í a aimsiú
pick her out
Ach má bhíodh áthas air
í a aimsiú lena shúile cinn sa mbuíon daltaí scoile, bhí an oiread eile áthais air gan blas dá hainm a bheith ar eolas aige, chreid sé, óir b'amhlaidh a theorannódh ainm baiste ise agus a shamhlaíocht féin.
an fhorbairt mar a beartaítear í
the development as it is intended
Níl an Bord sásta, ag cur san áireamh an tionchar suntasach dochrach a bheadh ag an bhforbairt seo ar an timpeallacht, gurb í
an fhorbairt mar a beartaítear í an réiteach is fearr le riachtanais leictreachais an limistéir a shásamh… Bheadh tionchar suntasach dochrach ag an bhforbairt atá beartaithe ar thaitneamhacht agus ar éiceolaíocht an limistéir agus ar fhiúntas an limistéir seo i gcomhair turasóireachta.
cuirtear i bhfeidhm go tréan í
it is strictly enforced
Tá na húdárais lándáiríre faoin riail seo agus
cuirtear i bhfeidhm go tréan í.
is í mo thírse í
it's my country
Pé scéal é,
is í mo thírse í, cibé atá déanta aici.
í a leigheas
solve it
Mura n-aithníonn muid an fhadhb cad é mar is féidir
í a leigheas?
Na mílte ar na sráideanna
=======
Nuair a maraíodh Danny McColgan, agus nuair a thosaigh an foréigean ag dul ó smacht, tháinig na mílte oibrí amach sa doinnean lena nglór a thógáil in éadán an tseicteachais.
gurbh fhóirsteanaí an tsamhail í seo do mo leithéid
that this image was more suitable for the likes of me
Chonacthas dom an iarraidh seo
gurbh fhóirsteanaí an tsamhail í seo do mo leithéid.
ag iarraidh gan í féin a thachtadh ar a dea-mhéin
trying not to choke on her own goodwill (i.e. it's not genuine)
"
"Tá an t-ádh oraibh mar sin," arsa Nell agus í
ag iarraidh gan í féin a thachtadh ar a dea-mhéin.
nach dtoghfaí í sa tseanáit
that she wouldn't be elected in the old place
Bhí a fhios aici
nach dtoghfaí í sa tseanáit.
trí í a pholladh
by stabbing her
Ar an 21 Feabhra 2001, i Novi Ligure in aice le hAlessandria, dhúnmhraigh Erika De Nardo (16) agus a buachaill Omar (17) máthair Erika, Susanna,
trí í a pholladh breis is daichead uair, agus mharaigh siad deartháir níos óige, Gianluca, a bhí dhá bhliain déag.
Chrothnódh sí go millteanach í
She'd miss her terribly
Chrothnódh sí go millteanach í.
a spreag í
is what prompted/inspired her
An taighde atá ar bun aici le cúpla bliain anuas ar "an rud is mó is ansa" léi, na hamhráin as a ceantar féin in oirdheisceart Uladh,
a spreag í leis an albam nua seo a thaifeadadh.
Samhlaím í
I imagine her
Samhlaím í ag glanadh na háite le Dettol ar imeacht dúinn.
Labhair í agus mairfidh sí
speak it and it will last
Labhair í agus mairfidh sí an seanmhana a bhí ann agus tacaím leis sin.
Labhair í agus mairfidh sí
speak it and it will last
Labhair í agus mairfidh sí an seanmhana a bhí ann agus tacaím leis sin.
arb í mo thír féin í, ar ndóigh
which is my own country, of course
Agus mé ag foghlaim na Gaeilge, tá súil agam go bhfuil mé ábalta rud beag measa a thaispeáint ar chultúr agus mhuintir na hÉireann,
arb í mo thír féin í, ar ndóigh.
chuach suas ina dhorn í
(he) scrunched her up in his fist
Thug sé léim amháin agus bheir ar a léine agus
chuach suas ina dhorn í mar a bheadh seanchifleog ann.
a d'fhág sínte í
which knocked her to the floor
"
Leis an lámh eile bhuail sé dorn uirthi
a d'fhág sínte í.
faoi bhagairt anois í féin
under threat itself
Chíonn siad sin atá bainteach leis an chlár seo an íoróin atá ag baint leis an dóigh a bhfuil áit atá in ainm is faoiseamh a thabhairt ón sceimhlitheoireacht
faoi bhagairt anois í féin ag foréigean den chineál céanna.
