dreoilín i mbun a mhúin
a wren urinating
Déanann Balor ceangal ina intinn chasta idir Ó Fartacháin ag roinnt a chuid eolais faoin cheol dúchais agus
dreoilín i mbun a mhúin san fharraige mhór.
i mbun comhraic
engaged in combat
Seo an t-am den bhliain do na cluichí móra freisin agus na himreoirí móra-le-rá a fheiceáil
i mbun comhraic.
fá bhun na tuí
under the thatch
Tá mo chlogad crua, mo sciath óir, claíomh géar na lainne glaise agus mo phéire sleá fós crochta go teolaí ar na rachtaí agam
fá bhun na tuí agus fós cha dtáinig an Ginearál de Chateaubriand fá scread asail de mo dhún," a mhaíonn Balor Iarghnóch.
fá bhun
under
Tá mo chlogad crua, mo sciath óir, claíomh géar na lainne glaise agus mo phéire sleá fós crochta go teolaí ar na rachtaí agam
fá bhun na tuí agus fós cha dtáinig an Ginearál de Chateaubriand fá scread asail de mo dhún," a mhaíonn Balor Iarghnóch.
ag dul i mbun comhraic arís
going into combat again
Tríocha nóiméad d'am breise le himirt!
An cheist mhór agus na foirne
ag dul i mbun comhraic arís ná cé acu a raibh an toil agus an croí acu chun an bua a ghnóthú.
ar bun
going on
Agus, ar shlí, ba nádúrtha agus ba láidre a raibh ar siúl i bPáirc Semple ná a bhí
ar bun ar Shráid Uí Chonaill.
ag teacht i mbun a méide
coming into its own
Bhain siad go háithrid leis an chéad ghlúin a fuair ardoideachas fríd mheán na Fionlainnise, nach raibh ach
ag teacht i mbun a méide mar theanga chultúrtha san am sin.
i mbun síorchoimhlinte
eternally at odds
Chonaic daoine áirithe é seo mar an bruíon is déanaí idir an FDNY agus an NYPD, a bhíonn, dar le daoine áirithe,
i mbun síorchoimhlinte faoi chúrsaí limistéir.
bhun spéire
horizon
Thosaigh an dearthóir Kim Davis as North Carolina ag dul trína bailiuchán grianghrafanna de
bhun spéire Nua-Eabhrac i ndiaidh 9/11, ag cuartú pictiúr de na túir.
i mbun paidreoireachta
engaging in prayer
"
Tá Balor
i mbun paidreoireachta cheana féin leis na seandéithe, le Crom an Chroí Chrua, le Lúgh na Lorgaí Leathana agus le Maloch na Másaí Móra, chun nach gcuirfidh muintir an Oireachtais i nGaoth Dobhair, nó na hiarrthóirí a dhéanfaidh a mbealach tónáisteach treampánach go dtí an ceantar iartharach iargúlta sin, nach gcuirfidh siad olc ar na moltóirí agus nach gcuirfidh na moltóirí olc orthu siúd.
i mbun séanta
in denial
Ach de réir na síciatraithe, tá Shipman '
i mbun séanta' go fóill.
tá iarracht ar bun
an effort is being made
Ba bhreá liom cónaí i nGaeltacht uirbeach anseo agus
tá iarracht ar bun chun Ceathrú Gaeltachta a chur ar bun, rud a thugann spreagadh mór dom.
ceann a chur ar bun
to start one
An bhfuil éinne amuigh ansin atá sásta
ceann a chur ar bun?
Idir an dá linn, lig dom fógra beag uaim féin a chraobhscaoileadh: ná bac leis na siopaí an Nollaig seo, cuir bronntanas fiúntach chuig do ghrá geal agus cabhraigh le teaghlaigh bhochta sna tíortha neamhfhorbartha.
ina bhun
in charge of it
Tá rang ar siúl fós ann gach seachtain agus Gearóid Mooney
ina bhun.
tá iarracht ar bun
an effort is being made
Ba bhreá liom cónaí i nGaeltacht uirbeach anseo agus
tá iarracht ar bun chun Ceathrú Gaeltachta a chur ar bun, rud a thugann spreagadh mór dom.
ina bhun
in charge of it
Tá rang ar siúl fós ann gach seachtain agus Gearóid Mooney
ina bhun.
i mbun cogaíochta
engaged in war
Tá easaontú láidir ann go háirithe maidir le ceist na bport agus maidir leis an seasamh neodrach a ghlac an tír agus í ag déanamh iarrachta fanacht neamhspléach ó na tíortha a bhí
i mbun cogaíochta.
