ó tháinig an tseachtain
since the beginning of the week
Tá tú ag tarraingt na gcos ó tháinig an tseachtain.
cromadh ar an obair
begin working
"Seo," arsa Caitríona, "féadann muid cromadh ar an obair nó beifear ag déanamh gur ag meilt ama atá muid.
i dtosach báire
at the beginning
"Theastaigh ó mo dhaid bogadh thar n-ais agus sa deireadh bhí mo mháthair sásta bogadh - cé nach raibh sí róshásta i dtosach báire.
i mbéal na Cásca
at the beginning of Easter
Ag Dia atá a fhios cad é mar a bheas sé agus muid i mbéal na Cásca.
toiseacht ag freastal orthu
to begin to cater for them
Cén fáth ar bunaíodh é?
Bunaíodh Aonad na Gaeilge mar gur aithin BBC Thuaisceart Éireann go raibh neamart déanta acu i bpobal na Gaeilge agus go raibh sé thar am acu toiseacht ag freastal orthu.
sular chrom sé ar
before he began
Labhair sé, á chur féin in aithne agus d'umhlaigh sé dúinn sular chrom sé ar na ticéid a sheiceáil.
i dtús na nóchaidí
at the beginning of the Nineties
Is é an ceoltóir agus an scríbhneoir Maidhc Dainín Ó Sé a chuir Barra in aithne dhomsa ar dtús, lá a thug Maidhc ar cuairt é go Raidió na Gaeltachta, m'ionad oibrese ag an am, i dtús na nóchaidí den gcéad seo caite.
as an nua
from the beginning
Ceapann Uachtarán an Choinbhinsiúin, Valéry Giscard d'Estaing, nach gá an scéal ar fad a phlé as an nua.
Bhris an caoineadh uirthi.
She began to cry.
Bhris an caoineadh uirthi.
Tosaímid a mhúnlú ár n-ionchas
we begin to mould our expectations
Tosaímid a mhúnlú ár n-ionchas le cuidiú na bhfocal a léimid.
i dtús na n-ochtóidí
at the beginning of the Eighties
Bhí mé pósta agus ansin scartha agus bhraith mé an-an-imeallach nuair a scar muid i dtús na n-ochtóidí agus bhraith mé go mba an-mháchail orm é.
fíorthús
the very beginning
*
Gluais • Glossary
fíorthústhe very beginning
iarrachtattempt
laigíweaknesses
cur síosdescription
go rímhaithvery well indeed
iomrascálaíwrestler
manamotto
foighnepatience
faitíosfear
buavictory
cáil na flaithiúlachtareputation for generosity
Chnag mé.
bíonn gach tosach lag
every beginning is weak
Ní teanga shimplí í an Ghaeilge agus bíonn gach tosach lag.
chóir a bheith ón tús
nearly from the beginning
Agus, rud a bhí an-tábhachtach domsa, ná gur thosaigh mé ag scríobh i nGaeilge chóir a bheith ón tús.
a thionscain an ráfla
who began the rumour
Agus sin í an fhírinne ghlan!)
Ba mhaith le Balor a mhaíomh nach é a thionscain an ráfla go bhfuil Ronaldinho ceannaithe ag Crossmaglen FC ar £26 milliún sterling (cé gur scéal fíor atá ann).
tús an Charghais
the beginning of Lent
Ach nach bhféadfadh na hoifigigh in Ard-Deoise Nua-Eabhrac am eile seachas tús an Charghais a roghnú? Is ag an am seo den bhliain a dhéanann go leor daoine a ngaol leis an pharóiste a athdhearbhú, agus filleann cuid acu ar an séipéal fiú tar éis bheith as láthair le fada.
tús
beginning
Níor mhiste dom a rá gur cuid suntais an tús atá ar leabhar sin Miller féin agus níor mhiste tamall a chaitheamh ag meabhrú a chuid focal, nó is orthu a bhí mé ag brath mo scéal a tharraingt san alt dheireanach sular dhírigh mé ar chás an eagarthóra (*Beo!*, Lúnasa 2004).
tús
beginning
Níor mhiste dom a rá gur cuid suntais an tús atá ar leabhar sin Miller féin agus níor mhiste tamall a chaitheamh ag meabhrú a chuid focal, nó is orthu a bhí mé ag brath mo scéal a tharraingt san alt dheireanach sular dhírigh mé ar chás an eagarthóra (*Beo!*, Lúnasa 2004).
Tosaímis ag an tús.
Let us start at the beginning.
