talamh bán
fallow land, grass-land
Braitear an iarsmaíocht Ind-Eorpaise seo fán 'Life Chianda', mar a thagair an Direánach don abhainn, bíodh nach
talamh bán ar fad an taobh sin tíre, tá againn, mar shampla, Glas Tuathail, Glas Naíon agus eile.
bána
blank
Is fiú mar sin smaoineamh ar thiomántán "CD-Rewriter" a cheannach leis an ríomhaire chun gur féidir comhaid agus ceol a chóipeáil ón ríomhaire chuig dlúthdhioscaí
bána.
béir bhána
white bears
Dar leo go mbíonn fiú na
béir bhána ag an Mhol Thuaidh anois ag ól shúlach súilíneach sin an Fhir Dheirg um Nollaig.
bláth bán na háirne
the white flower of the sloe
"Níl ní ar bith is áille ná 'n ghealach os cionn an tsáile, Nó
bláth bán na háirne a bíos ag fás ar an droigheann.
girseach bheag chatach bhán
a little curly-haired blond girl
Bhrúigh sí cnaipe an chloig agus ní raibh sé i bhfad gur oscail
girseach bheag chatach bhán an doras.
bhfonsaí glasa agus bána
green and white hoops
Mar a tharlaíonn i gcás aon chlub a bhfuil traidisiúin láidre aige, nuair a tharraingíonn imreoir léine na
bhfonsaí glasa agus bána air féin, bíonn sé ag glacadh páirte sa stair.
bhánta
grasslands
Sléibhte agus bánta
=======
Chaith mé féin agus beirt chairde liom seacht lá ag siúl ar shléibhte na bPiréiní agus ar
bhánta Navarra agus thír na mBascach.
go hiomlán bán
totally white
Ar an chéad dul síos, níl sé
go hiomlán bán, ach buí agus bán.
ag aithris phort an Tí Bháin maidir leis An Iaráic
reciting the White House's tune regarding Iraq
Agus anois táthar ag cur aerfoirt na tíre ar fáil do aerfhórsa Mheiriceá agus
ag aithris phort an Tí Bháin maidir leis An Iaráic.
carr coimhthíoch bán
a strange white car
Praghas: €25 (clúdach crua)*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
bailithe le chéilegathered together
bhriseadh lárthéarmamid-term break
ghuigh Patrick oíche mhaith ar gach duinePatrick bade everyone goodnight
as go brách leisoff he went
ina sámhchodladhsound asleep
clagarnachclatter
liúigh Patrick féinPatrick himself yelled
den chosán bristeof the broken pavement
foscadhshelter
tolgcouch
phléasc gloine fhuinneoga an doraisthe glass of the windows in the door exploded
rinne lámhachánshe crawled
dallógablinds
leathorlachhalf an inch
grúpa confachan angry group
idirboth
ag béiceachshouting
casúrhammer
tairnínails
cláir adhmaidwooden boards
gráscardisorderly mob
bosca na bhfiúsannathe fuse box
lúth na ngéagthe power in her limbs
marbhintinneach le heaglamentally paralysed with fear
crógachtbravery
cinnireachtleadership
fuaraigeantacool-headed
ag síneadh na sreinge thart an coirnéalextending the chord around the corner
ag stiúradh cúrsaí cosantadirecting defence matters
as a támhnéal faitísfrom her trance of fear
ag breith ar dhá chamángetting hold of two hurleys
shín amach a cosshe extended her leg
Baineadh tuisle as an bheirt acuBoth of them tripped
a fhad a mhair an t-ionsaías long as the attack lasted
i mbaol a mbáisin danger of being killed
scanraithe as a mbeathascared to death
trost na mbrógthe tramp of the shoes
carr coimhthíoch bána strange white car
go tráthrialtaregularly
nach ndéanfadh Paddy iarracht teacht abhailethat Paddy wouldn't try to come home
róchontúirteachtoo dangerous
í ar a díchealldoing her best
ag iarraidh an tocht a cheilttrying to hide the emotion
leis an mhinicíocht raidió sinwith that radio frequency
barúilidea
gluaiseachtaímovements
i bhfianaisein light of
nach bhfuil an dara rogha aici ach a admháilthat she has no choice but to admit
drogallreluctance
an t-aon chosaintthe only protection
toscaire an Tí Bháin
the White House delegate
Íorónta go leor, rinneadh iarracht taipéis a léirigh macasamhail "Guernica", saothar cumhachtach Pablo Picasso, a chur i bhfolach in oifigí Chomhairle Slándála na Náisiún Aontaithe ar na mallaibh nuair a bhí
toscaire an Tí Bháin, Colin Powell, ag déanamh cur síos ar na cúiseanna a bhí ag na Stáit Aontaithe dul chun cogaidh leis an Iaráic.
níorbh fhiú bonn bán í
it wouldn't be worth much (lit. a groat)
Dá bhfágfaí ort do sheanchois spreangach spágach
níorbh fhiú bonn bán í.
go raibh saol an mhadaidh bháin acu
that they were on the pig's back
Is cosúil
go raibh saol an mhadaidh bháin acu, agus neart ama leis na tuamaí móra a thógáil.
