**Geimhreadh 2002**: Agus tarlóidh sé san am sin go mbeidh caint mhór in Éirinn ar cháinaisnéis agus ar an leas eacnamaíochta.

Bhí an tAire Arrachtach Airgeadais ag iarraidh castáil ar Bhalor lena chomhairle a lorg faoin cháinaisnéis atá le réiteach aige go luath.

Is é an fhadhb is mó leis an bplean mór dílárnaithe a d'fhógair Charlie McCreevy sa gcáinaisnéis ná nach bhfuil sé sách uaillmhianach.

Seachtain roimh an gcéad cháinaisnéis, d'iarr an Roinn Airgeadais ar an Roinn Sláinte eolas a thabhairt dóibh faoi líon na ndaoine os cionn seachtó bliain d'aois a bhí sa tír agus, ar lá na cáinaisneise, d'fhógair an rialtas go raibh siad chun cárta leighis a thabhairt dóibh siúd ar fad, is cuma cén saghas ioncaim a bhí acu.

Níl aon teist níos fearr orthu ná an chaoi a ndéileálfar leis an Tionscnamh Iompair Tuaithe agus Leabhar na Meastachán á réiteach do cháinaisnéis na bliana seo chugainn.

Bhí cárta amháin fós le himirt ag Bertie agus i Samhain 2004 d'fhógair an tAire nua Airgeadais cáinaisnéis a ndúirt an *Sunday Tribune *faoi*: "Carlsberg don't do budgets but if they did .

org in úsáid go forleathan ach cheana féin tá an Rialtas tar éis an cháinaisnéis a fhoilsiú san fhormáid sin.

B’fhada an admháil thruamhéalach seo ón cheiliúradh mór a rinneadh nuair a d’fhógair Aire Airgeadais an ama, Charlie McCreevy, an polasaí i gcáinaisnéis na bliana 2004.

Thug sé na harduithe caighdeánacha bliantúla ar liúntais leasa shóisialaigh agus araile don phobal aimsir na Cáinaisnéise.

Tá pinsean réasúnta maith acu fosta agus fógraíodh le gairid go raibh an tAire Airgeadais, Brian Cowen, sásta glacadh le moladh an Aire Gnóthaí Sóisialacha agus Teaghlaigh, Seamus Brennan, go n-ardófaí an pinsean ranníocach sa Cháinaisnéis an mhí seo ó €193 sa tseachtain go timpeall €208 sa tseachtain.

Tá cuid de seo ar na bacáin cheana féin agus leideanna tugtha ag an Aire Comhshaoil, Dick Roche, go mbeidh beartas éigin i gCáinaisnéis 2007 ina leith, más fíor.

D’éiligh siad le déanaí, mar shampla, go laghdófaí an dleacht mháil ar dheochanna meisciúla sa Cháinaisnéis, dleacht a cuireadh air d’fhonn srian a chur ar ró-ólachán sa tír.

Ach sa bhliain 1975 bhí géarchéim bhunreachtúil san Astráil de bharr gur dhiúltaigh an seanad glacadh leis an gcáinaisnéis a chuir an rialtas faoina bhráid an bhliain áirithe sin.

Cáinaisnéis aisteach a bhí ann, cibé bealach a amharcann muid air (nó uirthi is cóir dom a rá, b’fhéidir, siocair go bhfuil cáinaisnéis baininscneach agus go mbeidh eagarthóir úr Beo Ar Éigean! ag ceartú mo chuid scríbhneoireachta!) Ach i ndáiríre bhí an cháinaisnéis dian ar mhuintir na Gaeilge, agus orthu siúd amháin.

Ba bheag dea-scéala a fuair eagraíochtaí na seirbhíse poiblí i gcáinaisnéis na bliana 2009.

Chomh maith leis sin, tá an chuma ar an scéal go bhfuil rudaí níos measa fós ag na mic léinn in Éirinn le foilsiú na Cáinaisnéise an mhí seo caite.

Grád: D Brian Lenihan (An tAire Airgeadais) Seans beag ann go bhfuil tuiscint níos fearr aige ar a chúram anois i ndiaidh teip na cáinaisnéise anuraidh (agus an chonspóid maidir le cártaí leighis na n-aosach ach go háirithe).

Cheana féin tá NAMA agus cáinaisnéis dhian le réiteach idir seo agus an Nollaig.

Deir *Paddy Power* gur rogha mhór na coitiantachta é agus nach mbeidh siad ag díol aon chorrlach ar a bhua dá bharr! Deireadh Fómhair 2008: An tAire Airgeadais, George Lee Fógraíonn George Lee clár sceanairte de cháinaisnéis.