nach bhfuil bun nó barr leis
which has no basis
*
Gluais • Glossary
sprioctarget
ní túisce anseo thúno sooner are you here
iontach slachtmharvery tidy
beathalife
mórphearsa ficsingreat fictional character
dílleachtaorphan
sa tsraithin the series
uaighgrave
an oiread is siolla amháin dá shaotharnot even a syllable of his work
oilithreachtpilgrimage
clúiteachrenowned
a mhaíomhto boast
iarsmalannmuseum
tairgtear camchuairteannatours are offered
bantreoraífemale guide
díomhaoinidle
ag blaiseadh den saolgetting a taste of the life
troscánfurniture
sprúillí mionsonraíochaminor fragments
col ceathrachacousins
ní chónaíodh Montgomery féin ann riamhMontgomery himself never used to live in it
adhlacthaburied
i do chomhchuairteoiríin your fellow-visitors
iad a rangúto categorise them
SeapánaighJapanese
díograiseachenthusiastic
searmanasceremony
a fhiafraí deto ask
dúilliking
luachannavalues
chomh patuar intias apathetic towards her
smidword, syllable
carrchlóscarpark
mionsamhailminiature
éalúescape
proinntitherestaurants
camchuairt oidhreachtaheritage tour
baiste asnamed after
a cuid pearsanher characters
bunchlochfoundation-stone
straitéis mhargaíochtamarketing strategy
uimhirphlátaínumber plates
gléastadressed
príomhsheómain show
Oileánaighisland-people
mórtasach asproud of
dúchasachnative
mangairísellers
ollúna mórluachachaself-important professors
tionscalindustry
débhríochambiguous
bréan den ealaín ar fadsick of the whole carry-on
tuairiscítearit is reported
frith-Anneanti-Anne
Is stáitsíodh an t-ilsiamsa AnnekensteinAnd the variety show Annekenstein was staged
fonóidmockery
d'íomhá fholláin Anneof Anne's clean image
casadhtwist
is barrúlafunniest
cúiseamhaccusation
leispiachaslesbianism
(chuir sí(she
nuair a d'áitighwhen she argued
comhdháilconference
leispiachas folaithehidden lesbianism
cairdeasfriendship
cumann leispiach nár cuireadh i gcríchunfulfilled lesbian love
oirirceminent
flúirse tagairtílots of references
homa-anghráchhomo-erotic
traidisiúnaithetraditionalists
ábhar a stoitheadhto take material
comhthéacscontext
náireachshameful
scannalachscandalous
nach bhfuil bun nó barr leiswhich has no basis
i dtólamhalways
treoraí ar leitha separate guide
na sluaite leispiachathe crowds of lesbians
díoltas DéGod's revenge
mallaithedamned
go mear ocrachquickly and hungrily
páirc mhór siamsaíochtaa big amusement park
tithe itheacháineating houses
tuirlingtto alight
ar an drochuairunfortunately
níl tásc nó tuairisc arthere is no sign of
ag foghlúplundering
ag creachlooting
fáilteachwelcoming
go gealgháireachcheerfully
le teann diabhlaíochtaout of devilment
sé glúinesix generations
dubh le turasóirípacked with tourists
cárgrimace
níos féile ó thaobh síntiúis láimhe demore generous when it comes to tips
oineachhonour
freastalaíwaitress
babhla seabhdairbowl of chowder
ciseán bonnóg is craicéira basket of scones and crackers
féachaint an bhfuil aiste ar an iasc sa linn bhainneto see if the fish are taking the bait in the pool of milk
diúilicínímussels
breallachclam
portáncrab
gliomachlobster
trosccod
róshrónachtoo nosey
meascthamixed
glasraívegetables
diúgann tú an t-anraithyou drain the soup
an braonán blasta deiridhthe last tasty droplet
i mbun ceirde
at their craft
Is rud iontach é máistrí a fheiceáil
i mbun ceirde, agus is é sin a bhí mar radharc againn ar pháirc álainn an Chrócaigh ar cheann de na laethanta Féile Pádraig is breátha dá dtáinig le fada.
i mbun a ceirde
doing her thing
Ba deas an radharc Joan agus í
i mbun a ceirde.
i mbun
involved in
Dá bhfaigheadh muid iarratas amháin ó chuile chraobh bheadh an-chomórtas againn! Dá mbeinnse
i mbun Chonradh na Gaeilge i Loch Garman, mar shampla, nó in aon chontae eile sa tír, bheinnse ag iarraidh go mbeadh seaimpín áitiúil ag seasamh an fhóid ar son Loch Garman ag an Oireachtas.
i mbun cúblála
engaging in misappropriation
I gcás Onetel, is léir go raibh cuid de na daoine a bhí i gceannas ar an gcomhlacht
i mbun cúblála.