ar an mhóinín bhán
on the grassy verge
Bhí orm fanacht ansin
ar an mhóinín bhán.
a thug an bád bán orthu féin
who emigrated
Ach tá athrú mór tagtha ar an saol mar, i láthair na huaire, tá roinnt mhór de na daoine úd
a thug an bád bán orthu féin ag filleadh anois agus ag lonnú arís sa mbaile inar tógadh iad.
lilí an bháin
the lilies of the field
Chuir dearcadh agus stíl Mhíchíl na focail seo i gcuimhne dom:
"Tugaigí faoi deara
lilí an bháin, mar a fhásann siad; ní dhéanann siad saothar ná sníomh.
eala bhán
a white swan
*
Gluais • Glossary
as an tom coillfrom the hazel bush
scoilbsplinters
ina chiotógin his left hand
cloch speilescythe-stone
faobharsharp edge
lann na scinethe blade of the knife
dheamhan a gcloisfeadh sé béicíl na ngasúrhe wouldn't hear the shouting of the children
araebecause
clósyard
i ngeall ar an mbáisteachbecause of the rain
a ghoilehis stomach
dornán eileanother small quantity
slámamount
ag an gcrann mór darachat the big oak tree
beartbundle
lagweak
an scoththe best
cáilreputation
a bhí uaidhthat he wanted
garbhchomhaireamha rough count
deich scillingten shillings
gadwithe, rope
chuir sé an ruaig ar an madrahe chased the dog
seascaircosy, snug
caonachmoss
stoc storrúil an chrainnthe strong trunk of the tree
choisrigh sé é féinhe blessed himself
éadan síonchaite rocachweather-worn wrinkled face
ar mhullach a chinnon the top of his head
scáinteacht ghruaigesparseness of hair
bun tornapathe bottom of a turnip
eala bhána white swan
ag
fairewatching
thuirling an spideog ar an talamhthe robin landed on the ground
le dúilwith desire
ag preabadhjumping
ruainnín aráina small piece of bread
beathafood
sprúillemorsel
ag samhlúimagining
síógínlittle fairy
dea-shíóga good fairy
de dhoirte dhairtedartingly, suddenly
a dhá luaithe isas soon as
in airde ar leac na fuinneoigeup on the window-sill
a broinn deargher red breast
giodamachfrisky, jaunty
mífhoighdeachimpatient
ag bíogaílchirping
go háiridespecially
uaibhreachproud, spirited
ar leathadhopen
lena bréagadhtoo woo her
babhtaísometimes
cuinneogchurn
drisiúrdresser
dos cabáistetuft of cabbage
máimín fataía handful of potatoes
ag cuardach na nuachreafóigesearching the new soil
cruimhmaggot
bagrachthreatening
binnsweet
a ghlaoití amanta air féinhe used to be called sometimes
spideoga difriúladifferent robins
á leanúintfolllowing him
conairpathway
ag moilliúslowing
nuair a d'iniúch séwhen he examined
súil ribesnare (of thin cord or wire)
d'fheith siseshe waited
de réir dealraimhapparently
ina ghnóthaíin his affairs
ar nós gasúirínlike a young child
go n-abrofaíthat it be said
gileacht a súlthe brightness of her eyes
frídthe smallest thing
go beachtprecisely
chomh haerach céannaevery bit as lively
achairína very short time
seafóidnonsense
<td cl
a réitigh an tslí chun an Tí Bháin dó
who cleared the way to the White House for him
Thug sé neamhaird ar chomhaontaithe sollúnta idirnáisiúnta ar nós Koyoto agus lean sé air go meidhreach ag cabhrú lena chuid cairde sna comhlachtaí ola
a réitigh an tslí chun an Tí Bháin dó.
bánta
grasslands
Tá an sabhaircín agus lus an chromchinn ag damhsa sa leoithne; tá na huain óga ag damhsa ar na
bánta; tá an duilliúr úr ag damhsa ar ghéaga na gcrann; tá an magairlín meidhreach ag damhsa ar na méilte; tá Bertie an Bodach ag damhsa ó ghéarchéim go héigeandáil; tá Peewee Flynn agus an Half Leper Ó Leath Lobhair ag iarraidh damhsa amach ar dhoras an Bhinse Fhiosraithe, agus - Dia idir muid agus an t-olc - tá Balor na Súile Nimhe ag damhsa thart istigh sa phluais.
An rud atá sa bhun bán, tá sé sa bharr glas.
What's bred in the bone comes out in the flesh.