í ar a dícheall
doing her best
Praghas: €25 (clúdach crua)*
Gluais • Glossary
beathaisnéis údaraitheauthorized biography
a dialanna pearsantapersonal diaries
páipéir phríobháideachaprivate papers
go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President
bailithe le chéilegathered together
bhriseadh lárthéarmamid-term break
ghuigh Patrick oíche mhaith ar gach duinePatrick bade everyone goodnight
as go brách leisoff he went
ina sámhchodladhsound asleep
clagarnachclatter
liúigh Patrick féinPatrick himself yelled
den chosán bristeof the broken pavement
foscadhshelter
tolgcouch
phléasc gloine fhuinneoga an doraisthe glass of the windows in the door exploded
rinne lámhachánshe crawled
dallógablinds
leathorlachhalf an inch
grúpa confachan angry group
idirboth
ag béiceachshouting
casúrhammer
tairnínails
cláir adhmaidwooden boards
gráscardisorderly mob
bosca na bhfiúsannathe fuse box
lúth na ngéagthe power in her limbs
marbhintinneach le heaglamentally paralysed with fear
crógachtbravery
cinnireachtleadership
fuaraigeantacool-headed
ag síneadh na sreinge thart an coirnéalextending the chord around the corner
ag stiúradh cúrsaí cosantadirecting defence matters
as a támhnéal faitísfrom her trance of fear
ag breith ar dhá chamángetting hold of two hurleys
shín amach a cosshe extended her leg
Baineadh tuisle as an bheirt acuBoth of them tripped
a fhad a mhair an t-ionsaías long as the attack lasted
i mbaol a mbáisin danger of being killed
scanraithe as a mbeathascared to death
trost na mbrógthe tramp of the shoes
carr coimhthíoch bána strange white car
go tráthrialtaregularly
nach ndéanfadh Paddy iarracht teacht abhailethat Paddy wouldn't try to come home
róchontúirteachtoo dangerous
í ar a díchealldoing her best
ag iarraidh an tocht a cheilttrying to hide the emotion
leis an mhinicíocht raidió sinwith that radio frequency
barúilidea
gluaiseachtaímovements
i bhfianaisein light of
nach bhfuil an dara rogha aici ach a admháilthat she has no choice but to admit
drogallreluctance
an t-aon chosaintthe only protection
chun í a shábháilt
to save it
Ó thaobh na Gaeltachta de, tá an Ghaeilge ag fáil bháis go tapa sna Gaeltachtaí agus caithfear rud éigin a dhéanamh
chun í a shábháilt.
ba mhór idir í agus Joan
there was no comparison between herself and Joan
Ní raibh an dea-chuma ar an bhean a bhí sa leaba ach
ba mhór idir í agus Joan.
bean ar iriseoir í
a woman journalist
An samhradh seo, beidh Iodálach eile ansin mar bhreathnóir,
bean ar iriseoir í.
Ní móide go n-aithneodh í
he probably wouldn't recognise it
Ní móide go n-aithneodh í dá mbeadh tuilleadh cos scoite caite thart ann ach nuair nach raibh ann ach í agus gan éinne eile den chomhluadar callánach ar leathchois bhí a fhios aige go gcaithfeadh sé gurb í a bhí ann.
níorbh fhiú bonn bán í
it wouldn't be worth much (lit. a groat)
Dá bhfágfaí ort do sheanchois spreangach spágach
níorbh fhiú bonn bán í.
dá mbraithfidís in aon chontúirt í
if they felt it was in any danger
Í a aistriú ó reoiteoir go reoiteoir ar fud an eastáit
dá mbraithfidís in aon chontúirt í .
amhail is da mba libh féin í
as if you owned it
"Murar cheart dul gar di cén fáth slua agaibh a bheith cruinnithe timpeall anois uirthi agus ag gliúcaíocht uirthi
amhail is da mba libh féin í? Ba cheart dom táille a ghearradh oraibh.
críochnófar í
it will be finished
Tá ceisteanna maoinithe agus timpeallachta a bhaineann leis an tionscadal á scrúdú faoi láthair agus mura mbíonn aon deacracht ann tosófar ar an tógáil an bhliain seo chugainn agus
críochnófar í sa bhliain 2007.
itear í
it is eaten
Cuirtear ar an talamh mar leasachán í,
itear í, agus baintear úsáid go forleathan aisti mar fhoinse ailgionáití.
galann muid í
we steam it
Níonn muid í agus
galann muid í ag 120 céim.
í a mhaoiniú
to fund it
"Ní fheicim go bhfuil an toil pholaitiúil ann
í a mhaoiniú i gceart - sin é an chéad rud a déarfainn.
chun í a thaifeadadh
to record her
Tháinig Coimisiún Béaloideasa Éireann agus RTÉ isteach chun an oileáin
chun í a thaifeadadh agus scríobh máistir scoile an oileáin, Pádraig Ua Cnáimhsí, a beathaisnéis (*Róise Rua*).
