting the better of
Faraor, is cuma cén sampla a thógann an FAI ó Rosenborg, beidh muid ag fanacht tamall eile sula bhfeicfidh muid Shelbourne ag bualadh AC Milan sa San Siro, nó Bohemians ag fáil an chinn is fearr ar Real Madrid in Dalymount.
Bhí do dhá shúil sáite thiar i do cheann
you were sunken-eyed
Bhí do dhá shúil sáite thiar i do cheann.
Dul chun cinn suntasach
noticeable progress
Dul chun cinn suntasach déanta maidir le soláthar seirbhísí do phobal na Gaeilge.
idir dhá cheann na meá
undecided, not knowing which way to jump
Bheadh sí ar uibheacha i rith an lae, í ag luascadh idir dhá cheann na meá - a bheith ciúin caoin ach gan luí fúthu san am céanna.
ach ann ach go dtiocfadh léi a ceann a thógáil
she could barely lift her head with the embarrassment
"
"Rita," arsa an bhean eile ach ann ach go dtiocfadh léi a ceann a thógáil.
gur chinn siad
that they decided
)
Chuir Príomh-Chonstábla an RUC, Sir Ronnie Flanagan, in iúl don Státrúnaí "gur thuig an UDA an damáiste a bhí an foréigean á dhéanamh do dhaoine aonair, agus an damáiste a bhí sé á dhéanamh do phróiseas na síochána, agus gur chinn siad ar stop a chur leis an fhoréigean.
an ceann tuáilleach
the towelled one
Le gach croitheadh dá cheann chroith ceann Bhrains fosta; an dá chloigeann, an ceann gruagach agus an ceann tuáilleach, ag dul anonn agus anall, mar a bheadh luascadán, iad beirt ar aon bhuille," dar leis an Chioclóp Scéalach.
nach mbeadh uchtach aige dul ina ceann
he wouldn't have the courage to tackle it
Thosaigh sé ar an chisteanach nó bhí a fhios aige mura dtabharfadh sé aghaidh air sin ar tús nach mbeadh uchtach aige dul ina ceann tráthnóna.
dul chun cinn
progress
Tá dul chun cinn dochreidte déanta ón am a d'fhág mé ach is féidir liom a rá nach mbeadh sé ann ar chor ar bith murach an obair a rinne muid á thosaí.
cur chun cinn
the promoting of
Tá na coistí páirteach i gcur chun cinn oideachas lán-Ghaeilge ina gceantair.
Níl tú ina cheann i bhfad
You haven't been at it long
Níl tú ina cheann i bhfad.
cliabhán cinn
muzzle
Dar leis go bhfuil tuigbheáil mhaith aige do na bronntanais Nollag is fearr a dhéanfadh leas daoine:
Don Teachta Dála Neamhspleách, Tomaisín Ó Good Day, thabharfadh sé cliabhán cinn, ceann doscaoilte ar eagla go n-íosfadh sé ceann ar bith eile de na taibléidí sin a chuireann dallach dubh ar dhaoine.
níl caill ar é seo ina cheann
he's not bad at it (i.e. he does it well)
"Is deacair á shárú lá fuar geimhridh agus níl caill ar é seo ina cheann.
cruinniú cinn bhliana
AGM
Rogha na n-imreoirí
=======
Cuireadh tús le foireann iománaíochta Choláistí Átha Cliath sa bhliain 1994 de bharr rúin ar glacadh leis ag cruinniú cinn bhliana Chomhairle Choláistí Laighean, is é sin go mbeadh cead ag foireann thar ceann Choláistí Átha Cliath páirt a ghlacadh i gCraobhchomórtas Choláistí Laighean 'A'.
an ceann is fearr a fháil ar lucht na sceimhlitheoireachta
defeat the terrorists
Ar ndóigh, déanann daoine an neamhaird seo ar an Bhunreacht a chosaint trí thagairt a dhéanamh don tslándáil náisiúnta agus an dóigh a gcaithfear an ceann is fearr a fháil ar lucht na sceimhlitheoireachta.
dul chun cinn
progress
Tá sí ag déanamh dul chun cinn sna meáin chumarsáide anois (TG4, Raidió na Gaeltachta, an t-idirlíon, etc.
ceann ar cheann
one by one
Thug an fear a thug na ceachtanna tiomána treoirliosta dó agus bhí sé ag dul fríd ceann ar cheann.
a gceann scríbe
their destination
B'éigean do pháistí Protastúnacha dul chun an bhaile i *Land Rovers* na bpóilíní ar eagla go n-ionsódh scaifte Caitliceach iad a bhí ina seasamh idir iad agus a gceann scríbe.
cheann scríbe
destination
Go stairiúil bhí DC ina cheann scríbe do go leor inimirceach, ach tháinig méadú ar an líon daoine a bhí ag triall ar an chathair de réir mar a chuaigh an cogadh cathartha in El Salvador in olcas sna hochtóidí.