Tosaímis ag an tús.
tugtha fá thús na gcaogaidí
over by the beginning of the Fifties
Murphy, le hiarracht den gceart aige, go raibh seal Dev mar pholaiteoir / státaire tugtha fá thús na gcaogaidí.
agus é ag dul i mbun oibre
as he begins his work
Bíonn na meáin chumarsáide dian ar Fhoras na Gaeilge uaireanta, agus bíonn cúis mhaith leis an cháineadh uaireanta, ach is ceart tacaíocht a léiriú d’fhear Thír Eoghain agus é ag dul i mbun oibre.
chun tosaigh ón tús
ahead from the beginning
Bhuaigh siad gach gné den chomórtas agus bhíodar chun tosaigh ón tús.
ag teacht i mbláth.
beginning to blossom.
Maíonn na heasaontóirí go bhfuil an poblachtánachas marbh, ar ndóigh, ach is cosúil go bhfuil an fhís agus an straitéis a chruthaigh Adams agus a gcomhghleacaithe agus iad i gCampa na Ceise Fada sna 1970í ag teacht i mbláth.
Tosaíonn an cosán ag ardú
the path begins to rise
Tosaíonn an cosán ag ardú i dtreo **Alto del Perdón **(Ard an Mhaithiúnais), mám atá beagnach 800 méadar os cionn leibhéal na farraige.
tá tús curtha leis an gcath,
the battle has begun,
“I gcás an bhithsféir, a éiceachórais, tá tús curtha leis an gcath, ar a laghad.
níl an feachtas ach ina thús
the campaign is only beginning
Ina dhiaidh sin ar fad, níl an feachtas ach ina thús agus chuireamar romhainn £20m a bhailiú taobh istigh de dheich mbliana chun dlús a chur le fás na ngaelscoileanna ó thuaidh.
Léiriú ar thús an domhain
A depiction of the beginning of the world
Léiriú ar thús an domhain atá le feiceáil in ailtireacht na *maraes*.
cuireadh tús leis an gcath,
the battle began,
Ansin cuireadh tús leis an gcath, le toirneach, tuar ceatha cloiche agus rachtanna feirge uathu uilig a mhair ar feadh laethanta fada.
ba sna hollscoileanna a thosaigh an pheil Mheiriceánach.
in was in the universities that American Football began.
**Stair na peile Meiriceánaí**
Go deimhin, ba sna hollscoileanna a thosaigh an pheil Mheiriceánach.
chlaonadar i dtreo na rialacha nua.
they began to in the direction of the new rules.
Thaitin na rialacha láimhsithe, chomh maith leis an liathróid ubhchruthach, le cuid mhaith de na hollscoileanna Meiriceánacha freisin, agus chlaonadar i dtreo na rialacha nua.
Thosaigh an séasúr i mbliana le dhá dhroch-thuairt d'ollscoileanna móra.
The season began this year with two blows for the big universities.
Shílfeá go seasfainnse ar leataobh ag breathnú ar an radharc seo go searbhasach – ach bhíos i lár baill ag canadh leo, gan de cheangal agam féin leis an ollscoil ach gur chaith mé seimeastar ag teagasc inti!
Éirí na n-íochtaránThosaigh an séasúr i mbliana le dhá dhroch-thuairt d'ollscoileanna móra.
luíodh isteach ar mhuintir an gheiteo seo a dhíothú.
the extermination of the people of this ghetto began.
Agus Giúdaigh á dtabhairt go dtí an chathair ó chearnaí eile den Eoraip cuireadh geiteo ar bun i mí an Mhárta 1941 chun iad a choinneáil agus in earrach na bliana dár gcionn luíodh isteach ar mhuintir an gheiteo seo a dhíothú.
chuaigh Irial i mbun smaointe a ghiniúint
Irial began to generate ideas
Ar dtús, ní raibh taobh teicniúil ag baint leis an gcomhlacht, agus chuaigh Irial i mbun smaointe a ghiniúint agus iarratais a chur faoi bhráid eagarthóirí coimisiúnaithe.
ag tús na mílaoise
at the beginning of the millennium
"Tháinig deireadh leis an chlub John Mitchels nuair a d'fhill a lán imreoirí ar Éirinn ag tús na mílaoise le postanna a fháil,” a deir Conal.
faoi thús an chogaidh chathartha
by the beginning of the civil war
Cé go raibh méadú tagtha ar líon na sclábhaithe i Meiriceá faoi thús an chogaidh chathartha – uair a bhí 4.
chuathas i mbun géarleanúna
a witch-hunt was begun
In áiteanna eile, ar an drochuair, chuathas i mbun géarleanúna.
ag tús an phróisis léirithe
at the beginning of the production process
Socraíodh ag tús an phróisis léirithe gurbh é an sprioc a bheadh i gceist ná go mbainfeadh Des go leor líofachta amach le gig a dhéanamh trí mheán na Gaeilge os comhair lucht féachana lán Gaeilgeoirí.
cuirtear tús leis an spraoi!
let the fun begin!