"
An rud atá sa bhun bán, tá sé sa bharr glas.
bánta
grasslands
"Dia go deo leis na seanlaethanta nuair a d'fhágadh Fionn Mac Cumhaill agus na Fianna na dúnta Lá Bealtaine leis an chéad sé mhí eile a chaitheamh ag seilg ar na sléibhte agus ag spraoi ar na
bánta," a deir Balor an Réamhstaraí.
a cuid murnán beag bán
her little white ankles
*
Gluais • Glossary
grian líomóideach shearbh Van GoghVan Gogh's bitter lemon sun
dá mo dhallúblinding me
sócúlachcomfortable
go diansmaointeachextremely thoughtful
mar is dual dóas it usually does
scáthannashadows
ag atswelling, expanding
in aice an chaibinéidbeside the cabinet
ag siotgháiresniggering
fá dtaobh deabout it
aitstrange
ag gríosú mo chuid samhlaíochtainciting my imagination
searmanasceremony
chóir a bheithnearly
ag druidim liomapproaching
dá freagairtanswering her
go drúisiúillustfully
ag teannadh liomgoing close up to me
ba ghnách liom amharc uirthiI used to look at her
fireannmale
i dtólamhalways
marcaíocht ar rudaíto ride things
leasrachathighs
de shíor dá mo leanstan thartalways following me around
chomh tógtha sin liomso taken with me
ghoillfeadh sí go dtí an croí ormit would really upset/bother me
dá tochas féinscratching herself
ag casachtáilcoughing
dá mhacasamhail seolike this
ag goillstean ortbothering you
drochspionna bad mood
bulógloaf
corruairsometimes
buanchairdefriends for life
gliondarjoy
faoi smachtunder control
bosca na mbréagánthe toy box
go dtí gur ghéill m'athairuntil my father gave in
brionglóid ar dóigha great dream
corroíchethe odd night
smúitdust
gníomhaction
rachtanna na fírinneachtabouts of truthfulness
dóighiúilgood-looking
aibíripe
a cuid murnán beag bánher little white ankles
osnasigh
ag barr a malaíat the top of her brows
smigeadchin
toradhfruit
a scoilteadhwhich was split
stán mé uirthiI stared at her
mo chuid lochtannasamy faults
íomháimage
Más ionúin an chráin is ionúin an t-ál.
burlaí bána gruaige
white trusses of hair
leac oighirice
liomóidlemon
ag diúlsucking
bodhairedeafness
béasamanners
gránnahorrible
cumhachtpower
mo leithéidsethe likes of me
docharharm
múrshower
caiteover
fás maithgood growth
ag feadaílwhistling
sáite amachstuck out
stróeffort
leidclue
bodhraithedeafened
gleonoise
oibleagáideachtobligingness
cothrom na Féinnefair play
dúnárasachreticent
cantalpetulance
aisteachasqueerness, strangeness
ar fheabhasexcellently
a chur as a riochtto distort
sádh amach an cloigeann údthat head was stuck out
an iarraidh seothis time
coiscéimstep
filltefolded
muinchillesleeve
plaitbald patch
burlaí bána gruaigewhite trusses of hair
malaíbrows
ag sméideadh a chloiginnnodding his head
gach re soicindevery second second
in ard a chinnas loud as he could
ríforearm
clúmhachdown (on face)
smigchin
dallamullóg a chur ormto hoodwink me
nár thug mé neamhaird airthat I didn't ignore him
ar feadh na síoraíochtafor an eternity
bearnagap
tuillteearned
meangadhsmile
clamhsáncomplaint
luaigh séhe mentioned
bréanfoul
tá fíorbhrón ormI'm really sorry
múiscnausea
slisínslice
chinn mé arI decided
a chur díomto give up
tioncharinfluence
á tochasbeing scratched
go gontaconcisely
eachtra gadaíochtatheft incident
trealamh lofarotten equipment
ag geonaílwhimpering
croitheadh uafásachterrible shaking
samhlaighimagine
a scáthhis shadow
leata chomh móropen so wide
macallaecho
boinnsoles
ag coisíochtpacing
ag comhaireamh na gcoiscéimeannacounting the steps
óltachdrunk
dheasaighadjusted
mo bhaithisthe top of my head
luasc siarrocked backwards
sálaheels
glanbhearrthaclean-shaven
olldoirdbasses
bhreac mé na sonraí cuíI wrote down the appropriate details
ceann dúbáiltea double
bhain searradh asam féinI stretched myself
shéid séhe blew
á spreagadhencouraging him
á thionlacanaccompanying him
clingireachttinkling
cantaireachtchanting
grágaílcroaking, braying
dalltavery drunk
ag éalúescaping
go séimhgently
a chonúisyou useless person
an oiread fuadair faoi teitheadhtrying to flee so quickly
bailigh leat mar singet lost then
mallachtaícurses
líomhaintíallegations
mhaslaigh éI insulted him
barántas gabhálaarrest warrant
ionchúiseamh poiblípublic prosecution
cillíncell
luaithreadáinashtrays
stóltastools
go ngéillfeadh sé gach rud domuntil he would surrender everything to me
pleotafool
sciotaíl searbhasachsarcastic tittering
uirlisíinstruments
píopaí lonrachashining pipes
tiubhthick
tanaíthin
boghabow
sreangáinstrings
béicílyelling
búireachroaring
leis an imeacht thar fóir seofor this going overboard
bródpride
uabhararrogance
i mbarr mo réimeat my peak
a admháilto admit
ní raibh neart agam airI couldn't help it
iomrascálaíwrestler
togha a
leac leathan bán
a wide white slab
Ba ghnách linn suí síos ar
leac leathan bán in aice leis an chladach ansin le lón a ithe tar éis an tsiúil fhada ó Ghleann.
ar an mbád bán
on the emigrant ship
Seachas an t-ábhar spéisiúil seo, an rud atá sáite i mo chuimhne faoin óstán ná go raibh folcadán in ionad cithfholcadáin i ngach seomra!