Cheann Comhairle
Speaker
Ag preasócáid i Westminster mí ina dhiaidh sin (21 Eanáir), nuair a tháinig ceathrar feisirí Shinn Féin go dtí a n-oifigí nua den chéad uair, dúirt Gerry Adams go raibh an cosc a chuir an t-iarCheann Comhairle, Betty Boothroyd, ar fheisirí de chuid Shinn Féin i 1997 leithchealach agus éagórach.
An ceann is túisce a rithfeadh leat
the first one that would occur to you
An ceann is túisce a rithfeadh leat ná go bhfuilimid i dtaobh le foclóir Béarla-Gaeilge a ullmhaíodh go gearr i ndiaidh an Dara Cogadh Domhanda.
siocair go bhfuair sé an ceann caol den mhargadh
because he got the poor end of the bargain
Bhí suim ag Féilim i gcónaí san éadach agus bhí siad siúd ann a shíl gur chothaigh sé an tsuim sin siocair go bhfuair sé an ceann caol den mhargadh ó thaobh na dóighiúlachta de.
a bhainfeadh blaosc do chinn duit
that would blow your head off (loud)
Leis sin lig cailleach inteacht racht a bhainfeadh blaosc do chinn duit.
ár ndul chun cinn
our progress
Tugann na grianghrafanna léargas dúinn ar chomh gasta is atá an timpeallacht ag athrú agus ar an mhéid a bhraitheann ár ndul chun cinn go fóill ar obair fhisiciúil láimhe.
chinn sí ar
she decided
Tar éis cúig bliana sa Tuirc, áfach, bhraith sí go raibh an Ghaeilge "ag éalú uaithi" agus chinn sí ar fhilleadh go hÉirinn.
an ceann is fearr
the better
Bhí na Brianaigh ina dtiarnaí ar thrí oileán Árann ar feadh 450 bliain go dtí 1585, tráth a bhfuair na Flaitheartaigh an ceann is fearr orthu.
moill a chur ar an dul chun cinn polaitiúil
to hold up political progress
**PM:** Cén fáth?
**ANO:** Le tríocha bliain anuas tá tionchar mailíseach ag an scata fear seo - 100 faoin chéad Protastúnach a bhfuil dlúthbhaint acu leis na Máisiúin - atá saor ó smacht, atá ina "fhórsa taobh istigh de fhórsa" a bhfuil líomhaintí seanbhunaithe agus forleathana curtha ina leith gur chuidigh siad le dúnmharaithe agus le coireanna eile, gur úsáid siad paramílitigh dhílseacha le hionsaithe a dhéanamh agus go ndearna siad a ndícheall moill a chur ar an dul chun cinn polaitiúil.
fá cheann míle dúinn
within a mile of us
"Duine ná deoraí," arsa Lillian "agus ina mhullach sin tá scoil bhreá fá cheann míle dúinn.
cheann scríbe
destination
Ag an am céanna, tá Éire i gcónaí chun tosaigh sa nuacht ó thaobh cúrsaí reatha de agus mar cheann scríbe do laethanta saoire.
a chur chun cinn
to promote
Táimid ag súil le tuilleadh tacaíochta ó na heagraíochtaí Stáit agus deonacha in Éirinn a bhfuil sé mar aidhm acu an Ghaeilge a chur chun cinn.
cheann scríbe
destination
Ag an am céanna, tá Éire i gcónaí chun tosaigh sa nuacht ó thaobh cúrsaí reatha de agus mar cheann scríbe do laethanta saoire.
a chur chun cinn
to promote
Táimid ag súil le tuilleadh tacaíochta ó na heagraíochtaí Stáit agus deonacha in Éirinn a bhfuil sé mar aidhm acu an Ghaeilge a chur chun cinn.
cheann scríbe
destination
Agus é ag caint faoin nós a bhí ag Bus Átha Cliath "The Pillar" a chur mar cheann scríbe ar na busanna a bhí ag dul isteach go lár na cathrach, mhol sé gur chóir do Luas an sampla sin a thógáil agus ainm úr a chumadh don chóras iompair a bheas ag dul isteach go dtí an tsráid.
ceann scríbe gan aithne
unknown distination
Chonaic sé grianghraf san *Irish Times* de theaghlach ón Afganastáin agus iad ag siúl trasna an fhásaigh go dtí ceann scríbe gan aithne, agus a sealúchas uilig leo i mbara rotha.
