" Arís in 2002 ní as Teach Laighean a tháinig na fíor-mhórscéalta polaitiúla, ach as áit síos an bóthar, as laistigh d'fhallaí Chaisleán Bhaile Átha Cliath.

Mar léiriú, seo a leanas cuid de na cinntí a chuir díomá ar lucht leanta na hiomána (orm féin ar aon nós) go dtí seo i mbliana: Socraíodh nach n-imreofaí aon cheann de chluichí Chraobhchomórtas Laighean i bPáirc an Chrócaigh seachas an Chraobh féin: is ionann sin agus cluiche iomána amháin faoi choimirce Chomhairle Laighean sa Staid Náisiúnta.

) Deireadh sealadach ======= Moladh amháin a bhí conspóideach le déanaí (nó ba chóir a bheith), tháinig sé ó Rúnaí Chomhairle Laighean, Mícheál Ó Dubhshláine.

Más é an fáth gur taispeánadh Áth Cliath agus Lú sa pheil toisc gur curaidh Laighean iad Áth Cliath, cén fáth nár taispeánadh Cill Chainnigh (curaidh Laighean, na hÉireann agus na Sraithe) ina gcéad chluiche i gcoinne Átha Cliath.

Céard go díreach atá ann? Pádraigín Ní Uallacháin: Cur síos é ar thraidisiúin agur ar dhaoine a bhain le ceol i gceantar Oirialla - amhráin, béaloideas, ceol damhsa, bailitheoirí, ceoltóirí, nósanna.

Mairfidh an heigeamaine, is cuma cé tá i gcumhacht i dTeach Laighean agus cé acu tá ceannas ag an Dáil ar 26 nó ar 32 chontae.

Cuireadh Mark den pháirc i gCraobhchomórtas Peile AIB Laighean i gcoinne Phort Laoise i ndeireadh na bliana 2004.

Cén fáth sin, a deir tú? An Mhumhain v Laighin i gCorn Heineken an rugbaí? B’fhéidir, ar an lá féin, ach sa bhfadtéarma ba é insealbhú Nicky Brennan mar Uachtarán ar Chumann Lúthchleas Gael (CLG) an rud ba thábhachtaí a tharla an lá sin.

Chomhair mé trí cinn déag de chlubanna bainteach le foireann faoi 14 Choláiste Chiaráin a bhuaigh Craobh Laighean i gcoinne Choláistí Átha Cliath cúpla seachtain ó shin.

Bhí mé an-óg ag an am, gan dabht, ach tá cuimhne nó cineál pictiúrtha i mo cheann den laoch mór ag scóráil cúil i gcluiche ceannais Chorn an Bhóthar Iarainn i gcoinne fhoireann Laighean ar a raibh cuid mhaith *Dubs*.

1961 nó 1962 a bhí ann, measaim, agus bhí níos mó *Dubs* ar an bhfoireann iománaíochta ná mar a bhí d’imreoirí as aon chontae eile as Laighin toisc go mba iad Áth Cliath curaí Laighean na bliana 1961.

Sa chéad áit, bhí na cluichí go hiontach nuair a bhí slua mór i láthair ar nós mar a bhíonn cluiche rugbaí inniu idir an Mhumhain agus Laighin.

D’oibrigh plean Uí Ifearnáin agus as Roinn 2 den tSraith Náisiúnta Pheile bhuaigh Áth Cliath Craobh Laighean agus Craobh na hÉireann i 1974.

“Féile a tharraing muintir Laighean uilig le chéile chun ceiliúrtha, chun ealaíne, chun ceoil, chun craice, chun craicinn, chun cóisire, chun comhluadair.

Bhuaigh Tír Eoghain ar Ard Mhacha i gcraobhchomórtas peile Uladh, agus bhí bua éasca ag iománaithe na Gaillimhe ar Laois i gcluiche stairiúil i gcraobhchomórtas Laighean.

Dhá Mháthair na hÉagóra ======== Cad a spreag na himeachtaí míchlúiteacha a tharla ag deireadh an chluiche úd? Ar an gcéad dul síos, bhí dóchas mór i measc phobal an dá chontae, go mbéarfaí Craobh Laighean ar ais go dtí a gcontae féin don chéad uair le roinnt blianta: caoga bliain i gcás chontae Lú agus deich mbliana i gcás chontae na Mí.

Dá mbeadh a fhios acu stair na Gaeilge, thuigfeadh siad nár ghá dhóib ach gabháil siar cúpla glúin go raibh a muintir féin ag labhairt i nGaeilge, go raibh an Ghaeilge lárnach i stair na tíre ó thaobh na lámhscríbhinní móra, i Leabhar Laighean agus mar sin de, go dtáinig an Ghaeilge, stair na tíre agus spiorad na tíre againn tríd an nGaeilge.

Is minic a chloisinn ‘Cill Mhantaín’ ag Gaeilgeoirí uaisle Laighean, cuir i gcás.

Sprioc an Dá Dheich ========= An 10ú Craobh ag Brian Mac Óda mar bhainisteoir agus an 10ú bonn mar imreoir ag Henry Ó Seibhleáin – is iad sin spriocanna muintir Chill Chainnigh do 2013 agus bímis deimhin de go mbeidh gach mac agus iníon athar agus máthar de chuid phobal Chill Chainnigh ag obair ar son na spriocanna seo a bhaint amach agus go bhfóire Dia ar gach foireann a gcastar orthu! D’fhéadfadh sé tarlú dar ndóigh go mbuafadh foireann éigin ar Chill Chainnigh i gcomórtas Laighean na bliana seo chugainn ar nós mar a rinne Gaillimh in 2012 ach cén seans go dtarlóidh sé an dara huair i rith na bliana céanna? Seans faoin spéir déarfainn, mar a chonacthas i mbliana agus is lú é mar sheans agus an dá sprioc thuas luaite ina spreagadh ar leithligh ag Cill Chainnigh an chéad bhliain eile.

Mar chomartha buíochais agus measa nár chóir na fríosanna seo a thabhairt ar ais chuig an Ghréig? An freagra atá ag na hiarsmalanna móra ar an cheist seo ná gur iarsmalanna domhanda iad, agus tig leis an phobal léargas fairsing domhanda ar chultúir éagsúla a fheiceáil iontu taobh lena chéile.

Léiríonn seasamh na bhfoirne as Cúige Laighean sa sraithchomórtas náisiúnta go bhfuil an ceart acu siúd a deir go bhfuil an iománaíocht sa chúige sin ag dul i léig, dar le Colm Mac Séalaigh.

Thug Daragh Ó Tuama gean do charr acmhainneach áirgiúil láidir i ndiaidh leadhbanna d'uachtar Laighean agus na Mumhan a shiúl léi.