í ag machnamh ar éagóir an tsaoil
thinking about the unfairness of the world
ie)
Gluais • Glossary
ar an drabhlásdrinking heavily
dá bharras a result
geallwager
a bheatha a shaothrúto earn his living
i dtuilleamaí ar a chuid airgiddepending on his money
cneadgroan
damantadamned
clár éadainforehead
ag sá priocairí te ina ghoilesticking hot pokers into his stomach
spící biorachasharp spikes
ag lúbarnaíltwisting
go míshuaimhneachuneasily
imeachtaíevents
galántaelegant
meidhreachmerry
dreoilín teaspaighgrasshopper
drithlín gliondaira spark of joy
gnúisface
folthair
faoi dhraíochtunder a spell
comwaist
cuireadhinvitation
go fonnmhareagerly
a chompánaighhis companions
sméideadhwink
a gcuid ráiteas graostatheir obscene comments
maorgamajestic
cornchlársideboard
i ndlúthchipíin serried ranks
táim sáchI have enough
leachtliquid
mionscáth gréinemini parasol
do bharraicíníyour toes
dlúthdhiosca rómánsachromantic CD
tolgcouch
chuimil sí a gruashe rubbed her cheek
de chogar mealltachin an enticing whisper
eiteogawings
súimínsip
milissweet
mearbhalldizziness
nuair a tháinig sé chuige féinwhen he came to
céimeannasteps
ar na cannaíheavy drinking
a chártaí creidmheasahis credit cards
cloigínbell
toradhresult
iarrachtaíattempts
lámh leis an teachbeside the house
curtha i leataobhset aside
an bhean ghlantacháinthe cleaning woman
shrac a chuid éadaigh de féinhe pulled his clothes off
le tuawith an axe
osnasigh
crotshape
láibeachmuddy
drochbholadhbad smell
anáilbreath
stán síshe stared
dallógablinds
céastatortured
breoiteill
a chomhairligh síshe advised
cearrwrong
galardisease
An Crannchur NáisiúntaThe National Lottery
duaisprize
a sheol ar bhóthar d'aimhleasa túwhich lead you astray
drabhlásdebauchery
ragairnerevelry
geallghlacadóiríbookmakers
fiántaswildness
nuair a bhí ort do bheatha a shaothrúwhen you had to earn a living
ní mór dom éiríI have to get up
gnó práinneachurgent business
í ag machnamh ar éagóir an tsaoilthinking about the unfairness of the world
na heasláinthe sick
ina seilbh féinin her possession
a goideadh uaidhstolen from him
burla nótaí airgida wad of notes
sonraídetails
théadh séhe used to go
goileappetite
bhíodh meadhrán ina cheannhis head would be swimming
spadántasluggish
fuinneamhenergy
comhairleadvice
dochtúir comhairleachconsultant
buidéal leighismedicine bottle
oideas oiriúnacha suitable prescription
máinliasurgeon
seomra feithimhwaiting room
plódaithepacked
cuma na bochtaineachtathe look of poverty
go fiosrachinquisitively
míchompordachuncomfortable
lig sé airhe pretended
scuainequeue
le dímheaswith lack of respect
a chuid otharhis patients
do shealsayour turn
sciob ColmColm snatched
go dubhachgloomily
go giorraiscabruptly
níos críonnamore prudent
níl mo ghoile thar mholadh beirtemy stomach isn't great
sracfhéachaintglance
aclaíochtexercise
draidgháiregrin
tréaniarrachta strong effort
a choinneáil faoi shrianto keep under control
bia róshaibhirfood that is too rich
córas néarógachnervous system
aclaífit
i mbarr do shláintein the best of health
géilleann tú do gach mianyou give in to every desire
baoisfoolishness
sólássolace
saothraigh do bheathaearn your living
mair ar an bpá a íoctar leatlive on the wage that you're paid
maslaitheinsulted
go drochmheasúilcontemptuously
níor chorraigh ColmColm didn't move
geallwager
maireachtáil arlive off
eagraíocht charthanachtacharitable organization
meangadh searbhsarcastic smile
cairde rachmasachawealthy friends
toilteanachwilling
faghairtflash
buntáisteadvantage
éigeandáilemergency
sochar pearsantapersonal benefit
má aithnítear méif I'm recognised
i ndáiríreserious
lándáiríretotally serious
a dhearbhai
dá n-ionsófaí í
if it (the ship) was attacked
Dúirt sé go raibh siad in uiscí idirnáisiúnta agus
dá n-ionsófaí í, go mbeifí ag fógairt cogaidh ar na Stáit Aontaithe.
nuair a toghadh í
when she was elected
Bhain Pauline Hanson clú amach di féin i 1996
nuair a toghadh í mar bhall neamhspleách den pharlaimint i gCanberra.
gur díbríodh í
she was driven out
Bhí sí ina hiarrthóir do na Liobrálaigh sa toghchán sin ar dtús go dtí
gur díbríodh í nuair a dúirt sí rudaí maslacha faoi bhundúchasaigh na hAstráile.
go díreach mar a shamhlaínn í
just as I used to imagine it
Is tír álainn í Éire,
go díreach mar a shamhlaínn í, nó níos deise fós.
a d'fhág an taoide agus í ag trá
left by the retreating tide
Bhí cairn mhóra néalta frithchaite sa ghaineamh, a raibh luisne lonrach air
a d'fhág an taoide agus í ag trá.
í a aimsiú
to find it
Caithfidh tú
í a aimsiú ar dtús, ach tá na Gaeilgeoirí an-chairdiúil agus tá an-chraic ag baint leis an teanga," arsa Paul.
rósfadh an fáilteoir í
the receptionist would give her a roasting/give out to her
D'fhág sí an oifig ar leath i ndiaidh a dó le déanamh cinnte nach mbeadh sí mall don choinne, nó
rósfadh an fáilteoir í dá mbeadh.
Chuirfeadh seo dá cuid í
this would put her off her food
Chuirfeadh seo dá cuid í, agus ní raibh a dhath fána choinne ach glaoch ar Adam agus an scéal a mhíniú dó.
mar a taispeánadh do Mhaois í
as it was shown to Moses
Is féidir leat, mar shampla, seasamh ar bharr Shliabh Nebo (tugann bus beagnach go dtí an barr tú) agus, thíos fút, tá an Tír Tairngire díreach
mar a taispeánadh do Mhaois í na mílte bliain ó shin.
sa chruth is go dtiocfadh le daoine í a fhoghlaim
so that people could learn it
Luadh teanga na hÉireann i lámhscríbhinní daoine tábhachtacha i Meiriceá, scríobhadh colúin Ghaeilge i bpáipéir nuachta in áiteacha áithrid, agus cuireadh ranganna ar fáil, fiú,
sa chruth is go dtiocfadh le daoine í a fhoghlaim.