Áit ghaofar
=======
Le linn dúinn bheith i Nis, i dtuaisceart Eilean Leòdhais, thugamar cuairt ar Rubha Robhanais, an pointe is faide ó thuaidh sna h-Eileanan Siar (agus, táim ag rá leat, bhí sé gaofar!) Agus muid ag breathnú ar an Aigeán Atlantach sínte amach romhainn, smaoinigh mé ar na scéalta a bhí cloiste againn le cúpla lá anuas, faoi thubaistí mara, faoi na céadta duine óg agus iad
ar an mbád bán go Meiriceá nó Ceanada, agus faoin tionchar a bhí ag a leithéid ar phobail bheaga na n-oileán.
béal bán
sweet-talk
Is cuma cén phlásaíocht agus
béal bán a rinne sí leis, ní rachadh sé a chodladh.
crios bán míleata
white military belt
Fuarthas bairéad de chuid an UVF agus an t-ainm Alan Clair scríofa air, *balaclava* dubh a raibh an suaitheantas "*UVF 1st Liverpool Battalion"* air agus
crios bán míleata agus búcla an UVF air.
seál déanta as lása bán agus bláthanna bándearga fabraice
a white lace shawl with pink fabric flowers
Duine beag bídeach atá inti, gléasta i ngúna turcaidghorm agus
seál déanta as lása bán agus bláthanna bándearga fabraice air.
béal bán
flattery
SUSAN: Ó, nach agat atá an
béal bán.
cealla bána sa cholainn
white cells in the body
Ionsaíonn agus maraíonn PVL
cealla bána sa cholainn agus tá sé fíorchontúirteach mar gur iondúil gurb iad seo na cealla a chloínn galair.
sraitheanna cros bán
rows of white crosses
Ní raibh le feiceáil ach na
sraitheanna cros bán agus Cros na Trócaire, atá le fáil i ngach reilig a bhaineann leis an gcogadh seo.
an bád bán
the emigration boat
Bhí Éire céasta ag an dífhostaíocht agus ní raibh i ndán do go leor den aos óg ach
an bád bán go Sasana nó Meiriceá.
trína gruaig mhín bhán
through her soft white hair
*
Gluais • Glossary
glúin nuaa new generation
brívigour
ag dul ó neart go neartgoing from strength to strength
fiontar foilsitheoireachtapublishing enterprise
cnuasach gearrscéaltacollection of short stories
cé gur mhionnaigh Artairalthough Artair swore
slíomairesmooth, flattering, hypocritically friendly person
saint an ghoilethe greed of his stomach
a chomhairle a athrúto change his mind
ar fheabhas uiligabsolutely excellent
osnasigh
ar chúl an mhuinílbehind the neck
muisiriúnmushroom
ní réitíonn siad sin liom beag ná mórthey don”t agree with me at all
snaghiccups
gráinnínpinch
cainéalcinnamon
síoltaseeds
a sháith biaenough food
ag cruthú rud úrcreating something new
má thuigeann tú leat méif you know what I mean
a sheachaintto avoid
muiníntrust
blastatasty
ordóg coisetoe
an iarraidh sinthis time
cnapheap
á ghreadadh go cúramachcarefully mixing it
babhlabowl
scilléadskillet
shamhlaigh séhe imagined
go díbhirceacheagerly
subhachascheerfulness
ag leathadhspreading
geirfat
bréanfoul
doilighdifficult
a chreidbheáilto believe
ar leithseparately
mar a thit rudaí amach domhow things worked out for me
ní raibh dadaidh le fáilthere was nothing available
i mo ghlacin my hand
ag diúlsucking
bhí an t-ádh dearg ormI was dead lucky
dea-chumthashapely
láchfriendly
fialgenerous
níor bhlais mé riamhI never tasted
faic na ngrástnot a thing
ag cuimilt a béilrubbing her mouth
a mháshis thigh
seanmóireachtpreaching
greimbite
iomrámention
deisopportunity
luachmharvaluable
seanchaslore
as ar fáisceadh iadfrom which they were wrought
doilíssorrow, difficulty
i leathchogarin a half-whisper
iad a chur i ngníomhto put them in action
seal beag gearra short period
sa Nua-Shéalainnin New Zealand
ina ghabhalcrotch
ag sápressing
críonmhíoltawood-worms
corrachprojecting
lorgashin
damanta nimhneachdamn sore
scoilteadh a chraiceannhis skin was split
crá gan mhaolútorment without alleviation
chun an tí bhigto the toilet
ina gcuideachtain their company
báisteach mhillteanachterrible rain
foscadhshelter
a bhaint amachto reach
ag bleadaracht go díchéillíblattering senselessly
scaiftecrowd
ag casachtachcoughing
breallánfool
millteanach dóighiúilextremely pretty
as miosúrextraordinary
gan choinneunexpected
blas searbha sour taste
breis agus a sáithmore than her fill
strambánachlong-winded
smut féin den fhírinneeven a small bit of truth
é a thionlacanto accompany him
a bhéarfadh íthat would take her
críochend
gan mhórchuid náirewithout a lot of embarrassment
gnóthachbusy
straois léanmharwoeful grimace
trína gruaig mhín bhánthrough her soft white hair
sula bpléascfadh a lamhnánbefore his bladder would explode
ag cogaint a spúnóigechewing the spoon
déaraimislet us say
drochnósannabad habits
tuairimíopinions
cogaíwars
slí mhaireachtála fholláinhealthy way of life
a mhealladhto coax
a chuir fíorionadh uirthiwhich really surprised her
ag cur tharstutalking away
go díbhirceach dícheallacheagerly and diligently
d’fholmhaigh séhe emptied
sásarsaucer
doirtealsink
thriomaigh éhe dried it
slachtmhartidy
á thionlacan féinaccompying himself
sultmharenjoyable
spídslander
gan mhuirnwithout tenderness
magairlítesticles
nuair a dheifrigh Artair tharstu de léimwhen Artair hurried past them with a jump
<t
mharmar glas agus bán
green and white marble
Suite gar don Duomo agus an Campanile, foirgneamh ochtagánach atá ann a bhfuil *façade *aige atá déanta as stráicí de
mharmar glas agus bán.