i mbun gnótha
going about their work
Dar liom, is fearr na tráchtairí Gaeilge, idir lucht TG4 agus Raidió na Gaeltachta, ná na tráchtairí a bhíonn ag RTÉ (seachas Mícheál Ó Muircheartaigh) mar, dar liom, tá siad níos nádúrtha
i mbun gnótha.
ag bun na hEaragaile
at the foot of Errigal Mountain
Shínigh sé cóip dá leabhar filíochta *An Bealach 'na Bhaile *dom agus scríobh sé ar an chlúdach: "I ndiaidh a bheith ag amharc amach ó bharr an tí sílim go mbeidh mé níos sona i mo 'chró beag féin'
ag bun na hEaragaile.
i mbun iomaíochta
competing
Ní ar bhféar amháin a bhíonn muintir na Ceathrún Rua
i mbun iomaíochta.
bun gach tubaiste
the author of every disaster
"Is é an luas beagnach
bun gach tubaiste ar na bóithre.
i mbun do chuid taighde
engaged in your research
AÓF: An ndeachaigh amhránaí nó amhrán ar bith faoi leith i bhfeidhm ort agus tú
i mbun do chuid taighde?
PNíU: "An Bhean Chaointe" agus "Marbhna ar Chaisleán na Glasdrominne" le hArt Mac Cumhaigh, déarfainn.
Gura fada buan é i mbun pinn.
Long may he be writing
Gura fada buan é i mbun pinn.
i mbun na háite
running the place
Tá fear cairdiúil darb ainm Karsten
i mbun na háite.
i mbun pinn
engaged in writing
(Nóta ón eagarthóir chuig ár gcuid léitheoirí ionúine ar dlíodóirí iad: is é an t-ainmfhocal *'ócáidí'*, agus ní ainm álainn *'Ódí' *Chumhra Chliste, atá faoi cháilíocht na haidiachta gránna gallda sin thuas, bíodh a fhios agaibh!)
Bígí ólta as bhur gcloigeann agus sibh
i mbun pinn.
tá sí i mbun an mhúsaeim
she runs the museum
Is seandálaí í Isabel, agus
tá sí i mbun an mhúsaeim i mBaile an Fheirtéaraigh.
bun tornapa
the bottom of a turnip
*
Gluais • Glossary
as an tom coillfrom the hazel bush
scoilbsplinters
ina chiotógin his left hand
cloch speilescythe-stone
faobharsharp edge
lann na scinethe blade of the knife
dheamhan a gcloisfeadh sé béicíl na ngasúrhe wouldn't hear the shouting of the children
araebecause
clósyard
i ngeall ar an mbáisteachbecause of the rain
a ghoilehis stomach
dornán eileanother small quantity
slámamount
ag an gcrann mór darachat the big oak tree
beartbundle
lagweak
an scoththe best
cáilreputation
a bhí uaidhthat he wanted
garbhchomhaireamha rough count
deich scillingten shillings
gadwithe, rope
chuir sé an ruaig ar an madrahe chased the dog
seascaircosy, snug
caonachmoss
stoc storrúil an chrainnthe strong trunk of the tree
choisrigh sé é féinhe blessed himself
éadan síonchaite rocachweather-worn wrinkled face
ar mhullach a chinnon the top of his head
scáinteacht ghruaigesparseness of hair
bun tornapathe bottom of a turnip
eala bhána white swan
ag
fairewatching
thuirling an spideog ar an talamhthe robin landed on the ground
le dúilwith desire
ag preabadhjumping
ruainnín aráina small piece of bread
beathafood
sprúillemorsel
ag samhlúimagining
síógínlittle fairy
dea-shíóga good fairy
de dhoirte dhairtedartingly, suddenly
a dhá luaithe isas soon as
in airde ar leac na fuinneoigeup on the window-sill
a broinn deargher red breast
giodamachfrisky, jaunty
mífhoighdeachimpatient
ag bíogaílchirping
go háiridespecially
uaibhreachproud, spirited
ar leathadhopen
lena bréagadhtoo woo her
babhtaísometimes
cuinneogchurn
drisiúrdresser
dos cabáistetuft of cabbage
máimín fataía handful of potatoes
ag cuardach na nuachreafóigesearching the new soil
cruimhmaggot
bagrachthreatening
binnsweet
a ghlaoití amanta air féinhe used to be called sometimes
spideoga difriúladifferent robins
á leanúintfolllowing him
conairpathway
ag moilliúslowing
nuair a d'iniúch séwhen he examined
súil ribesnare (of thin cord or wire)
d'fheith siseshe waited
de réir dealraimhapparently
ina ghnóthaíin his affairs
ar nós gasúirínlike a young child
go n-abrofaíthat it be said
gileacht a súlthe brightness of her eyes
frídthe smallest thing
go beachtprecisely
chomh haerach céannaevery bit as lively
achairína very short time
seafóidnonsense
<td cl
ag bun na Croise
at the bottom of the Cross
Ar ndó, bhí sí freisin
ag bun na Croise fadó nuair a bhí Mac Dé ar crochadh uirthi.