ó bunaíodh í
since it was established
Na laethanta seo, bíonn ceithre rang Gaeilge ar siúl gach téarma agus tuairim is 60-70 mac léinn ag freastal orthu (bhí suas le 110 mac léinn ar na rollaí am amháin), agus tá tuairim is 600-700 i ndiaidh freastal ar an scoil thar na blianta
ó bunaíodh í.
mar a shlogfadh an talamh í
as if the ground swallowed it up
Tar éis tamaill, d'imigh an *Neue Deutsche Welle*
mar a shlogfadh an talamh í.
chun í a luchtú
to charge it
Agus oibríonn sé go breá!"
Maidir le cumhacht bataire, tá dhá rogha ann, dar leis an ollamh: batairí ar bord feithicle leis an inneall a oibriú go díreach, nó batairí a bheith lonnaithe ag garáiste na feithicle
chun í a luchtú.
murach í
if it wasn't for it (reading)
Ón léitheoireacht féin a fhaigheann sé an tuiscint sin agus
murach í bheadh sé gan an scil a chuireann ar a chumas léamh ar an scéal.
ar comharsanach dá chuid í
who is a neighbour of his
Labhair **Eithne Ní Ghallchobhair**,
ar comharsanach dá chuid í, leis le gairid.
nuair a roghnaíodh í
when she was chosen
Chaith sí go leor dua le bunú cumann úr fud fad na Sé Chontae agus aithníodh an tsárobair a rinne sí i 1978
nuair a roghnaíodh í mar chathaoirleach ar an pháirtí, an chéad bhean a bhain cathaoirleacht amach i bpáirtí ar bith polaitíochta ó thuaidh.
Í Chaluim Chille
Iona
Teach deas Seoirseach
=======
Ar dtús, bhunaigh an Dr Grant iarsmalann bheag i seanséipéal ar
Í Chaluim Chille.
cáintear í
she is criticised
Téann sí chuig na póilíní, ach
cáintear í agus tugtar neamhaird uirthi.
nuair a scaoileadh chun siúil í
when she was let go
Bhí Mairéad ag brath ar an obair seo tar éis 1983
nuair a scaoileadh chun siúil í óna post.
í a chleachtadh
to practise it
I measc na bhfoghlaimeoirí fásta seo, tá bean ón tSualainn, mac léinn ón mBriotáin, *patissier* ó Poitiers a bheidh ag aistriú go hÉirinn san athbhliain, ceoltóir a bhfuil an Ghréigis ar a toil aici cheana féin, aistritheoir gairmiúil a bhíonn ag plé le téacsanna i mBéarla na hÉireann, saineolaí uisce Airméanach - Liobánach, múinteoir Béarla a rinne tráchtas ar Brian Friel, agus beirt Éireannach atá i bPáras le fada, atá ag iarraidh cuimhneamh ar an nGaeilge a d'fhoghlaim siad agus
í a chleachtadh.
is í an chloch is lú ar a bpaidrín í
its the matter they're least concerned about
In ainneoin go ndearbhaíonn siad gur cheart go mbeadh Giobráltar faoi chumhacht na Spáinne, i ndáiríre is cuma leo faoin gceist go ginearálta -
is í an chloch is lú ar a bpaidrín í.
go n-athcheapfar í
that she will be re-appointed
Tá easpa ban agus oileánach ar an bhord agus seans maith, mar sin,
go n-athcheapfar í ar an chéad bhord eile.
le hí a thuigbheáil
to understand her
Bhí go leor Iodáilise agam féin
le hí a thuigbheáil, cé nach raibh mé ábalta mórán a rá léi.
í a fháscadh
to squeeze her
Gluais • Glossary
slatairea slip
ar dhath na mealahoney-coloured
lasairflame
tochtdeep emotion
ó shaol na mbeofrom the world of the living
deorantachtaloofness
colgrage
caidéisinquisitiveness
ar a buaicat its highest point
go lomghéagachwith bare limbs
reoitefrozen
leáitemelted
carnthaheaped
gágacracks
saothar na seanbhaiclethe work of the old crowd
cleiteánpainter's brush
cuideachtúilsociable
leafa gáirefaint smile
brí fhiáin na beathathe wild meaning of life
amhrasachsuspicious
ag bá na dtuamaídrowning the tombs
go híoróntaironically
go neamhshaoltaethereally
í a fháscadhto squeeze her
tathagsubstance
go duasmántagloomily
ní háil léi iad a dhíolshe doesn't want to sell them
an dúluachairmidwinter
cor tolgachstrong turning movement
Fastaím!Nonsense!
an chreachthe booty
bruth féasóigea fluff of beard
sméid sí isteach éshe beckoned him in
súimínsip
coscairtthaw
i ngátarin distress
ar foluainfluttering
i mbreo samhratain a summer-like glow
ciumhaisedge
ina sheilbhin his possession
agus shín uaidh a lámh á lorgand he extended his hand looking for it
rian a choshis footprints
chinn mé ar í a fhoghlaim
I decided to learn it
De réir a chéile d’fhás mo shuim sa Ghaeilge, agus
chinn mé ar í a fhoghlaim.
chinn mé ar í a fhoghlaim
I decided to learn it
De réir a chéile d’fhás mo shuim sa Ghaeilge, agus
chinn mé ar í a fhoghlaim.
dá gciontófaí í
if she was evicted
Ceapadh go dtí le gairid go bhféadfadh pionós báis a bheith i ndán di
dá gciontófaí í ach anois ní cosúil go mbeidh.