léinte bána
white shirts
Bhí sé go hiontach na daoine sin a fheiceáil, iad uilig gléasta i
léinte bána agus bríste nó sciortaí dubha (éide na bhfreastalaithe) ag siúl i dtreo Aintree ar maidin.
saol an mhadaidh bháin
the life of Larry
Chaith Charlie
saol an mhadaidh bháin, madadh a bhí gan dó’,
Ar shiúl sa long, é féin ’s an drong a bhí cairdiúil leis fadó
Go Páras fá choinne léinteacha is go Nice ag crú na gréin’.
an bád bán
the emigration ship
Ó bhlianta an chogaidh ar aghaidh, thóg plúr na bhfear is na mban óg
an bád bán go Sasana.
i gcultacha stríoctha dubh agus bán,
in black and white striped uniforms,
Ba mar gheall ar bhrú ón phobal seo a d'eascair córais mar cheann Sheriff Joe Arpaio in Scottsdale, Arizona, a chuir a chimí ar ais
i gcultacha stríoctha dubh agus bán, ag obair i slabhraí sa bhfásach.
Sraith de mhuilte gaoithe bána
a series of white windmills
Sraith de mhuilte gaoithe bána ag síneadh amach ar dheis agus ar chlé.
aghaidheanna bána,
white faces,
Athair Ger in aice liom, é go hiomlán trína chéile, é ag breith barróige orm; Dee, máthair pháistí Ger, ag gol is ag gol is ag gol; Bríde, deirfiúr leis, ciúin, dúnta, faoi scáth;
aghaidheanna bána, báite le brón i ngach cúinne den tigh.
calóga móra bána
big white flakes
Gach deich nóiméad nó mar sin, teilgeann an printéir
calóga móra bána amach.
brollach bán
white breast
“Éan ollmhór a raibh
brollach bán air” an cur síos a thug sé dom.
léibhinn bhána
white terraces
Bhí
léibhinn bhána agus bhándearga, a rangaíodh i measc iontais nádúrtha na cruinne, le feiceáil in Te Wairoa go dtí an 19ú haois.
goirt a fhágáil bán
leaving fields fallow
Baineann an nós seo le cosaint an dúlra agus an talaimh –
goirt a fhágáil bán ar feadh bliana le meas a léiriú orthu, cuir i gcás.
éadaí bána flainín.
white flannel uniforms
Maireann comórtais thrialacha suas go cúig lá agus caitheann na himreoirí
éadaí bána flainín.
Nollaig bhán
white Christmas
*(Tá sorry orm, a eagarthóir!)*
Ní raibh
Nollaig bhán ann ar fud na tíre, ach bhí an Nollaig bán go leor in áiteanna áirithe, a bhuíochas sin don chóicín ar fad a bhí dá smúradh ag liúdair agus ag óinseacha agus ag gamail na hÉireann.
cúpla leathanach dubh agus bán
a couple of black and white pages
Bhíodh sé lá nó dhó déanach i gcónaí agus ní bhíodh ann ach
cúpla leathanach dubh agus bán ach ba gheall le míorúilt an nuachtán a fháil in aon chor.
grianghraif dhubha agus bhána
black and white photographs
Tá an comhéadan seo an-éasca a úsáid – tá
grianghraif dhubha agus bhána de sheomraí éagsúla ar an suíomh, agus
roghnaíonn tú cibé ceann atá cosúil le do sheomra féin.
an leibhéil bháin
white balance
Ní hé gur ceamaradóir leisciúil mé, ach fágaim an fheidhm “auto” ar siúl an t-am ar fad, nach mór – toisc gur féidir! Agus go leor rudaí ag tarlú go sciobtha, bíonn sé seo go hiontach – is féidir liom a bheith ag taifeadadh láithreach, gan a bheith buartha faoi chúrsaí ar nós an tsolais,
an leibhéil bháin nó an fhócais, fiú.
saol an mhadra bháin
a soft life
Meastar go forleathan go bhfuil
saol an mhadra bháin againn sa phríomhchathair, agus go mbíonn ar cháiníocóirí eile sa tír íoc as ár saol sómasach.