dá mbeartóidís ar dhul ar ais i mbun troda
if they decided to start fighting again
Níl aon dabht ach go mbeadh an-chuid le cailliúint ag poblachtánaigh
dá mbeartóidís ar dhul ar ais i mbun troda.
ag cornadh bhun na casóige
rolling the hem of the jacket
"An ndéanfaidh mé gnaithe?" arsa Hannah agus í
ag cornadh bhun na casóige.
An rud atá sa bhun bán, tá sé sa bharr glas.
What's bred in the bone comes out in the flesh.
"
An rud atá sa bhun bán, tá sé sa bharr glas.
i mbun cúirtéireachta
courting
Arsa Corinne: "Nuair a bhíonn an cromán
i mbun cúirtéireachta, faigheann sé greim ar choinín, eitlíonn sé bunoscionn agus tugann sé dá leathéan é.
bonnóga mealltacha
enticing buns
Spreagadh daoine le seasamh a thógáil ní ar mhaithe leis na *cappuccinos *coipeacha agus na
bonnóga mealltacha - cé go raibh siad sin iontach deas - ach mar gur creideadh gurbh fhiú féacháil le hinstitiúid dhúchasach a chaomhnú, ainneoin nach raibh sé ag feidhmiú le héifeacht sa mhargadh níos mó.
i mbun céime sa Ghaeilge
doing a degree in Irish
“Thuig mé go dtiocfadh linn freastalaithe a fháil furasta go leor - tá neart mac léinn
i mbun céime sa Ghaeilge.
i mbun taighde
engaged in research
Is cuimhin liom bheith ag dul timpeall na tíre ag an am ag déanamh scannán agus
i mbun taighde.
i mbun céime sa Ghaeilge
doing a degree in Irish
“Thuig mé go dtiocfadh linn freastalaithe a fháil furasta go leor - tá neart mac léinn
i mbun céime sa Ghaeilge.
a bhí ina bhun
who were running it
“Bhí sé cloiste againn go raibh stáisiún teilifíse curtha ar bun acu agus bhí spéis againn bualadh leis an dream
a bhí ina bhun, rud a rinne muid.
leadhb mhaith den bhun
a good bit off the bottom
Bhí cuma air gur ghearr duine inteacht
leadhb mhaith den bhun aige nó bhí a bolg ar ais agus a himleacán le feicéail.
i mbun céime sa Ghaeilge
doing a degree in Irish
“Thuig mé go dtiocfadh linn freastalaithe a fháil furasta go leor - tá neart mac léinn
i mbun céime sa Ghaeilge.
Ní raibh mé ábalta bun ná barr a dhéanamh don teanga seo!
I couldn't make head nor tail of this language
Agus, lena chois sin, bhí an réamhfhocal “do” le fáil sa leabhar leis an aimsir chaite i gcónaí, ach ní raibh sé sin in Buntús Cainte!
Ní raibh mé ábalta bun ná barr a dhéanamh don teanga seo!
Nuair a bhí mé críochnaithe le mo chuid scolaíochta in Harvard, thóg mé sos ón fhoghlaim agus bhí mé gníomhach mar cheoltóir ar feadh ocht mbliana.
i mbun tréasa
engaged in treason
Mar sin féin, le blianta beaga anuas tá cáipéisí úra tar éis a theacht chun solais a chaitheann fíoramhras ar an teoiric sheanbhunaithe gur shábháil an Naomh Ó Loingsigh agus a chomharba, an Máilleach, an stát ó dhream fanaiticeach poblachtánach, Ó hEochaidh ina measc, a bhí
i mbun tréasa.
ag bun leithinse cothroime gaofaire
at the bottom of a flat, windy peninsula
Tá an port
ag bun leithinse cothroime gaofaire, agus neart tithe scaipthe thart uirthi.
i mbun céime sa Ghaeilge
doing a degree in Irish
“Thuig mé go dtiocfadh linn freastalaithe a fháil furasta go leor - tá neart mac léinn
i mbun céime sa Ghaeilge.
Ní raibh mé ábalta bun ná barr a dhéanamh don teanga seo!
I couldn't make head nor tail of this language
Agus, lena chois sin, bhí an réamhfhocal “do” le fáil sa leabhar leis an aimsir chaite i gcónaí, ach ní raibh sé sin in Buntús Cainte!