Ba í mo thríú huaireadóir í
it was my third watch
*
Gluais • Glossary
áilleagántrinket
farasbarrsurplus
seoidjewel
conúsrubbish
go cúil an spruadairto the refuse dump
giollaí na leisceidle people
gamailllouts
glugaithesoft, flabby people
ceannlitreachacapital letters
cuidsúlachtbeauty
scéimhebeauty
A Rí na bhfeart!O, almighty God!
caifeachwasteful
Ba í mo thríú huaireadóir íit was my third watch
glacgrasp
mo chuislemy pulse
bhuaileadh mo chroí níos gaistemy heart used to beat more quickly
nuair a mhothaínnwhen I used to feel
mo phusmy face
cad chuige a mbacfadh sí .
gurb í an príomh-theanga labhartha í
that it is the main spoken language
Ní féidir le duine ar bith a rá a thuilleadh
gurb í an príomh-theanga labhartha í i measc an aoisghrúpa ar a dtugtar déagóirí.
go scaoilfear saor ansin í
that she will be freed then
airgead fuascailteransom
go scaoilfear saor ansin íthat she will be freed then
fuadaitheoiríkidnappers
cinnte dearfaabsolutely sure
á mbailiú acubeing collected by them
aon bhlúirí fianaiseany pieces of evidence
grianghrafadóiríphotographers
príomhdhualgasmain duty
cuir fios ar an dochtúircall the doctor
tuairim isaround
imeachtaíevents
feighlícarer
chomh cróga agus a bhí ar a cumasas brave as she could
gan gíog ná míog aistiwithout a peep out of her
ag impí orthubegging them
thairg sé é féinhe offered himself
i m’ionadsain my place
a leicneher cheeks
d’fháisc chuici iadshe pulled them closely to herself
crógabrave
Cailleadh leis an ocras í.
She died of hunger.
faoi bhláth tar éis na báistíblossoming after the rain
méaracán an phúcapurple foxglove
mar a bheadh braillín ag triomúlike a sheet drying out
má bhain mé geit asatif I startled you
tuairim is míleabout a mile
Cailleadh leis an ocras í.
Cailleadh leis an ocras í.
She died of hunger.
faoi bhláth tar éis na báistíblossoming after the rain
méaracán an phúcapurple foxglove
mar a bheadh braillín ag triomúlike a sheet drying out
má bhain mé geit asatif I startled you
tuairim is míleabout a mile
Cailleadh leis an ocras í.
cha dtig liom í á threorú
I can't guide it
*
Gluais • Glossary
fríd ghloine dhorchathrough a dark glass
smúidmist, murkiness
bréagachfalse
is annamhit is seldom
mionrudaíminor things
doiléirvague
i sruth na éiginnteachtain the stream of uncertainty
glas ceart na gcuibhreannthe correct green of the fields
sin an tuigethat's why
ag stánadh amachstaring out
léanalawn
ag croitheadh a gcinnshaking their heads
íomhánnaimages
iontassurprise
machnamh ceartproper thinking
scáileánscreen
ag preabadhjumping
bladhaire coinnlea candle flame
eachtraíevents
chan éthat's not it
dá thairbhe sinbecause of that
rudaí neamhiontachaunexciting, ordinary things
ar bharr na mbeannon the cliff tops
an lá fá dheireadhthe other day
ag coimhéad ar thonnta ag briseadh go díbhirceachwatching waves breaking with ardour
substaintsubstance
dá dtitfeadh mo chorp de bharr na mbeannif my body fell from the top of the cliffs
taoidetide
fiúntasworth
gníomhact
nó a mhalairtor the opposite
blaiseadhtaste
gan rud ar bith bheith gnóthaithe agam as m’aistearwithout having gained anything from the journey
fuaimeanna fánachaoccasional noises
díoscadhcreaking
coiscéimeanna folmhaempty footsteps
stánadh fadaa long stare
craos na tineadhthe roaring fire
dromchlasurface
cha dtig liomI can't
cha dtig liom í á threorúI can't guide it
déanaim iarracht a gciall a scaoileadhI try to release their meaning
le rachtanna fiáinein wild fits
seileogaspits
sáthadh scinethe stabbing of a knife
aonarachsolitary
staidéarthalevel-headed
teas an phaisinthe heat of passion
breithbirth
a cheiltto hide
anáilbreath
is annamhit is seldom
fiúntachworthwhile
dathanna seachantachaelusive colours
goitsecome on, come here
neadrachanests
seanbhallógaíold ruins
deifrehurry
cha raibh faill aigehe hadn't the time
contráiltewrong
go brách síoraíever
ag déanamh iontaiswondering
i bpeannaireacht chruinn shlachtmharin accurate neat writing
stócach ógyouth
bodhardeaf
pian a fhuilstinto suffer pain
mo bheomy life
lena dhornwith his fist
le mé féin a chosaintto protect myself
ní léimfinn amach as a bhealachI wouldn't jump out of the way
cinneadhdecision
cinntídecisions
go fadálachslowly
chan fhuil an cinneadh déantathe decision has not been made
déanaim mo chac agus mo mhúnI defecate and urinate
cuideachtúilhelpful
athrú séasúrthe change of seasons
de ghlanmheabhairoff by heart