Chinn Rob ar
Rob decided
Chinn Rob ar rud inteacht a dhéanamh le cuidiú a thabhairt daofa.
ceann scríbe polaitiúil
political goal
Ní scoirfidh an IRA go dtí go bhfuil ceann scríbe polaitiúil - é éiginnte faoi láthair - bainte amach.
dul chun cinn féideartha
possible progress
Tá dul chun cinn féideartha Shinn Féin ó dheas - ainneoin go bhfuil go leor *hype* ag baint leis - ag cur eagla ar eite dheas na Breataine agus na hÉireann.
cheann scríbe
destination
Ní gá don tiománaí ach a mhapa leictreonach a chur ar siúl agus beidh do cheann scríbe le feiscint air chomh maith leis an mbóthar is saoráidí chun tú a thabhairt ann.
mé a fhágáil ina cheann
leave me in charge
Dá stróicfeadh sé leis agus mé a fhágáil ina cheann dhéanfainn féin gnaithe breá.
dul chun cinn
progress
Ní raibh ach meánscoil amháin sa Ghaeltacht ag an am - scoil buachaillí sa Daingean agus í á rith trí mheán an Bhéarla! Mar go raibh cáilíocht mheánscoile ag teastáil leis an jab is ísle fiú a fháil sa státseirbhís, ní raibh aos óg na Gaeltachta i dteideal dul ag obair sna postanna a raibh na deiseanna dul chun cinn is fearr iontu.
Oíche Chinn Bliana
New Year's Eve
'Téana ort is ólfaidh muid deoch sa Lodge ós í Oíche Chinn Bliana í.
ní fheicfeá an dá shúil ina ceann leis an chaoineadh
her eyes were swollen because of crying
Bhí Bríd bheag sa tseomra ó tháinig an corp agus ní fheicfeá an dá shúil ina ceann leis an chaoineadh.
dul chun cinn
progress
Ní raibh aon choinne, áfach, leis an dul chun cinn a rinne na daonlathaithe Críostaí sa toghchán céanna.
eagna chinn
understanding
Tá foirgneamh úr acu, tá siad ag cruthú caitheamh aimsire agus eagna chinn i measc daoine óga na háite, agus ag tabhairt féiniúlachta do bhunadh an cheantair.
dul chun cinn
progress
Labhair sé fosta faoi streachailt Chonradh na Gaeilge, an dul chun cinn a bhí déanta ag an eagraíocht agus an tionchar a bhí ag athbheochan na teanga ar gheilleagar na hÉireann.
ó cheann ceann na bliana
from one end of the year to the other
Daoine nach bhfeiceann a chéile b'fhéidir ó cheann ceann na bliana.
chinn mé ar
I decided
Nuair a bhí mé ansin ag an Cháisc, níorbh fhéidir liom gan géilleadh don chathú, agus chinn mé ar lá a chaitheamh ar Inis Meáin.
teach ceann tuí
thatched house
Níos faide ar aghaidh, tháinig mé ar Theach Synge, teach ceann tuí inar fhan Synge agus é ag tabhairt cuairte ar an oileán idir 1898 agus 1901.
Chinn sé
he decided
Chinn sé ina dhiaidh sin ar dhíriú ar an cheol den chuid is mó.
chothú agus cur chun cinn na teanga
the preservation and the advancement of the language
Cén fhís atá agat féin don Ghaeilge?