Srath Bán
Strabane
Insíonn sé dúinn faoin nós a bhí ag muintir na Gaeltachta gabháil ag obair ar an Lagán, is é sin “áit ar bith ó Leitir Ceanainn go Doire go Tír Eoghain”, áiteanna a raibh talamh maith feirmeoireachta, agus faoi Aonach an Fhostaithe ar an
Srath Bán.
bán
empty
Nó dá mbeadh leabhar agam, tharraingeoinn pictiúir ar leathanach ar bith a bhí
bán agus lean mé liom ag tarraingt.
béal bán
fawn over
Mhínigh an fuirseoir, Jon Stewart, fáth amháin go raibh ar Obama an
béal bán a thabhairt don bhrúghrúpa cumhachtach ar son Iosrael nuair a dúirt sé ar The Daily Show le gairid: “You can’t say anything remotely critical of Israel, and still get elected president.
dubh, bán ná riabhach
of any sort
Deir sé nach raibh aon bhaint
dubh, bán ná riabhach ag an ardú airgid a fuair Comhaltas leis an ísliú airgid a tugadh d'Údarás na Gaeltachta.
spás bán
a blank space
Rinneadh gach tír, seachas an Bhreatain – (a léiríodh mar
spás bán, tagairt gan amhras, do sceipteachas frith-Eorpach na tíre sin) a léiríú i bhfoirm míreanna móra crochta ar fráma tiúbach gorm déanta as miotal agus gi nár tháínig tír ar bith slán ó ghéíre Cerný, tháinig roinnt tíortha amach níos fearr ná an chuid eile!
Ní raibh muintir na Bulgáire róshásta go raibh a dtír léirithe mar leithreas Turcach – an cineál a seasfaidh tú ann - agus cháin ionadaí na tíre, Betina Joteva, go dóite é ag rá: ‘Ní thig liom glacadh le leithreas ar léarscáil mo thíre.
bánta
pastures
Tá an sabhaircín agus lus an chromchinn réidh le damhsa sa leoithne; tá na huain óga réidh le damhsa ar na
bánta; tá an duilliúr úr istigh sna bachlóga réidh le damhsa ar ghéaga na gcrann; tá an magairlín meidhreach réidh le damhsa ar na méilte; tá Balor Builiúil ag damhsa le bamba agus dírathú; agus tá ceannairí na tíre ag damhsa iomlán an bhealaigh isteach i dTeach na nGealt.
morgadh bán
empty mortification
An margadh dubh nó an
morgadh bán?
Comhartha eile den crise is ea an t-alt seachtainiúil, gach Luan, i Libération: La vie ric-rac.
scamaill fhada bháin
of the long white cloud
Ciallaíonn an t-ainm ‘Tír an
scamaill fhada bháin’.
aillte bána
white cliffs
Agus cé gur féidir
aillte bána Dobhar a fheiceáil ó thrá Calais, 34 ciliméadar thar an Muir nIocht, ní éiríonn ach le dream beag acu an El Dorado seo a bhaint amach.
bhád bhán thar sáile
emigrated overseas
Díbríodh roinnt thar chuan agus theith an chuid eile lena mbeo ar an
bhád bhán thar sáile.
bán i ndiaidh
crazy about
Leis an mborradh a tháinig faoin ríomhaireacht le linn blianta an tsaibhris, d’imigh mé féin agus mo chairde - cosúil le chuile dhuine eile -
bán i ndiaidh an suntas ba dhéanaí: na ‘gréasáin sóisialta’.
Ribín Bán
white ribbon
‘Das Weisse Band’ - ‘An
Ribín Bán’, le Michael Haneke
Briseann sraith de ‘thimpistí’ agus de dhrochtharlúintí suaimhneas tuaithe an phobail.
bán ina dhubh
white is black
Ina bhfuil an
bán ina dhubh, agus an dubh ina geal – nó an bhfuil??? (http://www.
bháine
white
Is aoibhinn liom féin an tsoiléire a bhaineann le maidin seaca, an
bháine thréan a bhaineann le solas na gréine.
nocht ball bán
daybreak
Theacht dheirge an dá néal an mhaidin chiúin shamhraidh sin, chomh tiubh géar agus a
nocht ball bán ar an lá, agus i ndiaidh dó *The Western People* agus *The Mayo News* a léamh ó chlúdach go clúdach, ghléas sé é féin fá choinne an chatha: clogad crua rothaíochta fána chasdlaoithe buí, sciath óir de Bhunreacht Fhine Gael crochta lena thaobh, claíomh géar na lainne glaise ina láimh dheas agus léine gheal ghorm an pháirtí ceangailte thart ar a cholainn chaol chaomh.