gialljaw
gobachprotruding
gruaig fhionnblond hair
dóighiúlachtbeauty
tarraingteachattractive
rud inteachtsomething
buaireamhsorrow
ag bruidearnaighthrobbing
coimhthíochstrange
idir barra na gcrannbetween the tops of the trees
ag iarraidh mairstin airtrying to live on it
nimhneachsore
bhlais mé an phianI tasted the pain
tchíthear domhit seems to me
go dianstrictly
samhailimage
mar nach bhfuil sé de dhánacht ionam a bheith éagsúilbecause I haven't got the guts to be different
daonnachtaíhumanist
an cine daonnathe human race
bréanfoul
an bréantas a cheiltto hide the foulness
cumhráin bhréigefalse perfumes
lofarotten
gnásanna sóisialtasocial customs
béasamanners
seanseiteannaold sets
ag foscladhopening
ag scamhadhpealing
creatlachframe-work
creidbheáilto believe
scigdhráma an tsaoilthe farce of life
de réir mar atáthar ag dréimas is expected
táirgíproducts
caiteoir eiseamláireachexemplary spender
lúcháireachjoyous
teorainneacha luaisspeed limits
ag cailleadh foighdelosing patience
sceadamánthroat
mo bhrú folamy blood pressure
sciathánarm
go hionraice is a thiocfadh liomas honestly as I could
comhairleadvice
díomádisappointment
sólassolace
lagmheasarthachtrather small amount
ag tochailtdigging
Í Cholm Cille
Iona
”
Go Reachlainn
=======
Tá
Í Cholm Cille díreach 100 míle ó thuaidh ó Phort Rois, ach thaistil an Colmcille ar feadh chósta thuaidh na hÉireann go Reachlainn, ansin trasna go hÌle.
má úsáidimid í i dtólamh
if we always use it
Ná déanaigí dearmad gur linne í agus go mairfidh sí
má úsáidimid í i dtólamh.
Tírghráthóir go smior í.
She is a total patriot.
Tírghráthóir go smior í.
go ndéanfaí í a ghrúdú arís
that it be brewed again
Tógadh bóthar míleata anseo i ndiaidh an éirí amach i 1745, agus deirtear go raibh na fir oibre ag gearán go raibh an deoch sa phub rólag, agus d’iarr siad
go ndéanfaí í a ghrúdú arís.
go ndéanfaí í a ghrúdú arís
that it be brewed again
Tógadh bóthar míleata anseo i ndiaidh an éirí amach i 1745, agus deirtear go raibh na fir oibre ag gearán go raibh an deoch sa phub rólag, agus d’iarr siad
go ndéanfaí í a ghrúdú arís.
Oileán Í
Iona
Tá Naomh Comgall ag cur fáilte roimh ghrúpa manach as
Oileán Í, agus tá manaigh eile ag déanamh obair láimhe sna páirceanna, chomh maith i mbun beachaireachta agus cócaireachta.
a bhéarfadh í
that would take her
*
Gluais • Glossary
glúin nuaa new generation
brívigour
ag dul ó neart go neartgoing from strength to strength
fiontar foilsitheoireachtapublishing enterprise
cnuasach gearrscéaltacollection of short stories
cé gur mhionnaigh Artairalthough Artair swore
slíomairesmooth, flattering, hypocritically friendly person
saint an ghoilethe greed of his stomach
a chomhairle a athrúto change his mind
ar fheabhas uiligabsolutely excellent
osnasigh
ar chúl an mhuinílbehind the neck
muisiriúnmushroom
ní réitíonn siad sin liom beag ná mórthey don”t agree with me at all
snaghiccups
gráinnínpinch
cainéalcinnamon
síoltaseeds
a sháith biaenough food
ag cruthú rud úrcreating something new
má thuigeann tú leat méif you know what I mean
a sheachaintto avoid
muiníntrust
blastatasty
ordóg coisetoe
an iarraidh sinthis time
cnapheap
á ghreadadh go cúramachcarefully mixing it
babhlabowl
scilléadskillet
shamhlaigh séhe imagined
go díbhirceacheagerly
subhachascheerfulness
ag leathadhspreading
geirfat
bréanfoul
doilighdifficult
a chreidbheáilto believe
ar leithseparately
mar a thit rudaí amach domhow things worked out for me
ní raibh dadaidh le fáilthere was nothing available
i mo ghlacin my hand
ag diúlsucking
bhí an t-ádh dearg ormI was dead lucky
dea-chumthashapely
láchfriendly
fialgenerous
níor bhlais mé riamhI never tasted
faic na ngrástnot a thing
ag cuimilt a béilrubbing her mouth
a mháshis thigh
seanmóireachtpreaching
greimbite
iomrámention
deisopportunity
luachmharvaluable
seanchaslore
as ar fáisceadh iadfrom which they were wrought
doilíssorrow, difficulty
i leathchogarin a half-whisper
iad a chur i ngníomhto put them in action
seal beag gearra short period
sa Nua-Shéalainnin New Zealand
ina ghabhalcrotch
ag sápressing
críonmhíoltawood-worms
corrachprojecting
lorgashin
damanta nimhneachdamn sore
scoilteadh a chraiceannhis skin was split
crá gan mhaolútorment without alleviation
chun an tí bhigto the toilet
ina gcuideachtain their company
báisteach mhillteanachterrible rain
foscadhshelter
a bhaint amachto reach