Ní raibh mé ábalta bun ná barr a dhéanamh don teanga seo!
Nuair a bhí mé críochnaithe le mo chuid scolaíochta in Harvard, thóg mé sos ón fhoghlaim agus bhí mé gníomhach mar cheoltóir ar feadh ocht mbliana.
i mbun feachtais mhíleata
engaging in a military campaign
Ach ag an am sin, laistigh de sheacht mbliana, bhí glúin óg eile
i mbun feachtais mhíleata ag iarraidh deireadh a chur le cumhacht na Breataine in Éirinn, feachtas a mhairfeadh 30 bliain agus a bheadh i bhfad níb fhuiltí ná an ceann a chuaigh roimhe.
i mbun céime sa Ghaeilge
doing a degree in Irish
“Thuig mé go dtiocfadh linn freastalaithe a fháil furasta go leor - tá neart mac léinn
i mbun céime sa Ghaeilge.
i mbun plé
engaged in discussion
Agus, má chláraíonn tú ar an suíomh, is féidir leat do chuid Gaeilge a úsáid go rialta agus tú
i mbun plé leis na daoine eile agus ag cur leis na haltanna.
Cad a bhí ar bun aige in aon chor?
What was he up to at all?
Cad a bhí ar bun aige in aon chor?
Thóg sé tamall fada orm oibriú amach cad a bhí feicthe agam.
i mbun fiosraithe
engaged in an inquiry
Cúpla mí ó shin, d’fhógair Oifig an Stiúrthóra Ionchúiseamh Poiblí go bhfuil siad féin
i mbun fiosraithe le fáil amach conas a tharla a leithéid.
i mbun fiosraithe
engaged in an inquiry
Cúpla mí ó shin, d’fhógair Oifig an Stiúrthóra Ionchúiseamh Poiblí go bhfuil siad féin
i mbun fiosraithe le fáil amach conas a tharla a leithéid.
Bun an Phobail
Moville, County Donegal
”
Agus san am atá romhainn?
=======
“An bhliain seo chugainn, beidh muid páirteach i bhféile mhór mara a bheas ar siúl i bPort Rois,
Bun an Phobail agus Doire,” a deir Ivor.
i mbun troda
engaged in fighting
*
Gluais • Glossary
úrscéalnovel
gráinhatred
shamhlaigh séhe imagined
údar bróidreason to be proud
brúpressure
déistindisgust
ní túisceno sooner
scíthrest
bata agus bótharthe sack
cloí leis an spriocto stick to deadlines
sobalcólaísoapaholic
mealltabeguiled
sáiteengrossed
fuil ina chuisleblood in his veins
anáil ina pholláiríbreath in his nostrils
ruaig séhe banished
néaróganerves
mírpiece
airdattention
torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone
a leannán nuaher new boyfriend
lán de chacfull of shit
giúmar an leithristoilet humour
dleachtaroyalties
go borbabruptly
go searbhasachsarcastically
ag caint seafóidetalking rubbish
sáiteánjibe
otharpatient
a ainm baistehis first name
gearáncomplaint
údarreason
chaon duineeach of us
ciontachguilty
tostsilence
mar is iondúilas usual
cruógachbusy
garmhacgrandson
cionaffection
a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease
in éindí léialong with her
sách ísealin a low voice
béimstress
ar bís le thú a fheiceáildying to see you
tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you
dearmadachforgetful
contúirteachdangerous
d’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight
airecare
go mífhoighdeachimpatiently
aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work
díomhaoinidle
docharharm
cuideachtacompany
aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor
dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst
curtha amúwasted
leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him
coscban
seafóidrubbish
iarrachteffort
chéad Chomaoineachfirst hold Communion
ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day
an mac drabhlásachthe prodigal son
brionglóiddream
den seandéanamhof the old kind
greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable
deisopportunity
smaoineamhidea
ar scáileánon screen
aiféalaregret
an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera
in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing
greimbite
ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming
i mbun trodaengaged in fighting
iontas na n-iontassurprise surprise
iriseoirjournalist
taithíexperience
comhiriseoirfellow journalist
mionsciortamini-skirt
beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise
ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade
i mbun an chomhlachta
in charge of the company
Beirt Slóivéanach óga a bhí
i mbun an chomhlachta, agus bhí siad lánsásta labhairt faoi stair na tíre agus faoin tsochaí, chomh maith le labhairt faoin gcaidreamh idir na tíortha thart timpeall ar an tSlóivéin.
i bun an tsearmanais oscailte
doing the opening ceremony
Ach nuair a bunaíodh an brú sna 1930í, bhí bean ar staonaire í
i bun an tsearmanais oscailte.