Go mbeadh dearcadh comhaontaithe bródúil ag pobal na Gaeilge agus na hÉireann faoi chothú agus cur chun cinn na teanga.
dul chun cinn
progress
Cé nach raibh Gaeilge líofa acu is mór an dul chun cinn a chonaic mé ag teacht orthu ón am a labhair mé leo den chéad uair i mí Mheán Fómhair agus deireadh na bliana acadúla.
chinn mé ar
I decided
Ní shílim go bhfuil mo leithéidí féin ábalta dul i bhfeidhm ar dhóigh úsáideach ar chúrsaí sa Tuaisceart na laethanta seo, dá bhrí sin chinn mé ar níos mó ama a chaitheamh taobh amuigh den réigiún.
dul chun cinn
progress
An é go bhfuil caighdeán na bhfoirne sin tite go sealadach nó an bhfuil géarchéim sna contaetha sin maidir le dul chun cinn na hiomána? Na scéalta atá ag teacht as Corcaigh is measa, sé sin, go bhfuil caighdeán na gclubanna íslithe an oiread sin nach bhfuil ar a gcumas dul san iomaíocht i gceart i gcraobhchomórtas chlubanna na Mumhan agus go bhfuil clubanna cáiliúla na cathrach, Naomh Fionnbarra, An Charraig Dhubh agus Fánaithe an Ghleanna tite i léig ar fad de bharr athruithe daonra agus thionchar an tsacair.
fá cheann cúpla mí de phósadh
within a couple of months of marrying
"Cha ndéanfadh sí a leithéid sin agus í fá cheann cúpla mí de phósadh.
chinn sé ar
he decided
Bhí an deis aige fanacht in RTÉ agus tuilleadh oibre a dhéanamh ar an teilifís ach chinn sé ar dhíriú isteach ar an scríbhneoireacht.
cead a cinn
permission
Cúis iontais dúinn uilig gur thug an t-eagarthóir, Éamonn Ó Doornail, cead a cinn don chailleach cháidheach a cuid barúlacha binbeacha a scaipeadh fríd an liarlóg leamh seo.
ag teacht chun cinn
emerging
Beidh scríbhneoirí nua ag teacht chun cinn i gcónaí agus réimsí nua i saol na foilsitheoireachta le treabhadh.
ceann scríbe
destination
Ní fhaca mé comhartha ar bith do Phort an Chlóidh, an ceann scríbe a bhí agam féin.
macasamhail an chinn seo
like this one
Tá gá ann le graiméar deifnídeach Gaeilge chomh maith le cinn eile, macasamhail an chinn seo, a shíolróidh ón cheann údarásach.
chun cinn nua a chumadh
to compose new ones
Le córas *webmail*, bíonn na teachtaireachtaí ríomhphoist ar ríomhaire lárnach i gcónaí agus úsáidtear brabhsálaí idirlín chun teacht ar na teachtaireachtaí sin agus chun cinn nua a chumadh.
chinn sí air
she decided
I 1982, chinn sí air sin a dhéanamh.
sleamhnóidh go leor coireanna cainte isteach i do cheann gan fhios duit
a lot of language crimes will slip into your head unbeknown to you
Ní hamháin go méadóidh do stór focal, ach sleamhnóidh go leor coireanna cainte isteach i do cheann gan fhios duit.
Athosclaíodh ceann acu
one of them was re-opened
Athosclaíodh ceann acu, Coláiste na gCruach, arís cúpla bliain ó shin agus Breandán Ó Dufaí as Muineachán mar phríomhoide air.
Gach ceann beo
every single one
) a d'úsáid tú agus tú ag foghlaim na teanga?
AH: Gach ceann beo atá i gcló, ceapaim! Na cinn ba mhó tairbhe domsa, ceapaim, ná *Learning Irish *le Micheál Ó Siadhail agus *Teach Yourself Irish*.
dul chun cinn
progress
Ina dhiaidh sin féin, is i bhfeilméireacht na mara atá an dul chun cinn is fearr feicthe le fiche bliain anuas.
dul chun cinn
progress
Tá dul chun cinn sa dá chuid den tír riachtanach don Ghaeilge agus tá na pobail éagsúla ag brath ar a chéile ar go leor bealaí.
bhí mé in éadán achan uile cheann acu
I was against every one of them
"Chonaic," arsa an seanduine, "agus bhí mé in éadán achan uile cheann acu.
cá bhfios cad é a thiocfas chun cinn
who knows what will emerge
Ach má bhíonn mí eile mar mhí Dheireadh Fómhair ann, cá bhfios cad é a thiocfas chun cinn le linn tríocha lá na Samhna.
moltaí a chur chun cinn
to make recommendations
Is é gnó an ghrúpa seo, a bhfuil an t-abhcóide sinsearach Hugh Mohan ina chathaoirleach air, staidéar a dhéanamh ar an dlí, ar chleachtais agus ar fhasaigh sa stát seo agus i dtíortha eile, agus moltaí a chur chun cinn maidir le slite inar féidir dlí na hÉireann ar an gceist seo a fheabhsú le go mbeidh sé ar chaighdeán chomh hard is atá ar fáil i dtír ar bith.