ag bleadaracht go díchéillíblattering senselessly
scaiftecrowd
ag casachtachcoughing
breallánfool
millteanach dóighiúilextremely pretty
as miosúrextraordinary
gan choinneunexpected
blas searbha sour taste
breis agus a sáithmore than her fill
strambánachlong-winded
smut féin den fhírinneeven a small bit of truth
é a thionlacanto accompany him
a bhéarfadh íthat would take her
críochend
gan mhórchuid náirewithout a lot of embarrassment
gnóthachbusy
straois léanmharwoeful grimace
trína gruaig mhín bhánthrough her soft white hair
sula bpléascfadh a lamhnánbefore his bladder would explode
ag cogaint a spúnóigechewing the spoon
déaraimislet us say
drochnósannabad habits
tuairimíopinions
cogaíwars
slí mhaireachtála fholláinhealthy way of life
a mhealladhto coax
a chuir fíorionadh uirthiwhich really surprised her
ag cur tharstutalking away
go díbhirceach dícheallacheagerly and diligently
d’fholmhaigh séhe emptied
sásarsaucer
doirtealsink
thriomaigh éhe dried it
slachtmhartidy
á thionlacan féinaccompying himself
sultmharenjoyable
spídslander
gan mhuirnwithout tenderness
magairlítesticles
nuair a dheifrigh Artair tharstu de léimwhen Artair hurried past them with a jump
<t
ní bhrúfaidh mé síos a scornach í
I won't force it down their throat
Ar ndóigh,
ní bhrúfaidh mé síos a scornach í.
Oileán Í
Iona
Tá Naomh Comgall ag cur fáilte roimh ghrúpa manach as
Oileán Í, agus tá manaigh eile ag déanamh obair láimhe sna páirceanna, chomh maith i mbun beachaireachta agus cócaireachta.
cén treo a léifinn í
what direction I'd read it
*
Gluais • Glossary
cuairteoirvisitor
saoithiúilpeculiar
prochógcave, hovel
i gceann mo mharanaengaged in contemplation
meanaawl
a thriailto try
oidíteachers
dá ngníomhóinn mar a iarradh ormhad I acted as I had been told
brocaisden
le m’uillinnbeside my elbow
ag stánadh uirthistaring at it
go mínósachrudely
an léaráid áirithe sinthat particular sketch
sula gcuirfeadh sé forrán ormbefore he would address me
dúil bheolive creature
cruinniú mo mheabhrachthe gathering of my thoughts
frídín deannaighdust germ
m’fhabhramy eyelash
aireattention
glasuainevivid green
donnliath na huaimhethe grey brown of the cave
feisteas coimhthíochstrange attire
seacht fairsingeseven times more wide
leadhb leathana wide piece
fionnachrithgoose-flesh
tír shiocthafrozen country
géagalimbs
aeráid fhionnuar s'againneour cool climate
ionsar achan rud sa phluaistowards everything in the cave
Cliseadh Shráid Wallthe Wall Street Crash
Géarchéim Munchenthe Munich Crisis
slis creigea piece of rock
ina dhornin his fist
ionsormtowards me
cén treo a léifinn íwhat direction I'd read it
treoraitheguides
toilteanachwilling
comhléaráideoirífellow illustrators
cúigear glaschraicneach eilefive other green-skinned creatures
brollach is másaíbosom and thighs
ag sciolladóireachtscolding
ag fiafraí dá chéileasking each other
dheamhan fonn ormI wasn't in the mood
ghréasobairfancywork
saothraithelabourers
mo chuid líníochta féinmy own drawing
mo shamhlaíocht féinmy own imagination
a míniúto explain it
tinfeadhinspiration
leamhdull
páistí fuaite earraí leathairthe children who sew leather goods
sclábhlannasweatshops
fá mo choinne féinfor myself
a dhath ar bithanything
i gceathrú inteacht eile den domhanin some other quarter of the world
más í an bhean atá mo cheannsa a bhí ann
if she's the woman I'm thinking of
”
“Rinne tú éacht
más í an bhean atá mo cheannsa a bhí ann,” arsa an gruagaire eile.
go mbogfaí é/í go phríosún eile
that he/she would be moved to another prison
Ach bhí stró eile ann fosta: an seans go mbeadh an príosúnach “*ghosted*”, is é sin
go mbogfaí é/í go phríosún eile gan foláireamh ar bith.
í a fheabhsú
to improve it
Ní bhíonn go leor imeachtaí cultúrtha ann do dhaoine a bhfuil Gaeilge lag acu ach suim acu
í a fheabhsú.
Oileán Í
Iona
Tá Naomh Comgall ag cur fáilte roimh ghrúpa manach as
Oileán Í, agus tá manaigh eile ag déanamh obair láimhe sna páirceanna, chomh maith i mbun beachaireachta agus cócaireachta.
is geall le suim soip í
it is insignificant
Ach dá mhéad an tsuim a chuireann Éireannaigh i stair na hÉireann,
is geall le suim soip í nuair a thuigtear a fheasaí is a eolaí a bhíonn Polannaigh maidir le stair na Polainne.
rinneadh í a íobairt do Stalin
it was sacrificed to Stalin
Ach ina ainneoin sin, tréigeadh an Pholainn ag deireadh an chogaidh agus
rinneadh í a íobairt do Stalin.