i mbun troda
engaged in fighting
*
Gluais • Glossary
úrscéalnovel
gráinhatred
shamhlaigh séhe imagined
údar bróidreason to be proud
brúpressure
déistindisgust
ní túisceno sooner
scíthrest
bata agus bótharthe sack
cloí leis an spriocto stick to deadlines
sobalcólaísoapaholic
mealltabeguiled
sáiteengrossed
fuil ina chuisleblood in his veins
anáil ina pholláiríbreath in his nostrils
ruaig séhe banished
néaróganerves
mírpiece
airdattention
torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone
a leannán nuaher new boyfriend
lán de chacfull of shit
giúmar an leithristoilet humour
dleachtaroyalties
go borbabruptly
go searbhasachsarcastically
ag caint seafóidetalking rubbish
sáiteánjibe
otharpatient
a ainm baistehis first name
gearáncomplaint
údarreason
chaon duineeach of us
ciontachguilty
tostsilence
mar is iondúilas usual
cruógachbusy
garmhacgrandson
cionaffection
a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease
in éindí léialong with her
sách ísealin a low voice
béimstress
ar bís le thú a fheiceáildying to see you
tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you
dearmadachforgetful
contúirteachdangerous
d’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight
airecare
go mífhoighdeachimpatiently
aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work
díomhaoinidle
docharharm
cuideachtacompany
aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor
dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst
curtha amúwasted
leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him
coscban
seafóidrubbish
iarrachteffort
chéad Chomaoineachfirst hold Communion
ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day
an mac drabhlásachthe prodigal son
brionglóiddream
den seandéanamhof the old kind
greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable
deisopportunity
smaoineamhidea
ar scáileánon screen
aiféalaregret
an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera
in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing
greimbite
ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming
i mbun trodaengaged in fighting
iontas na n-iontassurprise surprise
iriseoirjournalist
taithíexperience
comhiriseoirfellow journalist
mionsciortamini-skirt
beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise
ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade
i mbun craolacháin
engaged in broadcasting
Is deacair a chreidiúint go mbeidh TG4 deich mbliana ar an aer agus
i mbun craolacháin i mí na Samhna i mbliana agus is iontach mar atá an cainéal tar éis cur leis an tseirbhís chraolacháin spóirt sa tír seo ó bunaíodh é, agus is sampla an-mhaith den tseirbhís sin an tsraith “Laochra Gael”.
i mbun báire
playing hurling
Duine díobh sin ná Joe Hennessey, iománaí Chill Chainnigh, a bhí
i mbun báire sna seachtóidí agus sna hochtóidí.
i mbun na ngnólachtaí seo
running these businesses
Tá teach tábhairne Polannach ann anois, fiú! Is daoine pléisiúrtha, cairdiúla iad siúd atá
i mbun na ngnólachtaí seo agus thig a rá go bhfuil gnáthdhaoine na cathrach breá cairdiúil leo fosta.
i bun an tsearmanais oscailte
doing the opening ceremony
Ach nuair a bunaíodh an brú sna 1930í, bhí bean ar staonaire í
i bun an tsearmanais oscailte.
i mbun a chuid feachtas míleata
engaged in his military campaigns
Ba chuid de bhunábhar inspioráide Ré Rómánsach na hEorpa sna healaíona an saothar seo agus dúradh, fiú amháin, gur ghnách le Napoleon cóip de leabhar MacPherson a bheith ina phóca aige agus é
i mbun a chuid feachtas míleata.
i mbun círéibe
engaged in rioting
Nach raibh sé íorónta go raibh cuid de lucht an racáin ag caitheamh scaifeanna trídhathacha, a raibh dath bán na síochána idir an glas agus an t-oráiste orthu, agus iad
i mbun círéibe? (Agus nach iontach an méid de na bithiúnaigh a raibh geansaí de chuid Celtic á gcaitheamh acu? Tionchar Roy Keane, b’fhéidir?)
Tá dul amú ar aontachtaithe fosta nuair a mhaíonn siad nach bhfuil saoirse cainte acu ar an taobh ó dheas den teorainn.
ag síneadh ó bhun barr an bhóthair
extending from the bottom to the top of the road
Tháinig na sluaite le chéile anseo oíche Déardaoin le paidreacha agus amhráin a rá agus líne coinnle gan bhriseadh
ag síneadh ó bhun barr an bhóthair.
ag bun na sáile
at the bottom of the sea
An bainseó
=======
An bainseó bocht – deirtear gur tús maith míle bainseó
ag bun na sáile.
ag síneadh ó bhun barr an bhóthair
extending from the bottom to the top of the road
Tháinig na sluaite le chéile anseo oíche Déardaoin le paidreacha agus amhráin a rá agus líne coinnle gan bhriseadh
ag síneadh ó bhun barr an bhóthair.