Bhán-Rúis
Belarus
Tá Vitsebsk sa
Bhán-Rúis anois.
phúdar bán
drugs
Ní raibh mórán den
phúdar bán thart ag an am, ach bhí muid ábalta an snaoisín a cheannach gan stró ar achan choirnéal.
saol an mhadaidh bháin
a great time
Tá
saol an mhadaidh bháin acu.
bhéal bán
bullshit
Óir is straitéis í atá lán den
bhéal bán ach nach dtéann i ngleic go sásúil le seasamh na teanga i gcúrsaí oideachais, cumarsáide ná riaracháin.
An Bád Bán
emigration
An Bád Bán
=====
**CB: Is an raibh faic ráite agat aige baile?**
MDÓS: Diabhal faic, ach dúrt leo go bhfanfainn i mBaile Átha Cliath ar feadh seachtaine le cara a bhí ag foghlaim Gaelainne i rith an tsamhraidh.
gainimh bán
white sandy
Tugtar ‘La Ristic’ ar an mbóthar seo, agus is féidir seasamh aon áit le taobh an bhealaigh, agus siúl síos chuig tránna carraigeacha mar a bhfuil diúilicíní, feamainn agus portáin, nó tránna
gainimh bán agus na mílte faoileán ann.
bád bán
(exiting) ferry boat
”*
Thuig Tom Deirg go maith an bhunchúis a bhí ag cosmhuintir na Gaeltachta le Gaeilge a cheilt ar a gcuid gasúr: ní mba bhuntáiste ar bith dóibh a bheith ag fás aníos sa Ghaeltacht le Gaeilge craicneach gan Béarla líofa acu nuair ab é
bád bán na himirce a gcinniúint.
bhán
lawn
B’shin casadh mothálach na taoide domhsa, ar
bhán Áras an Uachtaráin.
saol an mhadra bháin
a life of roses
Best?’ Dar le Best gur
saol an mhadra bháin a bhí á chaitheamh aige agus barr an tsaoil sroichte aige: mná áille, seaimpéin, airgead, cáil.
saol a mhadaidh bháin
a life of leisure
Anois dá bhféadfaí córas a chruthú a d’fholmhódh an ciseán níocháin, a líonfadh an t-inneall, a chrochfadh amach agus a thabharfadh isteach na héadaí nuair is gá, bheadh
saol a mhadaidh bháin againn.
lena gcuid crúb bán
with their white claws
Iad chomh géar le scian, iad ag stróiceadh na spéire goirme
lena gcuid crúb bán.
clúmhach bán na spéire
white plumage from above
Bhí
clúmhach bán na spéire ag tuirlingt ar na cácaí geala – shílfeá go raibh an sneachta ag déanamh aráin.
ag raftadh in uisce bán
white water rafting
Bhí an Nollaig a chaith muid sa Nua-Shéalainn cosúil go leor leis an Nollaig in Éirinn, ach amháin go ndeachaigh muid
ag raftadh in uisce bán agus le haghaidh suathaireachta in óstán spá Oíche Nollag!
Thuirling muid i Christchurch (Teampall Chríost) cúpla lá roimh Nollaig.
raftadh na gcaisí bána abhann
white water rafting
D’éirigh muid go luath i Te Anau chun taisteal suas go dtí cathair Queenstown (Baile na Banríona), áit a ndearna muid
raftadh na gcaisí bána abhann.
a éadan bán, tarraingthe
a drawn ashen face
Ní raibh néal codlata déanta aige ach
a éadan bán, tarraingthe agus na súile slogtha ina cheann.
an bhád bhán
the emigrant ship
Glactar leis go bhfuil saol na heisimirce athraithe go mór don imirceoir féin ó d’imigh na milliúin Gael ar
an bhád bhán go Meiriceá agus go Ceanada in am an Drochshaoil.
ag diúltú go dubh agus go bán do
refusing point blank
Ag caint leis an Chomhchoiste Oireachtais ar ghnóthaí Oidhreachta, Iompair, Cultúir agus Gaeltachta ar an 28 Feabhra thug Leas-Phríomhfheidhmeanch an Fhorais, Seán Ó Cuinn le fios nach bhféadfaí an córas nua maoinithe seo a bhrú ar aghaidh i gcoinne thoil na n-eagras Ghaeilge: “An moladh a bheidh againn nuair a bheidh an próiseas comhairliúcháin thart, dá mbeadh gach duine
ag diúltú go dubh agus go bán do sin, ní bheadh muid ábalta dul ar aghaidh leis.
Bagairt an Eitleáin Bháin
the emigrant flight threatens
An léargas é sin, go bhfuil maoiniú cruthú fostaíochta an Údaráis coillte chomh mór sin go bhfuil na heagrais fhiontraíochta agus fhostaíochta éagsúla ag feidhmiú faoin díon céanna i ndáiríre?