ó chinedhíothú na Naitsithe í féin
who survived the Nazi genocide herself
Sa deireadh lonnaíodh an bailiúchán i Músaem Belvedere i Vín, áit ar fhan sé go dtí gur chuir neacht leis na Bloch-Bauers, Maria Altmann (90), a tháinig slán
ó chinedhíothú na Naitsithe í féin agus atá ina cónaí i Meiriceá ó shin, gur chuir sí tús le cás gan fasach sa Chúirt Uachtarach sna Stáit Aontaithe chun go dtabharfaí an bailiúchán ar ais do na hoidhrí dlisteanacha.
ar dhealbhóireacht chráifeach ar Oileán Í
on holy sculpture on Iona
Tá cuais mar seo le feiceáil
ar dhealbhóireacht chráifeach ar Oileán Í agus in áiteanna eile.
í a údarú
authorising it
Shéan Haughey go mion minic ag an am go raibh aon eolas aige ar an gcúléisteacht, gan trácht ar
í a údarú.
an gcuimhneoidh mé ar an tír í féin
whether I'll remember the country itself
Cuimhneoidh mé ar na rudaí a rinne mé sa Namaib, ach nílim cinnte
an gcuimhneoidh mé ar an tír í féin.
má thoghtar í
if she is elected
Ní bheadh flosc chun comhrialtais ar Higgins é féin ná ar a leathbhádóir, Clare Daly,
má thoghtar í.
iompraítear ar an stáitse í!
she is carried on to the stage
Casann Dee a rúitín ar an mbealach isteach san ionad –
iompraítear ar an stáitse í! An chéad leath den *gig* lenár seanchara Oki.
í a chur chun cinn
to promote it
Tuigeann an rialtas agus na daoine chomh tábhachtach is atá an earnáil siúl sléibhe do gheilleagar na tuaithe agus déanann siad gach iarracht
í a chur chun cinn.
agus í ina déagóir.
when she was a teenager.
"Is cuimhin le hAlf gur tharla uair amháin gur thug sí cuairt ar dhá reilig in aon lá amháin ar Lá na Naomh Uile
agus í ina déagóir.
gur ar éigean a chuala a hathair í.
that her father barely heard her.
Labhair sí chomh ciúin sin
gur ar éigean a chuala a hathair í.
nach stopfadh a hathair í an iarraidh seo.
that her father wouldn't stop her this time.
“Tá mé,” a dúirt Aoibheann agus fios aici
nach stopfadh a hathair í an iarraidh seo.
níor chailín cúthail í.
she wasn't a shy girl.
Cailín ciúin a bhí ann, dar léi féin,ach
níor chailín cúthail í.
fostaíodh í
she was employed
I 1980 thosaigh sí ag obair mar shaoririseoirleis an Irish Independent agus i 1982
fostaíodh í ar fhoireann anpháipéir sin.
ar file í
who is a poet
Mar shampla, tá cara agam
ar file í agus chuaigh mé léi chuig seoladh leabhair i Leabharlann na Filíochta, leabharlann bheag nua in aice leis an Mhíle Ríoga, a chuireann fáilte mhór roimh dhuine ar bith a bhfuil suim aici nó aige san fhilíocht.
Í Cholm Cille
Iona
Tá clú agus cáil go forleathan ar
Í Cholm Cille, an t-oileán inar bhunaigh Naomh Colm Cille mainistir sa 6ú haois.
a bhaineann Í Cholm Cille amach
which reaches Iona
Ina dhiaidh sin, faigheann tú bád farantóireachta eile,
a bhaineann Í Cholm Cille amach in ocht nóiméad.
Pobal Í Cholm Cille
the Iona Community
Ach tugadh beatha nua di sa 20ú haois, go háirithe nuair a bunaíodh
Pobal Í Cholm Cille sa bhliain 1938.
Ba dhraíochtach an áit dom í.
It was a magical place for me.
Ba dhraíochtach an áit dom í.
ar eagla go mbuailfidís í!
in case they hit her!
Is ansin a bhídís ag traenáil agus ag imirt ina n-óige, ag fáil máistreachta ar an gcamán agus ar an sliotar agus a máthair bhocht sa chúl toisc nach ligfeadh sí dóibh a ndeirfiúr óg a chur ann
ar eagla go mbuailfidís í! Bhí *mum* an-lárnach sa scéal agus ba léir gur bean spraoi agus íobartha in éineacht í, agus cócaire maith freisin!
Lean an clár Setanta agus ansin Aisake go dtí an Astráil agus chonaic muid iad i mbun traenála le cumann peile na hAstráile i Melbourne.
gur bean spraoi agus íobartha in éineacht í,
that she is a fun woman willing to make sacrifices,
Is ansin a bhídís ag traenáil agus ag imirt ina n-óige, ag fáil máistreachta ar an gcamán agus ar an sliotar agus a máthair bhocht sa chúl toisc nach ligfeadh sí dóibh a ndeirfiúr óg a chur ann ar eagla go mbuailfidís í! Bhí *mum* an-lárnach sa scéal agus ba léir
gur bean spraoi agus íobartha in éineacht í, agus cócaire maith freisin!
Lean an clár Setanta agus ansin Aisake go dtí an Astráil agus chonaic muid iad i mbun traenála le cumann peile na hAstráile i Melbourne.