i mbun idirbheartaíochta
engaged in negotiations
Tá muid
i mbun idirbheartaíochta leis an Roinn ina leith seo agus tá plean straitéiseach á fhorbairt againn i láthair na huaire chun fadhb seo an easpa maoinithe a réiteach.
i mbun an taifeadta
doing the recording
”
De bhrí go raibh Muireann féin ag íoc as an stiúideo, chiallaigh sé nach bhféadfadh sí an oiread sin ama a chaitheamh
i mbun an taifeadta.
i mbun fhorbairt ceardaíochta den scoth
developing wonderful crafts
Mar sin, bhí na manaigh ábalta a gcuid ama agus fuinnimh a chaitheamh
i mbun fhorbairt ceardaíochta den scoth.
ó bharr a bhlagaide go bun a chrúibe
from the top of his bald head to the bottom of his claws
Ní raibh de cheist ag an Monsignor Denis air ach: ‘An bhfuil tú i do Ghobshiite Caitliceach nó i do Ghobshiite Protastúnach?’ Mhaígh Fear Dia os comhair an tsaoil gur Gobshiite Caitliceach a bhí ann
ó bharr a bhlagaide go bun a chrúibe.
agus é ag dul i mbun oibre
as he begins his work
Bíonn na meáin chumarsáide dian ar Fhoras na Gaeilge uaireanta, agus bíonn cúis mhaith leis an cháineadh uaireanta, ach is ceart tacaíocht a léiriú d’fhear Thír Eoghain
agus é ag dul i mbun oibre.
i mbun feachtais
engaged in a campaign
Tá an t-athair
i mbun feachtais de lá agus d’oíche, ag iarraidh go gcúiseofaí na daoine a mharaigh a mhac as an dúnmharú.
gar do bhun Shráid Fhearchair
near the bottom of Harcourt Street
Nuair a bhuail mé le déanaí le Leascheannasaí TG4, Pádhraic Ó Ciardha, in oifig an stáisiúin i mBaile Átha Cliath,
gar do bhun Shráid Fhearchair, ba léir dom go raibh seisean thar a bheith sásta leis an dul chun cinn atá déanta ag an tseirbhís sna deich mbliana atá sí ar an aer.
faoi bhun móraimh iomláin
away from a total majority
Fianna Fáil agus an Páirtí Daonlathach
D’éirigh le Fianna Fáil 81 suíochán a ghnóthú sa toghchán deireanach – trí shuíochán
faoi bhun móraimh iomláin.
ó phailin i mbun locha
from pollen at the bottom of a lake
Tá fianaise aimsithe le gairid
ó phailin i mbun locha go raibh ar a laghad trí thriomach le míle bliain a bhí chomh holc leis an gceann seo agus a mhair níos mó ná leathchéad bliain.
i mbun rása le chéile.
racing each other.
Roinnt míonna ó shin, mar shampla, níor dhícháiligh breitheamh beirt fhear óga a thiomáin ag beagnach 200 ciliméadar san uair in aice leis an Mhuileann gCearr agus iad
i mbun rása le chéile.
agus é i mbun a chuid oibre.
as he works.
Shady Lane Productions atá t-ainm atá ar a chomhlacht agus is féidir leis an phobal amharc air trí fhuinneog mhór
agus é i mbun a chuid oibre.
i mbun picnice
having a picnic
Bíonn neart tuismitheoirí agus a bpáistí ann, ag siúl thart nó
i mbun picnice sna gairdíní.
i mbun aisteoireachta ar ardáin bheaga,
engaged in acting on small stages,
Bhí siad
i mbun aisteoireachta ar ardáin bheaga, ag scaipeadh bileog nó ag seinm ceoil.
i mbun fhadhbanna coiriúla an tSaorstáit a réiteach
engaged in solving the criminal problems of the Free State
Agus beidh comhrialtas Fhianna Fáil agus Shinn Féin ina suí go te, agus beidh an tAire úr Dlí agus Cirt Máirtín Míleata Mac Gnéas
i mbun fhadhbanna coiriúla an tSaorstáit a réiteach agus a shocrú ina bhealach díreach diúid féin.
i mbun éilimh
making demands
Dream iad na tábhairneoirí, mar sin, atá glórach go maith
i mbun éilimh ach tostach go maith ag moladh réitigh.
i mbun mainistreach
running the monastery
Bhí Adomnán féin
i mbun mainistreach in Í Cholm Cille ag an am.
de shíor i mbun traenála.
forever training.