ó Shligeach-Liatroim, Jimmy Devins agus Éamonn Scanlon, nach dtagann faoi aoireacht Fhianna Fáìl ach a vótáileann leis an rialtas i gcónaí; - sa bhfreasúra tá 75 vóta idir FG (51), LO (20) agus SF (4); - tá ochtar neamhspléach ann, triúr acu a mbíodh sé de nós acu vótáil i gcónaí leis an rialtas de bharr socruithe speisialta a bhí déanta leo, ’siad san, Jackie Healy-Rae, Michael Lowry agus Noel Grealish ach tá Grealish, tar éis a thacaíocht a tharraingt siar de bharr na giorruithe atá déanta ag an HSE i réigiún an Iarthair; - tá triúr easantóirí eile de chuid Fhianna Fáil atá ag bagairt vótáil in aghaidh an rialtais, ’siad san, Mattie Mc Grath, Joe Behan agus James Mc Daid; - Tá beirt neamhspléach eile ar thaobh na heite chlé, Finian Mc Grath agus Maureen O Sullivan, nach mbeidh in ann tacú leis an gcéad Cháinaisnéis eile.

Ar an drochuair, is beag seans go mbeidh sé sin déanta roimh an cháinaisnéis ar an 7 Nollaig, ach bheifeá ag súil leis go mbeadh lorg na Straitéise le feiceáil insna cinntí a dhéanfar don cháinaisnéis.

Díríonn Brian Campfield aird na ndaoine sin a deir nach bhfuil bealach ar bith eile ann an t-easnamh sa cháinaisnéis a ghlanadh ar Paul Krugman agus ar Joseph Stiglitz, beirt bhuaiteoirí Dhuais Nobel sa Gheilleagar.

Agus, mar a dhearbhaigh an Rialtas céad lá na míosa (féach an nasc ar dheis), ’sé an chéad choinníoll ná go nglacfar leis an gcáinaisnéis a ghearrann €4bn de chaiteachas an stáit agus a leagan €2bn cáin breise.

Táimid ag plé na meastúchán anois agus beidh an cháinaisnéis ag teacht amach ar an seisiú lá de mhí na Nollag agus tá mé cinnte go mbeidh ciorruithe ansin nach raibh, fiú amháin, daoine ag súil leis.

Tháinig ísle brí orm nuair a cuireadh ar an eolas mé gur fhógair an rialtas i mí na Nollag go gcuirfeadh cáinaisnéis na bliana 2012 deireadh leis an Tionscnamh um Theangacha Nua-aoiseacha sa Bhunscoil (MLPSI).

Cuireann na rialacha sin teorann ar mhéid an easnamh cháinaisnéise atá ceadaithe (3% OTI) chomh maith le teorainn ar an mhéid fiacha ina n-iomláine atá ceadaithe ag tír ar leith (60% OTI).

Don chéad uair le cúig bliana níor chaill oibrithe na tíre aon ioncaim de bharr na cáinaisnéise.

Ní dóigh liom, áfach, go raibh athruithe ar ioncaim ag croílár na cáinaisnéise.

Ní bhíonn ach trí bliana ar a mhéad idir olltoghcháin san Astráil agus bíonn timthriall seanbhunaithe le sonrú i dtaca leis na cáinaisnéisí bliantúla mar gheall ar an tréimhse ghairid seo.

Bíonn cáinaisnéis déine sa chéad bhliain i réim an rialtais, sa dara bliain bíonn sí comhardaithe agus sa tríú bliain bíonn sí fíorfhlaithiúil le tacaíocht an lucht vótála a mhealladh ag an gcéad olltoghchán eile.

D’admhaigh sé ina aitheasc nuair a d’fhógair sé sonraí na cáinaisnéise go mbeadh sí crua ar mhuintir na hAstráile ach go raibh an dualgas ar gach Astrálach ‘cuid chothrom den ualach a iompar’, mar a thug sé air, leis an ngeilleagar a chur ina cheart.

Cáinaisnéis Bunaithe ar Bhréaga ============ Ba léir láithreach go raibh dul amú ar an bPríomh-Aire agus ar an Aire nuair a foilsíodh pobalbhreitheanna go díreach i ndiaidh fhógairt na cáinaisnéise inar léirigh na rannpháirtithe míshástacht shuntasach le bearta an rialtais.

Cáinaisnéis Bunaithe ar Bhréaga ============ Ba léir láithreach go raibh dul amú ar an bPríomh-Aire agus ar an Aire nuair a foilsíodh pobalbhreitheanna go díreach i ndiaidh fhógairt na cáinaisnéise inar léirigh na rannpháirtithe míshástacht shuntasach le bearta an rialtais.

Thug an chaibidil eolas faoi thionchar na cáinaisnéise ar theaghlaigh éagsúla ag brath ar a n-ioncam.

Tá drogall ar an Aire Airgeadais Charlie McCreevy an cháin ioncam a ardú sa cháinaisnéis, ach tá seifteanna eile aige chun airgead a aimsiú, seifteanna, dar le hUinsionn Mac Dubhghaill, a chuirfidh brú mór ar chomhairlí contae ar fud na tíre.

Ghrinnigh Pat Butler fíricí na cáinaisnéise inné agus bhreac roimhe mar a nocht an scéal i rith an tráthnóna.