Bagairt an Eitleáin Bháin
==============
Ó am a bhunaithe, tá éacht déanta ag Údarás na Gaeltachta jabanna a chruthú sa Ghaeltacht.
a líon an bád bán
who filled the emigrant ships
"
Bhí díospóireacht bhríomhar sa halla tar éis na n-aoíchainteoirí, agus cén fáth nach mbeadh, mar is dream eile iad a bhí tréigthe ag Rialtas Bhaile Átha Cliath anuas na blianta: na mílte
a líon an bád bán le dul thar lear d’fhonn post a fháil.
ar thailte an Tí Bháin
in the grounds of the White House
Ar 15 Meitheamh i nGairdín na Rósanna
ar thailte an Tí Bháin fógraíodh an cor ba mhó i scéal na hinimirce sna Stáit le blianta fada.
dhá dtrian den long ag imeacht faoin toinn os cionn an trian a bhí ag imeacht os a cionn, slug slag ag an fhaoileán bhán ó thosach an bháid go dtí an deireadh
moving like a Polaris submarine half of the time
Níor fhág sé téad tíre gan tarraingt nó maide rámha gan riar ag treabhadh na farraige, míolta móra mara ag déanamh ceoil sí agus soirbhis dó,
dhá dtrian den long ag imeacht faoin toinn os cionn an trian a bhí ag imeacht os a cionn, slug slag ag an fhaoileán bhán ó thosach an bháid go dtí an deireadh, an gaineamh mín ag gabháil in íochtar agus an gaineamh garbh ag gabháil in uachtar agus eascanna á gcur in ascallaibh a chéile acu gur shroich sé cuan agus caladh ar Thoraigh.
na brait bhána
the white cloaks
Tugtar “
na brait bhána” orthu de bharr gaineamh geal a ndumhcha.
nó saol an mhadra bháin
or a hunky-dory life
Cad atá i ndán do Smuf – saol anróiteach
nó saol an mhadra bháin? Scéal spraíúil spleodrach is ea Smuf ó pheann Alan Titley.
tine ghealáin - fosfar bán
white phosphorous
6 milliún duine sáite isteach ansin faoi smachtbhannaí na mblianta, gan chead dul thar thrí míle i bhfarraige agus go ndéantar iad a lámhach le luaidhe, nó
tine ghealáin - fosfar bán - a chartadh ón aer orthu, ó am go chéile, le cead an domhain chláir.
ag iarraidh a bheith dubh agus bán faoi seo
trying to be pernickety about this
Níl mé
ag iarraidh a bheith dubh agus bán faoi seo, ach má ligim dó sin a bheith do mo cheartú, ní fada go mbeidh achan friggin’ húr a scríobhann don liarlóg ag ceartú mo chuid ceartúchán.
a chuaigh ar an bhád bhán
who emigrated
Deir sé nach raibh aon deacracht aige féin an teanga a fhoghlaim nuair a bhí sé ag teacht i méadaíocht i dTiobraid Árann ach gur beag tairbhe a bhí sa Ghaeilge dá chomhscoláirí
a chuaigh ar an bhád bhán go Sasana.
ré na scáileán dubh agus bán
the black and white screen era
Ba bheag a thuig mé an t-am sin, samhradh breá na bliana 1995, go raibh ré ag teacht chun críche – ré na monaplachtaí náisiúnta ar nós British Telecom, ré na dtionscnamh mór fada, ré na hoibre tomhaiste seasmhaí, ré na gcúrsaí fada traenála, ré an mhaorlathais trom,
ré na scáileán dubh agus bán (sea, sa bhliain 1995!).
sula n-íocann siad bonn bán
before they pay a single penny
Is ea, tuigim gur cheist chasta ghabhlánach is ea í ach tá míniú soiléir sothuigthe dlite do phobal na tíre seo
sula n-íocann siad bonn bán den 3.
Fán am a nocht ball bán an lae
when day dawned
Fán am a nocht ball bán an lae, bhí an chéad mhullach sroichte agus an chéad pholl sa chárta.
dubh, bán ná riabhach
anyway what so ever
Ba léir nár ghoill an easpa nirt sna cosa air,
dubh, bán ná riabhach.
ar an mbád bán
on emigrant ships
Agus má bhí na mílte ón Rheinland
ar an mbád bán chomh maith, ní tír le tréigean atá sa nGearmáin lenár linn féin ach tír le triall uirthi, ach oiread le Meiriceá fadó.
Bean an Tí Bháin
the White House woman
Bean an Tí Bháin
=======
Tá leithéidí na *Gatherings* seo ar siúl sna Stáit Aontaithe le fada an lá.
Fágtar spás beag bán
a blank space is left
Fágtar spás beag bán in aghaidh gach lae inar féidir leis an léitheoir a c(h)uid nótaí/meabhrán féin a scríobh.
Glúin Eile Seolta le Bád Bán
another generation sent off into emigration
Glúin Eile Seolta le Bád Bán
=========
Don chlár ar an imirce, Róisín í féin a rinne an taifeadadh ag Aerfort Átha Cliath agus í ag caint le daoine a bhí le himeacht agus lena ngaolta croíbhriste.
Bhí air an bád bán a ghlacadh
he had to emigrate
Bhí air an bád bán a ghlacadh le bheith ‘sa mbaile’ – más maith leat.