Ar aon nós, clár an-taitneamhach a bhí ann agus bhí sé go deas a fhoghlaim go bhfuil na deartháireacha seo daonna agus spraíúil agus go bhfuil taobh eile ag baint leo seachas an taobh a bhí feicthe againn roimhe seo, is é sin gur cineál róbait spóirt iad a bhíonn dáiríre i gcónaí agus
de shíor i mbun traenála.
i mbun siamsaíochta réamhchluiche,
providing the pre-match entertainment,
I mbliana beidh an sorcas Cirque du Soleil
i mbun siamsaíochta réamhchluiche, Billy Joel ag canadh an amhráin náisiúnta, agus Prince, mar aon le Béyoncé Knowles, ag canadh i rith leathama.
i mbun scannánaíochta?
in the middle of filming?
“Mar shampla, agus muid ag cruinnithe faoi dhéanamh an scannáin *Whale Rider*, bhíodh daoine ag rá, ‘Cén fáth a bhfuil Niki Caro (nach Maorach í) chun an scannán seo fúinne a stiúradh? Céard a dhéanfaimid má tá an *marae* (teach an phobail) uainn agus sibh
i mbun scannánaíochta? Caithfidh muid cead teacht agus imeacht a bheith againn.
réidh le dul i mbun foréigin,
ready to become violent,
Bhí scuaine mhór ag stad an bhus agus nuair a osclaíodh doras uathoibríoch an bhus cé a bhí ina sheasamh ansin,
réidh le dul i mbun foréigin, ach *skinhead* agus suaitheantas de chuid an NF á chaitheamh aige.
i mbun seirbhíse
in service
Faoi dheireadh, tá na traenacha nua idirchathrach
i mbun seirbhíse idir Baile Átha Cliath agus cathair Chorcaí, agus tá roinnt eile ag teacht.
Le páistí a spreagadh i mbun léitheoireachta
to encourage children to read
Le páistí a spreagadh i mbun léitheoireachta a cumadh *Vortex* an chéad lá riamh.
i mbun dreapadóireachta geimhridh
doing winter climbing
Chaith mé seachtain
i mbun dreapadóireachta geimhridh san Iorua i mí an Mhárta.
i mbun toghchánaíochta.
engaged in electioneering.
**Slógaí polaitiúla**Tá radharcanna suntasacha sa scannán a thaispeánann na slógaí polaitiúla a bhí forleathan san am sin, mar shampla, de Valera agus an Coileánach
i mbun toghchánaíochta.
ní ba láidre i mbun cosanta
stronger in defence
An plean a bhí aige ná go mbeadh na tacaithe
ní ba láidre i mbun cosanta agus go seolfaidís an liathróid ar aghaidh go sciobtha go dtí na tosaithe.
tá iarrthóirí i mbun feachtais dó
candidates are campaigning for it
Dá mba mar sin é anseo i Meiriceá! Cé nach mbeidh toghchán na huachtaránachta ar siúl anseo go dtí an 4 Samhain 2008,
tá iarrthóirí i mbun feachtais dó cheana féin.
céard a spreag é le dul i mbun fiontraíochta?
what inspired him to become involved in entrepreneurship?
Bhí sé sna daichidí faoin am sin –
céard a spreag é le dul i mbun fiontraíochta?
“Fuair mé an fhéinmhuinín a bhí de dhíth le gnó a thosú go neamhspleách ó bheith ag obair le Seán.
bun na spéire,
the horizon,
Toisc nach mbíonn solas (nó cumhacht aibhléise) ar bith ar siúl tar éis a deich a chlog, agus nach mbíonn mórán feithiclí ar na bóithre, bíonn na réaltaí dochreidte – téann siad an bealach ar fad go dtí
bun na spéire, agus uaireanta bíonn siad chomh geal gur féidir iad a fheiscint in uisce na lochanna.
i mbun an bhrú
running the hostel
Tá bean chairdiúil agus fháilteach darb ainm di Hannah
i mbun an bhrú agus bíonn sí ag bácáil scónaí agus brioscaí seacláide blasta le díol.
i mbun camchuairte
on tour
Is beag duine i saol na Gaeilge ó thuaidh nach mbeadh ainm an fhir seo cloiste aige agus dócha gur bhuail formhór na ndaoine sin leis an gCaireallánach go pearsanta agus é ag ól cupán caife i gCultúrlann McAdam Ó Fiaich ar Bhóthar na bhFál, nó é
i mbun camchuairte lena chomplacht drámaíochta, Aisling Ghéar.
i mbun feachtasaíochta
engaged in campaigns
Is fear é Gearóid a bhfuil an chuid is mó dá shaol caite aige
i mbun feachtasaíochta ar son na Gaeilge agus i mbun fiontar chun an Ghaeilge a chur chun cinn.