Agus an bhunobair seo déanta agat, cuirtear tús leis an spraoi! Is féidir a bheith ag pleidhcíocht leis na dathanna eile ar fad agus ní gá duit ach an luch a úsáid chun balla iomlán a phéinteáil agus triail a bhaint as dathanna éagsúla.
Cuireadh tús leis an gcáineadh
the criticism began
Cuireadh tús leis an gcáineadh le linn Chorn Rugbaí an Domhain, a bhí ar siúl sa Fhrainc an fómhar seo caite.
ag tús na mílaoise nua,
at the beginning of the new millennium,
Bhí Carrie le feiceáil go leanúnach ar scáileáin na hÉireann i dtrátha an ama sin agus a hainm go mór i mbéal an phobail ach go tobann, ag tús na mílaoise nua, rinne sí cinneadh a cúl a thabhairt le hobair theilifíse.
tús na haoise seo caite
beginning of the last century
Bhain an Astráil neamhspleáchas amach ag tús na haoise seo caite agus ó shin i leith déantar ard-ghobharnóir a cheapadh a fheidhmíonn mar ionadaí bhanríon nó rí na Ríochta Aontaithe.
ag tús na haoise deireanaí.
at the beginning of the last century
Chuaigh cuid mhór Éireannach – muintir na Gaeltachta ach go háirithe – go Butte, Montana ag tús na haoise deireanaí.
ag tús na mílaoise.
at the beginning of the millennium.
com) ag tús na mílaoise.
ón tús
from the beginning
Tá sé curtha i leith Drew go ndearna sí cuntas bréagach Bebo a shocrú, faoin ainm “Josh”, agus é mar aidhm aici ón tús bulaíocht a dhéanamh ar Megan mar gheall ar gur bhraith sí go raibh Megan ag déanamh bulaíochta ar a hiníon-sa.
chuathas i mbun lánpháirtithe san AE
integration was begun in the EU
San am céanna, chuathas i mbun lánpháirtithe san AE agus rinneadh na nascanna a dhoimhniú go mór.
alpha agus óimige na beirte seo
this couple’s beginning and end
In ionad an múchadh mall saoil a tharlaíonn don a lán, imrítear alpha agus óimige na beirte seo amach in aon iarnóin amháin.
in inmhe billí a thionscnamh
able to begin bills
I ndeireadh ama, séard atá de dhíth ná fóram feidhmiúil a bhfuil cumhachtaí beachta aige, atá ionadaíoch ar ghrúpaí mhionlaigh, atá in inmhe billí a thionscnamh agus miondhealú a déanamh ar reachtaíocht de chuid na Dála.
tá cuma mhaith ag teacht ar
beginning to look good
Chuir mé hashtag *(#thingsifoundtoday)* leo agus de réir a chéile, tá cuma mhaith ag teacht ar an obair go léir.
Bhí an Briathar ann i dtús báire
in the beginning there was the word
Bhí an Briathar ann i dtús báire.
Tús an Scéil
where it all began
”* Ach an bhfuil aon bhunús leis an tuairim sin anois? An bhfuil an rialtas chomh flaithiúil sin agus an bhfuil an Ghaeltacht chomh lofa le hairgead is a shamhlaítear?
Tús an Scéil
====
Níl aon amhras ach go raibh an-ráchairt thar na blianta ar na Deontais Thithíochta Gaeltachta.
riamh anall
from the beginning
”
Ach nárbh é sin teachtaireacht Íosa Chríost riamh anall, a d’fhiafraigh mé di.
saol a tosnaíodh
a life which began
Déanann Campbell cur síos gairmiúil sonrach ar shaol Jenkins, saol a tosnaíodh i ngleannta guail na Breataine Bige tar éis an Chéid Chogaidh Mhóir.
tús an naoú haois déag
the beginning of the 19th century
Féachann Ciara Nic Gabhann ar an tslí a bhfuiltear tar éis Daidí na Nollag a léiriú ó bhí tús an naoú haois déag ann.
an bhfuil tús á chur le ré nua
is a new era beginning
Anois go bhfuil ainmneacha na gceanneagraíochtaí fógartha faoi dheireadh ag Foras na Gaeilge, ceistíonn Donncha Ó hÉallaithe an bhfuil tús á chur le ré nua i leathnú na Gaeilge i measc an phobail nó an leanfar leis an seanchur chuige céanna.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