chinn sé ar
he decided
D'éirigh sé bréan den obair sin sa deireadh agus chinn sé ar fhilleadh ar an mhúinteoireacht.
chinn sé ar fhilleadh ar an mhúinteoireacht
he decided to return to teaching
D'éirigh sé bréan den obair sin sa deireadh agus chinn sé ar fhilleadh ar an mhúinteoireacht.
chinn sé ar
he decided to
Ar ndóigh, d'ainneoin an mhothúcháin sin, chinn sé ar shacar idirnáisiúnta a imirt le Sasana, agus bhí sé go hiontach i gCorn an Domhain i Meicsiceo i 1986.
ceann a chur ar bun
to start one
An bhfuil éinne amuigh ansin atá sásta ceann a chur ar bun?
Idir an dá linn, lig dom fógra beag uaim féin a chraobhscaoileadh: ná bac leis na siopaí an Nollaig seo, cuir bronntanas fiúntach chuig do ghrá geal agus cabhraigh le teaghlaigh bhochta sna tíortha neamhfhorbartha.
cur chun cinn na hiomána
the promoting of hurling
An príomh-mholadh atá déanta acu sa *Blueprint *ná go gceapfaí stiúrthóir iomána do Bhaile Átha Cliath agus go mbeadh freagracht agus cumhachtaí aige/aici maidir le cur chun cinn na hiomána sa chontae.
maidir le cur chun cinn na hiomána
as regards the promoting of hurling
An príomh-mholadh atá déanta acu sa *Blueprint *ná go gceapfaí stiúrthóir iomána do Bhaile Átha Cliath agus go mbeadh freagracht agus cumhachtaí aige/aici maidir le cur chun cinn na hiomána sa chontae.
ann ach go raibh sí ag cur cos amháin roimhe an cheann eile
she was barely able to put one foot in front of the other (i.e. she was walking with difficulty)
"
Ní raibh Gerry ina shuí i gceart nuair is seo anuas an staighre Aoife, ann ach go raibh sí ag cur cos amháin roimhe an cheann eile.
Chuaigh an dá shúil siar i gceann Gerry
Gerry's eyes rolled back
Chuaigh an dá shúil siar i gceann Gerry agus chroith sé a cheann.
Chinn Balor ar
Balor decided
Chinn Balor ar a Shúil Nimhe a chaitheamh siar ar an Bhliain 2002.
ó cheann ceann na cathrach
from one end of the city to the other
Tá radharc ar an adharc ó cheann ceann na cathrach.
Chinn mé ar
I decided
"Chinn mé ar phost a fháil i scoil stáit," a deir sí, "mar d'fhreastail mé féin ar scoil phríobháideach, agus ba mhian liom dearcadh níos leithne a fháil.
ceann scríbe
destination
"Níl rudaí ach ina dtús … Nuair a bhíonn rath ar chúrsaí, turas a bhíonn i gceist agus ní ceann scríbe," a dúirt Keough.
Chinn Balor ar
Balor decided
Chinn Balor ar a Shúil Nimhe a chaitheamh siar ar an Bhliain 2002.
ó cheann ceann na cathrach
from one end of the city to the other
Tá radharc ar an adharc ó cheann ceann na cathrach.
thit sí i gceann a cos
she collapsed
Cuireadh bindealán ar a glúin san otharlann, agus nuair a d'fhill sí ansin Dé Máirt le haghaidh scrúdú eile, thit sí i gceann a cos.
cur chun cinn
promotion
Leagtar amach plean oibre faoi thrí cheannteideal ag An Údarás um Ard-Oideachas: (a) múineadh ábhar eile seachas Gaeilge trí mheán na Gaeilge; (b) cur chun cinn na Gaeilge i measc na mac léinn agus i measc na foirne; (c) athchló a chur ar sheantéacsanna.
ceann tuí
thatched roof
Fuair mé seanteachín ceann tuí (gan seomra folctha) ar cíos in Inis Mór agus é ar intinn agam fanacht ar feadh cúpla mí agus ansin imeacht tar éis dom amhrán nó dhó a fhoghlaim ó Threasa.
ceann scríbe
destination
Is é an turas agus an cuardach féin an ceann scríbe.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
